درد شانه یا درد کتف یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی-عضلانی است که میتواند فعالیت‌های روزمره را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
مفصل شانه به علت ساختار پیچیده و دامنه حرکتی زیادی که دارد مستعد آسیب‌ها و بیماری‌های متعددی است که بسیاری از آنها میتوانند موجب درد شوند.
این درد ممکن است ناشی از کشیدگی عضلات، التهاب تاندون‌ها، یا حتی مشکلات ارجاعی از سایر قسمت‌های بدن باشد. شدت درد شانه میتواند از یک احساس ناخوشایند و گذرا تا درد بسیار شدید و ناتوان‌کننده متغیر باشد.
علت درد شانه چیست
هر آسیب یا اختلالی در اجزاء تشکیل دهنده مفصل شانه میتواند منجر به درد و محدودیت حرکت در آن شود. مهمترین علل درد شانه عبارتند از
پارگی تاندون‌های شانه
یکی از علل شایع درد شانه پارگی تاندون‌های اطراف مفصل شانه، بخصوص پارگی تاندون‌های روتاتور کاف است. این پارگی ممکن است در اثر حرکات مکرر، ضربه مستقیم یا افزایش سن بوجود آید. افراد مسن یا کسانی که فعالیت‌های تکراری در بالای سر انجام می‌دهند، بیشتر در معرض این نوع آسیب هستند.
آرتروز مفصل شانه
آرتروز شانه موقعی که غضروف مفصل خراب میشود بوجود میاید. این بیماری غالبا موجب خشکی، درد کتف و کاهش دامنه حرکتی میشود. با اینکه آرتروز بیشتر در مفاصل زانو و لگن شایع است اما میتواند در مفصل شانه هم بوجود بیاید.
دررفتگی در مفصل شانه
دررفتگی شانه زمانی اتفاق می‌افتد که سر استخوان بازو از محل خود در مفصل گلنوهومرال خارج شود. این نوع از آسیب معمولاً در اثر ضربه یا سقوط از ارتفاع ایجاد میشود و در غالب اوقات موجب درد کتف و اختلال در حرکت شانه میشود.
التهاب بورس شانه
بورس‌ها کیسه‌های کوچک حاوی مایعی هستند که به کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها و بافت‌های نرم کمک میکنند. التهاب بورس‌ها که به آن بورسیت شانه می‌گویند، میتواند به علت حرکات مکرر، آسیب‌های مستقیم یا عفونت ایجاد شود. درد شانه ناشی از بورسیت معمولاً هنگام بالا بردن بازو بیشتر میشود.
التهاب تاندون شانه
تاندونیت یا التهاب تاندون شانه از علل شایع درد شانه است. این وضعیت معمولا ناشی از حرکات مکرر یا استفاده بیش از حد از شانه است. مثلا ورزشکارانی که به‌طور مکرر حرکات پرتابی انجام می‌دهند، مانند بازیکنان والیبال و یا پرتاب نیزه بیشتر در معرض این آسیب قرار دارند.
سندرم گیرافتادگی شانه
این سندرم وقتی ایجاد میشود که تاندون‌ها یا بورس‌ها بین استخوان‌های شانه گیر کنند. سندرم گیرافتادگی معمولاً با درد کتف در قسمت قدامی و جانبی آن همراه است و میتواند باعث محدودیت شدید در حرکات شانه شود.
درد ارجاعی از گردن
گاهی اوقات درد شانه به دلیل مشکلاتی در ناحیه گردن، مانند فتق دیسک گردنی یا تنگی کانال نخاعی ایجاد میشود. این درد که به آن درد ارجاعی می‌گویند، ممکن است بدون آسیب مستقیم به شانه ایجاد شود و اغلب با بی‌حسی یا گزگز در بازو همراه است.
فشار روی عصب‌ها
عصب‌های گردنی که به شانه و بازو عصب‌دهی میکنند، ممکن است در اثر آسیب یا کشیدگی تحت تأثیر قرار گرفته و موجب کتف درد شوند. برای تشخیص دقیق این وضعیت از نوار عصبی یا ام آر آی گردن استفاده میشود.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است که میتواند موجب التهاب مفاصل شانه شود. این بیماری معمولاً با علائمی مانند تورم، سفتی صبحگاهی و درد کتف همراه است. این بیماری به‌طور معمول مفاصل دیگر بدن را هم درگیر میکند.
عفونت مفصل شانه
عفونت مفصل شانه کمتر از بیماری های قبلی شایع است ولی ممکن است به دلیل ورود باکتری‌ها به مفصل ایجاد شود. این بیماری اغلب موجب تب، تورم و قرمزی در ناحیه شانه میشود و نیاز به درمان اورژانس دارد.
وضعیت بدنی نامناسب
نشستن یا ایستادن غلط به‌ویژه موقع کار با کامپیوتر یا تلفن همراه میتواند فشار زیادی به عضلات و مفاصل شانه وارد کند. این وضعیت معمولاً باعث درد تدریجی و مزمن در شانه‌ها میشود.
استفاده بیش از حد از شانه
استفاده مکرر یا طولانی‌مدت از شانه در فعالیت‌هایی مثل بلند کردن اجسام سنگین یا ورزش‌های خاص میتواند باعث آسیب و درد کتف شود. به همین علت حفظ تعادل در استفاده از شانه‌ها و انجام حرکات اصلاحی اهمیت دارد.
انتشار درد از احشاء
گاهی اوقات منشا درد شانه در ریه یا قلب یا کبد است. بطور مثال درد قلبی ممکن است بصورت درد شانه چپ احساس شود. بعضی بیماری های ریوی ممکن است موجب درد شانه شوند و گاهی اوقات مشکلات کبدی ممکن است موجب درد شانه راست شوند.
علت درد شانه راست چیست
هر کدام از عللی که در بالا ذکر شد میتوانند موجب درد شانه راست شوند بخصوص در افرادی که راست دست هستند علت بروز درد کتف راست بیشتر است ولی این نکته را هم نباید دور از نظر داشت که منشا بسیار از موارد درد شانه راست در خارج ار شانه است. دردهای با منشا کیسه صفرا مثل کله سیستیت، دردهایی که منشا آنها از کبد است و دردهای با منشا ریه راست میتوانند در شانه راست حس شوند.
علت درد شانه چپ چیست
همانطور که در مورد شانه راست ذکر شد علت درد شانه چپ هم میتواند هر کدام از علل کلی ذکر شده در بالا برای درد شانه و کتف باشد. بخصوص در کسانی که چپ دست هستند چون فشار کاری بیشتری را به کتف چپ وارد میکنند احتمال ددر کتف چپ در آنها بیشتر است.
با این حال باید در نظر داشت دردهایی با منشا خارج از شانه هم میتوانند منشا درد شانه چپ باشند که مهمترین آنها درد قلبی است. درد ناشی از آنژین صدری و سکته قلبی میتواند در شانه چپ احساس شود. همچنین دردهیا با منشا ریه چپ ممکن است درد شانه چپ حس شوند.
تشخیص درد کتف
تشخیص درد کتف به دلیل پیچیدگی ساختار آن و تنوع علل ممکن است مشکل باشد. فرآیند تشخیص شامل شرح حال دقیق، معاینه و استفاده از روش‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی است. هدف از تشخیص، شناسایی علت اصلی درد و ارائه درمان مناسب است.
پزشک در فرآیند تشخیص درد شانه و کتف معمولا از روش های زیر استفاده میکند
شرح حال و معاینه: پزشک ابتدا سوالاتی درباره شروع درد، شدت آن، عوامل تشدیدکننده و تسکین‌دهنده، و سابقه آسیب‌های قبلی یا بیماری‌های مرتبط با درد می‌پرسد. اطلاعاتی درباره فعالیت‌های روزمره، شغل و عادات ورزشی هم به تشخیص علت درد کمک میکنند. معاینه شامل ارزیابی دامنه حرکتی شانه، بررسی قدرت عضلات و نقاط حساس به لمس است.
روش‌های تصویربرداری: ام آر آی و سی تی اسکن از مهمترین ابزارهای تصویربرداری هستند که اطلاعات دقیقی درباره بافت‌های نرم و استخوان‌های شانه ارائه می‌دهند. ام آر آی برای شناسایی پارگی تاندون، التهاب بورس‌ها و آسیب‌های عضلانی مفید است، در حالی که از سی تی اسکن معمولا برای بررسی ساختار استخوانی و آرتروز استفاده میشود.
آزمایش‌های تکمیلی: در برخی موارد، نوار عصبی برای ارزیابی عملکرد عصب‌ها و تشخیص آسیب عصب گردنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین آزمایش‌های خون برای بررسی وجود بیماری‌های التهابی یا عفونی مثل روماتیسم مفصلی یا عفونت مفصل ممکن است ضروری باشد.
درمان درد شانه
همانطور که علت درد شانه یکی دوتا نیست و بیماری های متفاوتی میتوانند موجب آن شوند. هر بیماری هم درمان مخصوص به خود را دارد. پس درمان درد شانه یک درمان یکتا و یگانه نیست. پزشک ابتدا باید علت درد را مشخص کند. اینکه چه بیماری موجب درد شده است باید مشخص شود و بعد درمان متناسب با آن بیماری برای بیمار انجام شود.
تنها به این صورت است که میتوان از درمان درست درد شانه مطمئن شد ولی هر موقع دردی در ناحیه کتف و شانه ایجاد شد میتوان تا قبل از مراجعه به پزشک یک سری اقدامات کلی را انجام داد تا از شدت درد بطور موقت کم کرد. در زیر این اقدامات را مورد بررسی قرار میدهیم.
درمان کتف درد در خانه
درد شانه میتواند به دلایل مختلفی از قبیل کشیدگی عضلات، التهاب تاندون‌ها، آسیب‌های جزئی یا حتی وضعیت بدنی نامناسب ایجاد شود.
در بسیاری از موارد، درد شانه با روش‌های ساده و درمان‌های خانگی قابل مدیریت است. این روش‌ها اغلب بر کاهش التهاب، بهبود گردش خون و تقویت عضلات شانه تمرکز دارند. از روش های معمول زیر میتوان برای کنترل درد شانه تا رسیدن به پزشک استفاده کرد.
استراحت و کاهش فعالیت
اولین و مهمترین قدم در درمان درد شانه، استراحت دادن به مفصل و پرهیز از فعالیت‌هایی است که موجب تشدید درد می‌شوند. اما استراحت نباید به معنای بی‌حرکتی کامل باشد، زیرا این کار میتواند موجب خشکی و سفتی مفصل شود. بهتر است حرکات ملایم و بدون درد را ادامه دهید.
کمپرس سرد
در روزهای ابتدایی پس از بروز درد استفاده از کمپرس سرد به کاهش التهاب و تورم کمک میکند. برای این کار، یک کیسه یخ را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی شانه قرار دهید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
کمپرس گرم
پس از کاهش التهاب اولیه کمپرس گرم میتواند به افزایش گردش خون و تسکین درد کمک کند. یک حوله گرم یا کیسه آب گرم را به مدت ۱۵ دقیقه روی شانه قرار دهید. این روش برای دردهای مزمن یا ناشی از گرفتگی عضلات بسیار مؤثر است.
انجام حرکات کششی و تقویتی
حرکات کششی و تقویتی ملایم میتوانند به بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کتف کمک کنند. برخی از این حرکات عبارت‌اند از:
- کشش دیوار: جلوی دیوار بایستید و کف دست های خود را روی دیوار قرار دهید. بازوها را آرام به سمت بالا بکشید تا جایی که احساس کشش در شانه کنید.
- حرکت آونگ: بازوی آسیب‌دیده را شل کنید و از ناحیه کمر کمی خم شوید. بازوی خود را به صورت دایره‌ای یا جلو و عقب حرکت دهید.
توصیه میشود این حرکات را به آرامی و بدون ایجاد درد انجام دهید.
ماساژ
ماساژ ملایم میتواند به کاهش تنش عضلانی و افزایش جریان خون در ناحیه شانه کمک کند. از یک روغن طبیعی مانند روغن نارگیل یا زیتون استفاده کنید و به آرامی ناحیه دردناک را ماساژ دهید. اگر درد کتف شدید است ماساژ را در اطراف ناحیه انجام دهید و از فشار مستقیم روی محل آسیب‌دیده خودداری کنید.
اصلاح وضعیت بدنی
وضعیت بدنی نادرست یکی از علل شایع درد شانه است. برای اصلاح این وضعیت:
- هنگام نشستن، شانه‌ها را به عقب بکشید و ستون فقرات خود را صاف نگه دارید
- هنگام کار با کامپیوتر مطمئن شوید که صفحه‌نمایش در سطح چشم و آرنج ها در زاویه ۹۰ درجه قرار دارند.
- از خوابیدن روی شانه آسیب‌دیده اجتناب کنید و در موقع خواب از یک بالش مناسب برای حمایت از گردن استفاده کنید.
استفاده از دارو
داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن و استامینوفن میتوانند به کاهش درد کتف و التهاب کمک کنند. با این حال مصرف این داروها باید با احتیاط و فقط برای مدت کوتاهی باشد.