آرتروز گردن، یا اسپوندیلوز گردنی، یکی از بیماری‌های شایع و پیش‌رونده‌ی مفاصل گردن است که بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال رخ می‌دهد. این بیماری به دلیل فرسایش و تخریب تدریجی دیسک‌ها، مهره‌ها و مفاصل گردنی به وجود می‌آید و می‌تواند باعث درد، سفتی و کاهش حرکت در گردن شود.
آرتروز گردن نه تنها بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارد، بلکه در صورت پیشرفت می‌تواند به مشکلاتی همچون فشار بر اعصاب نخاعی منجر شود و علائمی مانند بی‌حسی، ضعف عضلانی و گزگز در دست‌ها و بازوها ایجاد کند.
عوامل مختلفی همچون افزایش سن، آسیب‌های قدیمی، وضعیت‌های نادرست بدن و حرکات تکراری گردن میتوانند در بروز و تشدید ارتروز گردن نقش داشته باشند.
تشخیص زودهنگام و مدیریت درست این بیماری از طریق روش‌های غیرجراحی و در برخی موارد جراحی، می‌تواند به بهبود علائم و پیشگیری از عوارض شدید کمک کند.
مکانیسم بروز آرتروز گردن چیست
آرتروز گردن یا اسپوندیلوز گردنی یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی در افراد بالای ۵۰ سال است. این بیماری ناشی از فرسایش و تخریب ساختارهای مختلف گردن از جمله دیسک‌های بین مهره‌ای، مفاصل فاست، غضروف‌ها و استخوان‌های مهره‌ها است.
با گذر زمان و افزایش سن، دیسک‌های بین مهره‌ای گردن شروع به از دست دادن آب و خاصیت ارتجاعی خود می‌کنند که این تغییرات باعث کاهش ارتفاع دیسک‌ها و ایجاد فشار بیشتری بر مهره‌ها می‌شود.
با کاهش ضخامت دیسک، مهره‌ها به هم نزدیک‌تر میشوند و این وضعیت به‌تدریج باعث سایش استخوان‌های مهره‌ای و تولید زواید استخوانی (استئوفیت‌ها) در اطراف مفاصل می‌شود.
استئوفیت‌ها برای جبران فشار بیشتر بر مهره‌ها شکل می‌گیرند اما خود این زواید استخوانی میتوانند باعث ایجاد درد و محدودیت حرکت در گردن شوند. این زائده‌های استخوانی همچنین میتوانند بر روی اعصاب نخاعی فشار آورده و باعث ایجاد درد، بی‌حسی، یا گزگز در دست‌ها و شانه‌ها شوند.
التهاب مفاصل فاست نیز یکی از عوامل مهم در ایجاد آرتروز گردن است. این مفاصل که وظیفه اصلی آن‌ها حفظ پایداری مهره‌ها است، در اثر فشارها و حرکات مکرر به تدریج دچار فرسایش میشوند و با گذر زمان، التهاب و درد در ناحیه گردن ایجاد می‌شود.
به‌طور کلی، آرتروز گردن یک بیماری پیش‌رونده است و عواملی مانند سن، ژنتیک، سبک زندگی، حرکات نادرست و آسیب‌های قبلی به گردن میتوانند سرعت پیشرفت آن را افزایش دهند. درمان این بیماری معمولاً شامل مدیریت درد، فیزیوتراپی، تمرینات کششی، و در برخی موارد استفاده از داروها یا حتی جراحی است.
علل بروز آرتروز گردن چیست
آرتروز گردن یا اسپوندیلوز گردنی، بیماری‌ای پیش‌رونده است که به دلیل فرسایش و تخریب ساختارهای گردن ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی میتوانند در ایجاد و پیشرفت آرتروز گردن نقش داشته باشند. در ادامه به علل اصلی این بیماری اشاره می‌کنیم:
افزایش سن
سن یکی از عوامل اصلی ایجاد آرتروز گردن است. با بالا رفتن سن، ساختارهای مختلف گردن مانند دیسک‌های بین‌مهره‌ای، مفاصل فاست و غضروف‌ها به تدریج فرسوده میشوند.
دیسک‌ها که وظیفه جذب فشارهای وارده بر مهره‌ها را دارند، به مرور زمان آب و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند و این موضوع باعث کاهش ارتفاع دیسک‌ها و نزدیک شدن مهره‌ها به یکدیگر می‌شود. این تغییرات سبب افزایش فشار بر مهره‌ها و مفاصل می‌شود و احتمال ایجاد زواید استخوانی یا استئوفیت‌ها را بیشتر می‌کند.
ژنتیک
وراثت نیز می‌تواند در ایجاد آرتروز گردن مؤثر باشد. در برخی افراد، استعداد ژنتیکی برای تخریب زودهنگام دیسک‌ها و مفاصل وجود دارد. افرادی که در خانواده خود سابقه ارتروز گردن دارند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. ساختار ژنتیکی ممکن است باعث شود دیسک‌ها و مفاصل آن‌ها نسبت به افراد دیگر سریع‌تر فرسایش پیدا کنند.
آسیب‌ها و صدمات قبلی
آسیب‌های قدیمی به گردن، مانند تصادفات یا آسیب‌های ورزشی، نیز میتوانند منجر به آرتروز گردن شوند. این آسیب‌ها ممکن است به مفاصل، رباط‌ها و دیسک‌ها فشار وارد کرده و باعث تخریب زودهنگام آن‌ها شوند.
به عنوان مثال، آسیب شلاقی (Whiplash) که اغلب در تصادفات رانندگی رخ می‌دهد، به مهره‌ها و دیسک‌ها فشار زیادی وارد کرده و خطر ابتلا به آرتروز گردن را افزایش می‌دهد.
سبک زندگی و حرکات تکراری گردن
سبک زندگی و فعالیت‌های روزمره نیز نقش مهمی در بروز آرتروز گردن دارند. افرادی که شغل آن‌ها شامل حرکات تکراری گردن یا حفظ وضعیت ثابت برای مدت طولانی (مانند کار با کامپیوتر یا رانندگی طولانی) است، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. استفاده نادرست و مکرر از عضلات گردن و فشار بر مفاصل باعث افزایش فرسایش و تخریب ساختارهای گردن می‌شود.
اضافه وزن و عدم فعالیت بدنی
وزن زیاد فشار اضافی بر مهره‌ها و مفاصل گردن وارد می‌کند و به‌خصوص در طول زمان می‌تواند به تخریب سریع‌تر دیسک‌ها منجر شود. علاوه بر این، افرادی که فعالیت بدنی کمتری دارند، عضلات ضعیف‌تری در ناحیه گردن خواهند داشت و این ضعف عضلانی می‌تواند منجر به افزایش فشار بر مفاصل گردن و در نهایت، آرتروز شود.
التهاب مفاصل فاست
مفاصل فاست، که در پشت مهره‌ها قرار دارند، در اثر فشارها و حرکات مکرر، دچار فرسایش میشوند. این فرسایش به تدریج باعث ایجاد التهاب در مفاصل فاست می‌شود و می‌تواند به ایجاد درد و محدودیت حرکت در ناحیه گردن منجر شود.
علائم آرتروز گردن چیست
آرتروز گردن یا اسپوندیلوز گردنی، به دلیل فرسایش و تخریب مفاصل و دیسک‌های گردنی به مرور زمان رخ می‌دهد. این بیماری علائم متنوعی دارد که بسته به میزان پیشرفت آرتروز و محل آسیب، شدت و نوع آن‌ها متفاوت است. در ادامه به اصلی‌ترین علائم آرتروز گردن اشاره می‌کنیم:
درد گردن
درد گردن یکی از اولین و شایع‌ترین علائم آرتروز گردن است. این درد معمولاً در پشت گردن و شانه‌ها حس می‌شود و می‌تواند به مرور زمان شدیدتر شود. درد ممکن است با حرکت دادن گردن یا پس از یک روز طولانی در وضعیت ثابت (مانند نشستن طولانی‌مدت) تشدید شود. در مراحل پیشرفته‌تر، درد ممکن است به صورت مداوم و حتی در حالت استراحت نیز احساس شود.
کاهش دامنه حرکتی گردن
با پیشرفت آرتروز، حرکت گردن ممکن است دشوار و محدود شود. بیماران معمولاً در چرخش و خم کردن گردن دچار مشکل میشوند و این محدودیت حرکتی می‌تواند بر فعالیت‌های روزمره آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. سفتی و خشکی گردن، به‌ویژه در صبح و پس از استراحت طولانی‌مدت، نیز از جمله علائم شایع است.
سردرد
یکی از علائم کمتر شناخته‌شده اما نسبتاً شایع آرتروز گردن، سردرد است. سردرد ناشی از آرتروز گردن معمولاً از پشت سر و ناحیه گردن شروع می‌شود و می‌تواند به سمت پیشانی و شقیقه‌ها گسترش یابد. این نوع سردرد به دلیل فشار بر اعصاب و ماهیچه‌های گردن ایجاد می‌شود.
بی‌حسی و گزگز
در برخی موارد، زائده‌های استخوانی یا استئوفیت‌ها ممکن است به اعصاب نخاعی فشار وارد کنند. این فشار می‌تواند باعث بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا احساس گزگز در دست‌ها، بازوها و انگشتان شود. این علائم معمولاً به دلیل فشرده شدن اعصاب گردنی ایجاد می‌شود و به صورت متناوب یا دائمی تجربه میشوند.
ضعف عضلانی
آرتروز گردن می‌تواند به مرور زمان باعث ضعف عضلات گردن و شانه‌ها شود. فشردگی اعصاب در گردن ممکن است منجر به کاهش قدرت عضلات دست‌ها و بازوها نیز شود. این ضعف عضلانی گاهی به قدری شدید می‌شود که فرد در نگه داشتن اشیاء یا انجام فعالیت‌های ساده دچار مشکل می‌شود.
صداهای غیرعادی در گردن
برخی بیماران هنگام حرکت دادن گردن، صداهای ترکیدن یا خرت‌خرت از گردن خود می‌شنوند. این صداها ناشی از اصطکاک استخوان‌ها و مفاصل آسیب‌دیده و فرسوده گردن است و اگرچه همیشه با درد همراه نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای از آرتروز باشد.
تأثیر بر کیفیت خواب
به دلیل درد و ناراحتی ناشی از آرتروز گردن، بسیاری از بیماران با مشکل خواب مواجه میشوند. این اختلال در خواب می‌تواند خستگی و کاهش انرژی روزانه را نیز به دنبال داشته باشد و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد.
در مجموع، علائم ارتروز گردن می‌تواند به شدت بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد و تشخیص و مدیریت به‌موقع این علائم می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
تشخیص آرتروز گردن چگونه است
تشخیص آرتروز گردن (اسپوندیلوز گردنی) معمولاً بر اساس ترکیبی از معاینات فیزیکی، تاریخچه پزشکی بیمار و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. در ادامه به روش‌های تشخیصی رایج برای این بیماری اشاره می‌کنیم:
پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا علائم آرتروز گردن مانند درد، سفتی، و محدودیت حرکتی را بررسی کند. همچنین، ممکن است با فشار دادن نقاط خاصی از گردن، واکنش‌های درد بیمار و وجود التهاب در ناحیه گردنی را ارزیابی کند. معاینه عصبی نیز برای بررسی ضعف عضلانی، بی‌حسی یا کاهش دامنه حرکتی انجام می‌شود.
رادیوگرافی یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیصی برای ارتروز گردن است. این تصویر می‌تواند تغییرات استخوانی، مانند تشکیل زواید استخوانی (استئوفیت‌ها)، کاهش ارتفاع دیسک‌ها و فرسایش مفاصل را نشان دهد. اگرچه عکس‌برداری با اشعه ایکس نمی‌تواند دیسک‌ها یا بافت‌های نرم را به خوبی نشان دهد، اما برای تشخیص تغییرات ساختاری استخوان‌ها مفید است.
ام‌آر‌آی یا تصویربرداری با تشدید مغناطیسی به پزشک امکان می‌دهد بافت‌های نرم، دیسک‌های بین‌مهره‌ای و عصب‌های گردن را به‌وضوح ببیند. این روش به‌ویژه برای تشخیص فشردگی اعصاب و آسیب‌های دیسک گردنی مناسب است و می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت بافت‌های نرم و علل درد گردن ارائه دهد.
در برخی موارد، سی‌تی اسکن برای بررسی دقیق‌تر تغییرات استخوانی و ساختارهای پیچیده گردن تجویز می‌شود. این روش می‌تواند ترکیبی از عکس‌برداری با اشعه ایکس و ام‌آر‌آی باشد و جزئیات بیشتری را در مورد وضعیت مهره‌ها و فشردگی احتمالی اعصاب ارائه دهد.
الکترومیوگرافی یک تست عصبی-عضلانی است که فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه‌گیری می‌کند. این تست به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت اعصاب گردنی را بررسی کند و بفهمد آیا فشار بر اعصاب باعث علائمی مانند بی‌حسی و ضعف عضلانی شده است یا خیر.
درمان آرتروز گردن به چه صورت است
درمان آرتروز گردن یا اسپوندیلوز گردنی به هدف کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام می‌شود. روش‌های درمانی متفاوتی برای این بیماری وجود دارد که بر اساس شدت علائم و شرایط بیمار انتخاب میشوند. در ادامه به انواع روش‌های درمان آرتروز گردن اشاره می‌کنیم:
درمان‌های دارویی
مسکن‌ها: داروهای مسکن مانند استامینوفن برای کاهش درد ملایم استفاده میشوند. این داروها معمولاً در مراحل اولیه آرتروز و برای کنترل درد موقتی تجویز میشوند.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند. این داروها برای دردهای شدیدتر و در شرایطی که التهاب در گردن وجود دارد، تجویز میشوند.
داروهای شل‌کننده عضلات: در برخی موارد، اسپاسم عضلانی به عنوان یکی از علائم آرتروز گردن ظاهر می‌شود و داروهای شل‌کننده عضلات مانند باکلوفن برای کاهش این اسپاسم‌ها تجویز میشوند.
تزریق کورتیکواستروئیدها: در مواردی که درد شدید و مداوم است، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئیدها به ناحیه گردن را توصیه کند. این تزریق‌ها به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند، اما معمولاً تنها برای موارد حاد و دوره‌های کوتاه توصیه میشوند.
کلا مسکن ها، شل کننده های عضلانی و داروهای ضد التهابی میتوانند به عنوان بهترین دارو و بهترین قرص برای آرتروز گردن به بیمار کمک کنند. همین داروها به فرم آمپول برای آرتروز گردن هم استفاده میشوند.
از انواع پماد برای آرتروز گردن میتوان استفاده کرد. منتول، رزماری، متیل سالیسیلات یا کاپسایسین یا داروهای ضد التهابی مانند پیروکسیکام و دیکلوفناک به فرم پماد استفاده میشوند.
فیزیوتراپی و تمرینات گردن
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش‌های درمان آرتروز گردن است. فیزیوتراپیست با آموزش تمرینات کششی و تقویتی، عضلات گردن و شانه‌ها را تقویت کرده و دامنه حرکتی گردن را بهبود می‌بخشد. تمرینات منظم می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و درد را کاهش دهد.
همچنین، برخی تمرینات به بهبود تعادل و استقامت عضلانی کمک می‌کنند و فشار روی مهره‌ها را کاهش می‌دهند. انواع ورزش آرتروز گردن وجود دارند که با تقویت عضلات گردن میتوانند درد آن را کنترل کنند.
تغییرات سبک زندگی و اصلاح وضعیت بدن
تغییرات سبک زندگی و اصلاح وضعیت بدن در کاهش فشار روی گردن و بهبود علائم آرتروز نقش مهمی دارند. تغییر سبک زندگی مهمترین راه درمان آرتروز گردن در منزل است.
افرادی که شغل آن‌ها شامل نشستن طولانی‌مدت یا انجام حرکات تکراری گردن است، باید موقعیت خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که فشار کمتری بر گردن وارد شود.
استفاده از صندلی مناسب، تنظیم ارتفاع میز و انجام حرکات کششی در طول روز نیز مؤثر هستند. همچنین، کاهش وزن در افراد چاق و داشتن رژیم غذایی سالم به کاهش فشار بر گردن کمک می‌کند.
درمان‌های مکمل و جایگزین
طب سوزنی: برخی بیماران برای کاهش درد از طب سوزنی استفاده می‌کنند. این روش ممکن است با تحریک نقاط خاصی از بدن به کاهش درد و التهاب کمک کند.
ماساژ درمانی: ماساژ درمانی به کاهش تنش و اسپاسم عضلات گردن کمک کرده و می‌تواند درد و سفتی گردن را بهبود بخشد.
گرما و سرما درمانی: استفاده از کمپرس گرم یا سرد بر روی ناحیه گردن نیز می‌تواند در کاهش التهاب و درد مؤثر باشد. گرما به افزایش جریان خون کمک کرده و سرما التهاب را کاهش می‌دهد.
استفاده از گردن‌بند طبی
گردن‌بند طبی می‌تواند در برخی موارد برای محافظت از گردن و کاهش فشار در ناحیه گردن مفید باشد. این ابزار به‌خصوص برای دوره‌های کوتاه‌مدت و در شرایطی که گردن نیاز به استراحت دارد توصیه می‌شود.
درمان‌های تزریقی
در موارد شدیدتر، علاوه بر تزریق کورتیکواستروئیدها، تزریق ژل هیالورونیک یا سایر مواد برای بهبود حرکت مفاصل نیز ممکن است انجام شود. این تزریقات معمولاً به کاهش اصطکاک بین مهره‌ها و تسکین درد کمک می‌کنند.
جراحی
جراحی آرتروز گردن معمولاً به عنوان آخرین گزینه درمانی، زمانی که روش‌های غیرجراحی مؤثر نبوده و بیمار با درد شدید، ضعف عضلانی، یا فشردگی شدید اعصاب مواجه است، توصیه می‌شود.
این جراحی‌ها با هدف کاهش فشار روی اعصاب و نخاع، بهبود دامنه حرکتی و تسکین درد انجام می‌گیرند. روش‌های مختلفی برای جراحی آرتروز گردن وجود دارد که از جمله آن‌ها میتوان به فیوژن مهره‌ها، دیسککتومی و لامینکتومی اشاره کرد.
فیوژن مهره‌ها (Spinal Fusion): در این روش، مهره‌های آسیب‌دیده با استفاده از مواد خاص یا پیچ‌های فلزی به یکدیگر متصل شده و به ثبات گردن کمک می‌شود.
دیسککتومی (Discectomy): در این جراحی، دیسک آسیب‌دیده که روی عصب فشار می‌آورد، خارج می‌شود تا فشردگی کاهش یابد.
لامینکتومی (Laminectomy): در این روش، بخشی از استخوان یا مهره (لامینا) برداشته می‌شود تا فشار روی نخاع کاهش یابد.
پیشگیری از آرتروز گردن
پیشگیری از آرتروز گردن به رعایت سبک زندگی سالم و استفاده از تکنیک‌های صحیح در فعالیت‌های روزمره وابسته است. در ادامه به مهمترین روش‌های پیشگیری از ارتروز گردن اشاره می‌شود:
حفظ وضعیت صحیح بدن
وضعیت صحیح بدن نقش مهمی در کاهش فشار روی مهره‌ها و مفاصل گردن دارد. هنگام نشستن، شانه‌ها باید رها و ستون فقرات صاف باشد. اگر شغل یا فعالیت‌های روزمره شما نیاز به نشستن طولانی دارد، صندلی مناسب و تکیه‌گاه برای پشت گردن می‌تواند کمک‌کننده باشد.
همچنین، ارتفاع میز و کامپیوتر باید طوری تنظیم شود که گردن و سر در یک راستا قرار گیرند و نیازی به خم کردن گردن به پایین یا بالا نباشد.
تقویت عضلات گردن و شانه
ورزش‌های منظم و تمرینات تقویتی، به خصوص تمرینات گردن و شانه، به حفظ سلامت و انعطاف‌پذیری گردن کمک می‌کنند. این تمرینات باعث تقویت عضلات نگهدارنده گردن میشوند و فشار روی مهره‌ها را کاهش می‌دهند. تمرینات کششی نیز به جلوگیری از سفتی و خشکی گردن کمک کرده و دامنه حرکتی گردن را حفظ می‌کنند.
اجتناب از حرکات تکراری گردن
حرکات تکراری و نامناسب گردن می‌تواند فرسایش مهره‌ها و مفاصل را تسریع کند. هنگام کار یا رانندگی طولانی‌مدت، توصیه می‌شود هر یک ساعت چند دقیقه استراحت کنید و با انجام حرکات کششی فشار را از گردن بردارید.
کاهش استرس و کنترل وزن
استرس می‌تواند به تنش عضلانی منجر شود که به مرور زمان به گردن فشار می‌آورد. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و یوگا به کاهش تنش عضلات گردن کمک می‌کند. همچنین، حفظ وزن مناسب و جلوگیری از اضافه‌وزن نیز اهمیت دارد، زیرا وزن زیاد فشار اضافی روی ستون فقرات و گردن وارد می‌کند.
اجتناب از حمل وسایل سنگین
حمل وسایل سنگین به‌ویژه روی یک شانه یا دست می‌تواند به مرور زمان به گردن آسیب بزند. برای کاهش فشار روی گردن و ستون فقرات، بهتر است از کیف‌های سبک و با دو بند استفاده کنید تا وزن به صورت متعادل تقسیم شود.
رعایت این نکات و داشتن عادات سالم می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز گردن را کاهش داده و سلامت گردن را در طول زندگی حفظ کند.