مفصل آرنج میتواند به دلایل متفاوتی دچار آرتریت و بدنبال آن درد شود. این درد در ابتدا به راه های گوناگونی قابل کنترل است ولی با پیشرفت بیماری و تخریب بیشتر مفصل درد ممکن است به حدی برسد که راهی بجز خشک کردن مفصل وجود نداشته باشد. به خشک کردن مفصل، فیوژن Fusion یا آرترودز Arthrodesis هم میگویند.
آناتومی
مفصل آرنج از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان بازو، رادیوس (زند زبرین) و اولنا (زند زیرین) تشکیل شده است. این مفصل حرکات لولایی دارد یعنی فقط خم و راست میشود.
البته چرخش استخوان رادیوس حول محور طولی خود موجب چرخش مچ دست میشود. پس چرخش مچ دست و قرار گرفتن آن در وضعیت های سوپیناسیون و پروناسیون تا حدی مربوط به چرخش استخوان رادیوس در محل مفصل شدن با استخوان بازو است.
سطح رویی این سه استخوان در محل تماس با یکدیگر به توسط لایه ای از غضروف مفصلی پوشیده شده است. غضروف مفصلی صاف و لغزنده و قابل ارتجاع است و موجب تسهیل حرکت استخوانها در کنار هم در محل مفصل میشود.
این غضروف در بسیاری از انواع آرتریت ها بخصوص در آرتریت دژنراتیو ( به آن استئوآرتریت یا آرتروز یا ساییدگی مفصل هم میگویند) بتدریج نازک شده و بعد از مدتی از بین میرود. خراب شدن غضروف مفصلی موجب بروز درد و محدودیت حرکتی و تورم در مفصل آرنج میشود.
چرا مفصل آرنج به عمل جراحی خشک کردن مفصل نیاز پیدا میکند
دلیل عمده انجام جراحی خشک کردن مفصل آرنج از بین رفتن غضروف مفصلی و بدنبال آن تخریب استخوان مفصل و تغییر شکل آن است. این آسیب ها موجب بروز درد و تورم و محدودیت حرکتی شدیدی در آرنج بیمار میشود.
این علائم را ممکن است در ابتدای ایجاد شدن با درمان های غیر جراحی مانند استفاده از داروهای مسکن، گرم کردن آرنج و یا کمتر حرکت دادن آن کاهش داد ولی بتدریج شدت تخریب مفصل به حدی میرسد که درد غیر قابل تحمل میشود. در این حال یکی از درمان های جراحی که میتواند درد بیمار را از بین ببرد خشک کردن مفصل است.
خشک کردن مفصل گرچه درد بیمار را از بین میبرد ولی بیمار در ازای چیزی که بدست میاورد حرکت مفصل آرنج خود را (اگر حتی کمی از آن باقی مانده باشد) کلاً از دست میدهد.
در صورتی که به علت آرتریت مفصل آرنج امتداد استخوان های از بین رفته و مفصل دچار تغییر شکل شدید شده باشد عمل خشک کردن مفصل آرنج میتواند این دفرمیتی و تغییر شکل را اصلاح کرده و امتداد استخوان های تشکیل دهنده آرنج را بهتر کند.
در صورتیکه حرکت آرنج برای بیمار مهم باشد میتوان بجای عمل جراحی خشک کردن آرنج از اعمال جراحی آرتروپلاستی استفاده کرد.
در آرتروپلاستی اینترپوزیشن و در آرتروپلاستی که با جاگذاری مفصل مصنوعی آرنج انجام میشود درد بیمار از بین رفته ولی حرکات مفصل هم حفظ میشوند. البته آرتروپلاستی نمیتواند مفصل پایدار و محکمی را در اختیار بیمار قرار دهد. همچنین مفصل مصنوعی آرنج عوارض خاص خود را دارد.
معمولا در افرادی که به علت تخریب شدید مفصل آرنج دچار درد غیر قابل تحملی در آن میشوند نوع عمل جراحی بسته به سن بیمار و نوع فعالیت های بدنی وی متغییر است.
در افراد جوان و یا کسانی که نیروی زیادی به مفصل آرنج وارد میکنند، نیاز به یک مفصل پایدار بیشتر است تا حرکت کردن آرنج. به همین علت خشک کردن مفصل برای این افراد مناسب تر است.
در افراد مسن و یا کسانی که نیروی زیادی به مفصل وارد نمیکنند ولی فعالیتی انجام میدهند که بیشتر نیازمند حرکت آرنج است تا قدرت آن میتوان از آرتروپلاستی استفاده کرد.
عمل جراحی خشک کردن مفصل آرنج چگونه انجام میشود
اساس خشک کردن هر مفصل از جمله مفصل آرنج برداشتن باقیمانده غضروف سطوح مفصلی و سپس کنار هم گذاشتن اسنخوان ها و بیحرکتی آنها به مدت کافی است. بدن در مقابل این استخوان ها مانند یک شکستگی رفتار کرده و دو سر استخوان ها را به هم جوش داده و متصل میکند.
در خشک کردن مفصل آرنج غضروف باقیمانده پایین استخوان بازو و غضروف بالای استخوان اولنا (زند زیرین) برداشته شده و سپس این دو استخوان به توسط پلاک یا اکسترنال فیکساتور در کنار هم ثابت میشوند تا جوش بخورند.
معمولا آرنج را در زاویه ۹۰ درجه جوش میدهند. در صورتی که از اکسترنال فیکساتور استفاده شود آن را بعد از حدود سه ماه که استخوان ها به هم جوش خورد از بدن خارج میکنند ولی در صورت استفاده از پلاک معمولا آن را در بدن باقی میگذارند مگر اینکه مشکل خاصی ایجاد کند که در این صورت خارج میشود.
در تصویر سمت راست مفصل آرنج با تخریب سطح غضروفی دیده میشود. در تصویر وسط خارج کردن سطح مفصلی به توسط عمل جراحی و در تصویر سمت چپ جوش دادن استخوان ها با پیچ و پلاک دیده میشود
عوارض احتمالی خشک کردن مفصل آرنج چیست
مانند هر عمل جراحی دیگر خشک کردن مفصل آرنج هم میتواند با عوارض احتمالی همراه باشد که مهمترین آنها عبارتند از
عفونت : برای پیشگیری از بروز این عارضه پزشک معالج در حین و بعد از انجام جراحی به بیمار آنتی بیوتیک میدهد. در صورت بروز این عارضه درمان آن استفاده از آنتی بیوتیک و احتمالا جراحی مجدد است
آسیب عروق و اعصاب آرنج : جراحی خشک کردن مفصل آرنج در مناطقی انجام میشود که در کنار محل عبور اعصاب و عروق آرنج هستند. بنابراین در حین انجام جراحی ممکن است به این عروق و اعصاب صدمه وارد شود. این صدمات معمولا موقتی و گذرا هستند ولی ممکن است ندرتا ماندگار باشند
جوش نخوردن : ممکن است استخوان ها در محلی که باید به هم متصل شده و یکی شوند جوش نخورند. در این حال معمولا احتیاج به عمل جراحی مجدد برای جوش دادن استخوان ها وجود دارد. این عمل جراحی معمولا بصورت قرار دادن پیوند استخوان در محل جراحی و احتمالا محکم تر کردن پیچ و پلاک ها بر روی استخوان است