پروتز Prosthesis به یک وسیله مصنوعی میگویند که جایگزین یک قسمت از دست رفته بدن میشود. گرچه وسایل مصنوعی در قسمت های مختلفی از بدن بکار میروند ولی در ارتوپدی منظور از پروتز بیشتر اندام مصنوعی است.
البته سر مصنوعی استخوان ران که از جنس فلز بوده و در شکستگی های گردن استخوان ران از آن استفاده میشود را هم پروتز مینامند.
برای مطالعه در مورد پروتزهایی که برای شکستگی لگن بکار برده میشوند به مقاله “پروتز لگن چیست” مراجعه کنید.
پروتز یا اندام مصنوعی را در مواردی بکار میبرند که قستی از اندام به علتی وجود ندارد
- قسمتی از اندام ممکن است بصورت مادرزادی وجود نداشته باشد
- قسمتی از اندام ممکن است بدنبال آسیب های شدید ناشی از ضربه از بین برود
- قسمتی از اندام ممکن است به علت بیماری مانند دیابت از بین برود
قطع یک اندام یا قسمتی از آن را آمپوتاسیون Amputation مینامند.
پروتز های اندام ممکن است
- یک قسمتی باشد
- دو یا چند قسمتی بوده و بین قسمت های آن مفصل متحرک وجود داشته باشد
- چند قسمتی و با مفصل باشد و همراه موتوری باشد که با دستور فرد حرکت میکند
بالاترین قسمت پروتز یا اندام مصنوعی بشکل یک کاسه بوده و به آن سوکت Socket میگویند و پایینترین قسمت باقیمانده اندام (که به آن استامپ Stump میگویند) در آن فرو میرود تا بدین وسیله اندام مصنوعی به بدن متصل شود.
در سال های اخیر با استفاده از فیبر کربن – که بسیار محکم و در عین حال سبک است – و همچنین با پیشرفت دانش الکترونیک گام های بلندی در بهتر کردن اندام های مصنوعی برداشته شده است.
در اندام های مصنوعی که به اختیار بیمار و با موتور الکتریکی حرکت میکنند سنسورهای الکتریکی را بر روی پوست عضلات استامپ میگذارند.
با انقباض عضلات استامپ که با اختیار بیمار انجام میشود سنسورها تحریک شده و با دستور سنسورها موتورهای الکتریکی مربوطه به حرکت درآمده و اندام در جهتی که بیمار تمایل دارد حرکت میکند.
در انواع جدیدتر اندام مصنوعی دست که پنج انگشت آن حرکت مستقل دارند ابتدا با یک عمل جراحی اعصاب مربوط به حرکت انگشتان را به عضله دیگری مثلا عضله سینه بیمار منتقل میکنند.
با دستور بیمار برای حرکت هر انگشت تحریک الکتریکی به عضله سینه وی رفته و قسمت خاصی از آن عضله را تحریک میکند.
از طریق سنسوری که بر روی پوست آن قسمت عضله سینه ای کار میگذارند این تحریک دریافت شده و پس از آنالیز توسط کامپیوتر به موتور انگشت مربوطه رفته و آن را حرکت میدهد.
پروتز های اندام فوقانی عبارتند از
پروتز های اندام تحتانی عبارتند از
پرکاربرد ترین پروتز های اندام تحتانی پروتز آمپوتاسیون های ساق و ران هستند.