آب درمانی Hydrotherapy روشی درمانی است که در فیزیوتراپی و کاردرمانی از آن استفاده میشود. هدف از آب درمانی کاهش درد بیمار و افزایش دامنه حرکات مفاصل و قدرت اندام با استفاده از آب است.
آب درمانی چگونه تاثیر میکند
- گرم کردن اندام و در نتیجه کاهش درد
- سبک کردن وزن بدنبال غوطه ورشدن در آب و در نتیجه راحت تر شدن حرکت دادن اندام
- استفاده از مقاومت آب در مقابل حرکت اندام و در نتیجه کمک به تقویت عضلات آن
- آرامش روحی بیمار که میتواند کمک فراوانی به کاهش درد های اندام بکند
کاهش درد
در آب درمانی معمولا از آب گرم استفاده میشود. گرمای آب موجب افزایش جریان خون در پوست و عضلات شده و تنش داخلی عضلات را کم میکند.
درد اندام ها به هر علتی باشد معمولا در گرما کمتر میشود. بنابراین استفاده از آب گرم موجب کاهش دردهای عضلانی، مفصلی و استخوانی میشود.
البته این تاثیر گرما دائمی نبوده و معمولا بعد از مدتی که حرارت اندام مجددا به حالت اول برمیگردد درد مجددا احساس میشود. آب گرم را میتوان بصورت دوش آب گرم، وان آب گرم و یا استخرهای آب گرم در مجاورت اندام قرار داده و از گرمای آن استفاده کرد.
استفاده از آب گرم برای کاهش دردهای اندام سابقه قدیمی دارد. از صدها یا شاید هزاران سال قبل آب گرم های معدنی محلی برای مراجعه بیماران برای کاهش دردهایشان بوده است.
از آب گرم میتوان برای کاهش دردهای اندام در بسیاری از بیماری ها مانند آرتروز و انواع روماتیسم ها استفاده کرد.
انجام بهتر حرکات کششی
یکی از مهمترین مراحل درمان مشکلات استخوان ها، مفاصل و دیگر بافت های اندام استفاده از فیزیوتراپی است و مهمترین اقدام فیزیوتراپ کمک به افزایش دامنه حرکات مفاصل و افزایش قدرت عضلات آن است.
انجام این مهم با استفاده از نرمش های خاصی صورت میگیرد. دسته ای از این نرمش ها که برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل کاربرد دارند حرکات کششی هستند.
حرکات کششی که در فیزیوتراپی برای بهتر کردن دامنه حرکتی مفصل و کاهش خشکی آنها انجام میشود ممکن است دردناک باشد.
وقتی این حرکات در آب گرم انجام شوند تحمل بیمار بیشتر شده و احساس درد ناشی از حرکت مفصل کم میشود. در این حالت میتوان مفاصل بیمار را بیشتر و بهتر حرکت داده و نتیجه آن افزایش سریعتر و بهتر دامنه حرکتی مفصل است.
تقویت عضلات
وقتی بدن در آب غوطه ور میشود (مانند استخرهای آب) وزن بدن کاهش میابد. بعضی بیماران به علت مشکل مفصل و درد ناشی از آن نمیتوانند به راحتی راه بروند.
در آب وزن بیمار کم شده و در نتیجه فشار کمتری به مفاصل اندام تحتانی وارد میشود. وقتی مفصل وزن کمتری را تحمل کند بهتر میتواند حرکت کند و حرکات نرمشی و تقویتی را انجام دهد.
- ملایم تر از وزنه است
- میتوان آن را با تغییر سرعت حرکت اندام کم و زیاد کرد
- در همه جهات وجود دارد
- همراه با گرما است و بنابراین آستانه تحمل بیمار را بیشتر میکند.
بسیار دیده میشود که در استخرهای عمومی افرادی در قسمت کم عمق راه میروند و ذکر میکنند این کار را به توصیه پزشک انجام میدهند. آیا واقعا راه رفتن در آب مفید است و کلا راه رفتن در آب چه تاثیری بر روی بدن انسان دارد.
اثرات راه رفتن در آب چیست
راه رفتن ورزش بسیار مفیدی است که تاثیرات زیر را دارد
- تقویت عضلات اندام تحتانی و تنه
- قوی و محکم تر کردن استخوان های لگن و ستون مهره و اندام تحتانی و پیشگیری از پوکی استخوان
- افزایش جریان خون و تنفس و کمک به کارکرد بهتر قلب و ریه و پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی
این تاثیرات وقتی حداکثر هستند که بصورت راه رفتن روی زمین باشند. پس کسی که میتواند روی زمین راه برود اصولا نیازی به راه رفتن در آب ندارد.
راه رفتن روی زمین به مراتب کمک بیشتری به سلامتی میکند تا راه رفتن در استخر، مگر در مواردی که بیمار به عللی نتواند آن را انجام دهد. بطور مثال
- به علت بیماری های قلبی راه رفتن روی زمین فشار زیادی به سیستم قلبی عروقی وارد کند (راه رفتن بر روی زمین نیاز به انرژی بیشتری داشته و برای برآورده کردن این انرژی قلب و ریه باید بیشتر کار کنند)
- به علت بیماری مفصلی یا استخوانی در اندام تحتانی راه رفتن روی زمین موجب درد اندام شود (در کسی که به هر علتی از درد اندام رنج میبرد راه رفتن روی زمین ممکن است موجب افزایش فشار بر روی بافت آزرده و در نتیجه افزایش درد شود)
وقتی فرد در آب غوطه ور میشود سبک و کم وزن میشود. این کاهش وزن از دو جنبه میتواند به بیمار کمک کند.
اول: با سبک شدن وزن، انرژی کمتری برای راه رفتن مورد نیاز است. در نتیجه بیمارانی که ظرفیت قلبی عروقی و ریوی اندکی دارند میتوانند بهتر در آب راه بروند.
کسانی که به بیماری های قلبی عروقی و ریوی مبتلا هستند ممکن است با کمی راه رفتن بر روی زمین دچار تنگی نفس شوند. پس راه نمیروند.
این راه نرفتن میتواند بسرعت موجب ضعف عضلات تنه و اندام تحتانی شود. این ضعف عضلانی از یک طرف آنها را ناتوان تر کرده و از طرف دیگر موجب بروز دردهای پراکنده در بدن بخصوص کمردرد و درد زانو میشود.
این بیماران با راه رفتن در آب میتوانند قدرت عضلانی تنه و اندام تحتانی خود را حفظ کرده و یا حتی بهتر کنند.
دوم: سبک شدن در آب موجب میشود به بافت ها و ساختمان های اندام تحتانی فشار کمتری وارد شود. کسانی که رد تنه و اندام تحتانی خود به بیماری های استخوان، مفصل، تاندون، رباط، عضله و دیگر بافت ها دچار هستند ممکن است با راه رفتن دچار افزایش درد شوند.
این عاملی میشود تا فرد کمتر راه برود و همین کم راه رفتن میتواند موجب کاهش قدرت عضلات تنه و اندام تحتانی و بدنبال آن افزایش شدت درد شود.
با راه رفتن در آب بیمار راحت تر مفاصل خود را حرکت میدهد. از طرف دیگر اگر حرارت آب کمی بالا بوده و گرم باشد همین گرما درد بیمار را کمتر کرده و به حرکت اندام و مفاصل وی کمک میکند
با این حال باید به یاد داشت که راه رفتن در آب تاثیری در افزایش قدرت و استحکام استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان ندارد.
چگونه در آب راه برویم
راه رفتن در آب مانند هر ورزش دیگر باید به آرامی شروع شود. در ابتدا حدود پنج دقیقه به آهستگی در آب راه بروید و سپس بتدریج سرعت راه رفتن خود را افزایش دهید.
اگر به بیماری قلبی عروقی یا تنفسی مبتلا هستید مواظب باشید تا بطور ناگهانی در معرض تغییر دما قرار نگیرید. درجه حرارت آب دوش قبل از استخر و آب خود استخر باید طوری باشد که زیاد گرم یا زیاد سرد نباشد.
اگر درجه حرارت آب با دمای محیط متفاوت است به تدریج بدن خود را در معرض آب قرار دهید تا فشاری به سیستم قلبی عروقی شما وارد نشود.
اگر به منظور کاهش دردهای کمر و یا زانو در آب راه میروید و میخواهید از راه رفتن در آب نفع بیشتر ببرید باید راه رفتن خود در آب را کمی سریعتر انجام دهید بطوریکه در حین راه رفتن مقاومت آب را در مقابل ران های خود احساس کنید.
در ابتدا آهسته راه بروید ولی بتدریج سرعت خود را بیشتر کرده بصورتی که احساس کنید پاهای شما آب را شکافته و به جلو میرود.
با این کار باید بتوانید مقاومت آب را در جلوی ران و ساق های خود احساس کنید. این طرز راه رفتن موجب میشود عضلات شکم و عضلات اطراف ستون مهره و عضلات چهارسر ران شما بتدریج قوی تر شده و بدنبال آن کمردرد و درد زانوی شما بتدریج کاهش میابد.
اگر توان حرکتی کمی دارید مواظب راه رفتن خود در استخر باشید. با احتیاط قدم بردارید تا در استخر لیز نخورید. کف استخر ممکن است بیش از حد لیز باشد بخصوص در قسمت هایی که رنگ شده است. برای بهتر راه رفتن میتوانید از دمپایی های مخصوص استفاده کنید تا تعادل شما بهتر حفظ شود.
اگر مشکل قلبی عروقی یا تنفسی دارید بهتر است از استخرهایی استفاده کنید که برای ضد عفونی آب نه از کلر بلکه از ازن Ozone استفاده میکنند.
در استخرهایی که از کلر برای ضد عفونی آب استفاده میکنند غلظت زیاد گاز کلر در هوای استخر ممکن است برای شما سیستم تنفسی شما خوب نباشد.