فیوژن ستون فقرات یا فیوژن مهره یکی از روش‌های جراحی مهم در درمان مشکلات مختلف ستون فقرات به شمار می‌آید. هدف از این روش، تثبیت مهره‌ها و کاهش درد و مشکلات ناشی از ناپایداری مهره‌ها است.
این جراحی به ویژه برای بیمارانی که درد مزمن دارند و سایر روش‌های درمانی برای آنها نتیجه‌بخش نبوده، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فیوژن ستون فقرات چیست؟
فیوژن ستون فقرات یا فیوژن مهره یک روش جراحی است که در آن دو یا چند مهره در ستون فقرات به یکدیگر متصل میشوند. هدف از این عمل جراحی از بین بردن درد، ناپایداری و یا دیگر علائم بیماری به وسیله از بین بردن حرکت بین مهره ها است.
در طی این عمل، با استفاده از پیوند استخوان یا ابزارهای مصنوعی، مهره‌ها به هم جوش می‌خورند و به تدریج بافت استخوانی جدیدی بین مهره‌ها شکل می‌گیرد. این روند در نهایت باعث میشود حرکت بین مهره‌ها محدود شود و درد ناشی از ناپایداری کاهش یابد.
دلایل نیاز به فیوژن ستون فقرات
بسیاری از بیماران به دلیل مشکلات مختلف ستون فقرات نیاز به فیوژن مهره پیدا میکنند. برخی از اصلی‌ترین دلایل برای انجام این جراحی عبارتند از:
ناپایداری مهره‌ها: ناپایداری یا لغزش مهره‌ها یکی از شایع‌ترین دلایل نیاز به فیوژن است. در این شرایط، مهره‌ها در محل خود ثابت نیستند و ممکن است حرکت کنند و باعث درد و آسیب به بافت‌های اطراف شوند.
دیسک‌های آسیب‌دیده: گاهی دیسک‌های بین مهره‌ای دچار آسیب شده و فضای بین مهره‌ها کاهش می‌یابد که این مشکل نیز با فیوژن قابل درمان است.
انحنای غیرطبیعی ستون فقرات: در برخی از بیماران، انحناهای غیرطبیعی مانند اسکولیوز یا کیفوز به وجود می‌آید که میتواند به درد و ناتوانی منجر شود.
شکستگی‌ها و آسیب‌های مهره‌ها: در صورت آسیب‌های شدید یا شکستگی‌های پیچیده مهره‌ها، جراحی فیوژن برای تثبیت و کاهش درد ممکن است ضرورت پیدا کند.
بعد از انجام این عمل جراحی حرکتی که بطور طبیعی در بین مهره ها وجود دارد از بین میرود. وقتی که حرکت مهره ها منشا درد باشد این عمل جراحی میتواند درد را از بین ببرد.
در تئوری وقتی مهرها به هم متصل میشوند باید توانایی انعطاف ستون فقرات کم شود. البته چون در عمل فیوژن معمولا تعداد مهره های کمی به هم متصل میشوند حرکات ستون مهره و قابلیت انعطاف آن تغییر زیادی نمیکند.
وقتی تنها دو مهره به هم جوش داده میشوند حرکات ستون مهره تقریبا بدون تغییر باقی میماند. با این حال جوش دادن تعداد بیشتری مهره میتوان حرکات ستون فقرات را محدود کند. مسلما هرچه تعداد مهره های بیشتری به هم جوش داده شوند محدودیت حرکتی ایجاد شده در ستون فقرات بیشتر میشود.
انواع روش‌های فیوژن ستون فقرات
روش‌های مختلفی برای انجام فیوژن ستون فقرات وجود دارد که بسته به شرایط بیمار و نوع آسیب ممکن است یکی از این روش‌ها انتخاب شود.
فیوژن پشتی: در این روش، جراح از پشت بدن به ستون فقرات دسترسی پیدا کرده و مهره‌ها را به هم متصل میکند. فیوژن پشتی برای تثبیت مهره‌های پشتی و میانی ستون فقرات مؤثر است و معمولاً برای مشکلاتی مثل شکستگی‌ها یا لغزش مهره‌ها به کار میرود.
فیوژن قدامی: در این روش، جراح از جلو یا طرفین بدن به ستون فقرات دسترسی دارد. این روش برای فیوژن مهره‌های گردنی و برخی نواحی پایین کمر مفید است و معمولاً زمانی انجام میشود که مهره‌ها در ناحیه گردنی نیاز به تثبیت داشته باشند.
فیوژن جانبی: در این روش، جراح از طرفین بدن به مهره‌ها دسترسی دارد و فیوژن جانبی را انجام می‌دهد. این روش جدیدتر بوده و به‌طور خاص در مواردی که نیاز به دسترسی به ناحیه خاصی از ستون فقرات باشد، استفاده میشود.
پروسه جراحی فیوژن ستون فقرات
جراحی فیوژن ستون فقرات معمولاً با بیهوشی عمومی انجام میشود و بین 3 تا 8 ساعت طول می‌کشد. در طی این جراحی، ابتدا ناحیه‌ای که قرار است فیوژن انجام شود، باز شده و بافت‌های آسیب‌دیده یا دیسک‌های بین مهره‌ای برداشته میشوند. سپس، با استفاده از پیوند استخوانی مهره‌ها به هم متصل میشوند.
برای اتصال مهره های مجاور پزشک از گرافت یا پیوند استخوان استفاده میکند. برای این کار تکه هایی از استخوان را از ناحیه لگن بیمار (از استخوان ایلیاک وی) برداشته و پس از برداشتن دیسک بین مهره ای آن را بصورت یک تکه بزرگ بجای دیسک قرار میدهند.
بعد از مدتی این استخوان از دو طرف بالا و پایین به مهره ها چسبیده و انها را به هم متصل میکند. راه دیگر خرد کردن این استخوان و گذاشتن خرده های ریز استخوان در بین و در کنار مهره ها است. این کار هم میتواند موجب جوش خورده مهره های مجاور شود.
ممکن است پزشک برای جوش دادن استخوان ها از گرافت یا پیوند استخوان آلوگرافت استفاده کند. آلوگرافت استخوانی است که از یک فرد متوفی گرفته شده است. راه های دیگر استفاده از پیوند استخوان مصنوعی و یا پروتئین های خاصی است که از استخوان افراد دیگر گرفته شده و در محل گذاشته میشود.
در انتهای عمل جراحی باید مهره ها به طریقی برای چند ماه بیحرکت بمانند تا بتوانند به هم جوش بخورند. برای این کار معمولا مهره ها را به توسط پیچ یا پلاک یا میله هایی به هم متصل میکنند.
بعد از جراحی ممکن است پزشک معالج از کمربند ها یا بریس های مخصوصی برای بیحرکت کردن بیشتر ستون مهره استفاده کند. گاهی این بیحرکتی برای بهتر کردن جوش خوردن مهره ها لازم است.
مدت زمان بهبودی و مراقبت‌های پس از جراحی
بهبودی پس از جراحی فیوژن مهره زمان‌بر است و بیمار ممکن است چند ماه برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره نیاز داشته باشد. در این دوره، فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی بسیار مهم هستند و به بهبود سریع‌تر بیمار کمک میکنند.
همچنین، ممکن است پزشک برای کاهش درد داروهای مسکن تجویز کند و بیمار باید از فعالیت‌های سنگین و حرکات ناگهانی خودداری کند.
مزایا و معایب فیوژن ستون فقرات
فیوژن ستون فقرات با وجود مزایایی که دارد، معایب و خطراتی نیز به همراه دارد که باید مورد توجه قرار گیرند.
مزایای فیوژن مهره
کاهش درد: بسیاری از بیماران پس از فیوژن ستون فقرات کاهش درد قابل‌توجهی را تجربه میکنند.
تثبیت مهره‌ها: این جراحی به تثبیت مهره‌های آسیب‌دیده کمک کرده و از حرکت غیرطبیعی جلوگیری میکند.
بهبود کیفیت زندگی: پس از بهبودی، بسیاری از بیماران می‌توانند فعالیت‌های روزانه خود را بدون درد انجام دهند.
معایب و خطرات فیوژن ستون فقرات
محدودیت حرکتی: فیوژن باعث کاهش حرکت در ناحیه جراحی شده میشود که ممکن است در برخی بیماران ناخوشایند باشد.
خطر عفونت: مانند هر جراحی دیگری، خطر عفونت نیز وجود دارد و بیمار باید به دستورالعمل‌های مراقبتی پس از جراحی پایبند باشد.
امکان شکست جراحی: در برخی موارد، فیوژن موفقیت‌آمیز نیست و بیمار ممکن است همچنان درد داشته باشد یا نیاز به جراحی‌های بعدی پیدا کند.
آیا فیوژن ستون فقرات برای همه مناسب است؟
فیوژن ستون فقرات یک روش جراحی پیچیده و تخصصی است و برای همه بیماران مناسب نیست. انتخاب این روش باید با بررسی دقیق شرایط بیمار و ارزیابی خطرات و فواید آن انجام شود.
در مواردی که درد با روش‌های دیگر کاهش نمی‌یابد یا ناپایداری مهره‌ها شدید است، فیوژن میتواند گزینه مناسبی باشد. مشاوره با پزشک و انجام بررسی‌های دقیق مانند سی تی اسکن و ام آر آی برای تصمیم‌گیری نهایی ضروری است.