در درمان یک اندام شکسته دو هدف مشخص دنبال میشود که وجود آنها لازمه یک درمان موفق است. استخوان به گونه ای جوش بخورد که
- شکل ظاهری اندام به اندازه های قبل از شکستگی برگردد.
- کارکرد عضو آسیب دیده در کوتاه ترین زمان به اندازه های قبل از شکستگی برگردد.
معیار برگشت ظاهر اندام چیست
طول اندام نباید کوتاه شود و بعد از جوش خوردن شکستگی باید طول استخوان به اندازه قبل از شکستگی برگردد.
اندام در محلی که شکسته شده در حالت زاویه دار جوش نخورد. به این معنی که بطور مثال اگر بر اثر شکستگی استخوان به دو قطعه تبدیل شده است این دو قطعه بعد از جوش خودن نسبت به هم کج نباشند و به زبان دیگر امتداد طولی آنها بر یکدیگر منطبق باشد.
استخوان در محل شکستگی در حالت چرخیده جوش نخورد بطور مثال اگر استخوان ساق در وسط شکسته شود و قطعه ای که به مچ پا نزدیک تر است در حالت چرخیده به خارج جوش بخورد مچ پا و بدنبال آن کف پا هم به خارج میچرخند و مثل پای سالم به طرف جلو قرار نمیگیرند.
معیار بازگشت کارکرد اندام چیست
بازگشت حرکات به مفاصل اطراف شکستگی
در بسیاری اوقات بعد از درمان شکستگی، حرکات مفاصل در اندام آسیب دیده دچار محدودیت میشود. مثلا برای درمان یک شکستگی در ناحیه مچ دست پزشک معالج بعد از جاانداختن شکستگی اقدام به گچ گیری میکند.
در مدتی که اندام در این گچ بیحرکت مانده است مفاصل آن اندام بتدریج قابلیت تحرک و نرمی خود را از دست داده و به اصطلاح خشک میشوند.
یا اگر برای درمان یک شکستگی تنه استخوان ران از عمل جراحی و کارگذاری پلاک استفاده شده است بعد از جراحی معمولا عضلات آسیب دیده در حین شکستگی به یکدیگر و به استخوان زیرشان میچسبند و این چسبندگی مانع از حرکت روان عضلات روی یکدیگر و روی استخوان شده که نتیجه آن محدود شدن حرکات مفاصلی است که حرکاتشان وابسته به آن عضلات است.
روند ذکر شده در درمان بسیاری از شکستگیها بطور طبیعی اتفاق میفتد با این حال پزشک معالج با انجام اقداماتی یا از آن پیشگیری میکند و یا اگر قابل پیشگیری نباشد حرکت مفصل را به حالت اولیه آن برمیگرداند.
بنابراین یکی از معیارهای یک درمان موفق اینست که دامنه حرکات مفاصل در اندام آسیب دیده به حالات قبل از شکستگی بازگردد.
حفظ کارکرد عضلات
اندام بدون حرکت بشدت ناکارا است و عامل حرکت در هر اندام عضلات آن هستند. عضلات اندام آسیب دیده بشدت در معرض خطر ضعیف شدن در طول درمان شکستگی قرار دارند. ضعیف شدن این عضلات میتواند با مکانیسم های متفاوتی ایجاد شود.
بطور مثال بیماری را در نظر بگیرید که بدنبال شکستگی ناحیه آرنج تحت درمان با گچ گیری قرار گرفته است. در مدتی که اندام وی تا زمان بهبودی در گچ بیحرکت باقی میماند عضلات بازوی وی فعالیتی ندارند پس طبیعی است که بعد از مدتی کم تحرکی دچار ضعف شوند.
این ضعف البته تا زمانی که اندام بیمار در گچ قرار دارد خود را نشان نمیدهد ولی بعد از اینکه اندام از گچ خارج شد بیمار متوجه کاهش قدرت بازوی خود نسبت به قبل از شکستگی میشود.
بیمار دیگری را در نظر بگیرید که بدنبال شکستگی ساق تحت عمل جراحی با استفاده از میله داخل استخوانی قرار گرفته است. بیمار به علت احساس درد بعد از جراحی توصیه های پزشک معالج را نادیده گرفته و مچ پایش را حرکت نمیدهد.
طبیعتا پس از مدتی عضلاتی از ساق که مچ پا را حرکت میدهند به علت کار نکردن دچار ضعف میشوند. این ضعف بخصوص وقتی خود را نشان میدهد که بیمار بعد ار جوش خوردن محل شکستگی میخواهد روی پای آسیب دیده ایستاده و حرکت کند ولی به علت ضعیف شدن عضلات این کار برایش مشکل شده است.
پس معیار دیگر یک درمان موفق شکستگی اینست که قدرت عضلات اندام آسیب دیده در حد قبل از آسیب حفظ شوند.
جوش خوردن شکستگی
اندامی که استخوان شکسته آن بطور کامل جوش نخورده است بعید است بتواند کارایی قبل خود را بدست آورد. پس یکی از فاکتورهای مهم برگشت کارکرد اندام، جوش خوردن شکستگی است.
اندام فقط استخوان و عضله نیست
زمان لازم برای جوش خوردن شکستگی مهم است
همانطور که ذکر شد یکی از اهداف مهم درمان صحیح یک اندام صدمه دیده اینست که کارکرد عضو در کوتاهترین زمان ممکن به حد طبیعی خود برگردد. زمان طولانی درمان مشکلات عدیده ای را به بیمار تحمیل میکند.
مدت زمان طولانی بستری شدن در بیمارستان بار مالی زیادی برای بیماردارد. مدت زمان طولانی استراحت بیمار در منزل جدای از اینکه او را از یک فعالیت مولد اقتصادی بازمیدارد موجب فشارهای روحی به بیمار میشود که گاهی آثار آن در زندگی فرد از خود شکستگی شدیدتر است.
درست به همین علت است که بسیاری از روشهای درمانی در چند دهه اخیر دچار تغییر شده و جای خود را به روشهایی داده اند که بیمار را بتوان زودتر به فعالیتهای روزمره بازگرداند.