اعصاب بافت های ظریفی هستند. آنها به راحتی به علت تحت فشار قرار گرفتن، کشیده شدن یا پاره شدن آسیب میبینند.
اعصاب حس لمس و درد را از اندام ها به مغز میبرد و دستورات لازم برای حرکت اندام ها را از مغز به آنها میرسند. با آسیب دیدن عصب ممکن است حس یا حرکت یا هردو آنها در اندام دچار اختلال شود.
اعصاب مانند کابل های برق بوده و از رشته های بسیار ظریفی به نام آکسون Axon درست میشوند. هر چند آکسون در داخل یک غلاف نازک قرار گرفته و یک دسته را تشکیل میدهد.
هرچند دسته هم در داخل یک غلاف بزرگتر قرار گرفته و دسته بزرگتری را درست میکنند. این کار چند بار تکرار میشود تا در نهایت اعصاب بزرگتر درست میشود.
احتمال آسیب اعصاب بدنبال شکستگی بیش از آسیب عروق بزرگ است.
شایعترین عصب هایی که بدنبال شکستگی استخوان آسیب میبینند
شایعترین اعصابی که بدنبال شکستگی استخوان ها آسیب میبینند عبارتند از:
- آسیب اعصاب نخاعی یا خود نخاع بدنبال شکستگی مهره ها
- آسیب اعصاب شبکه بازویی بدنبال شکستگی های ناحیه شانه
- آسیب عصب آگزیلری بدنبال دررفتگی شانه
- آسیب عصب رادیال بدنبال شکستگی استخوان بازو
- آسیب عصب اولنا بدنبال شکستگی اپی کندیل مدیال در ناحیه آرنج
- آسیب شاخه ای از عصب رادیال در شکستگی های ساعد
- آسیب عصب مدیان در دررفتگی استخوانچه لونیت در مچ دست
- آسیب عصب سیاتیک در شکستگی استابولوم یا دررفتگی مفصل هیپ
- آسیب عصب پرونئال در شکستگی های بالای ساق یا دررفتگی های زانو
مکانیسم و زمان صدمه اعصاب بدنبال شکستگی استخوان ها
آسیب عصب بدنبال ضربات وارده به اندام (شکستگی، دررفتگی یا هر آسیب دیگر) میتواند به علل زیر ایجاد شود
- پاره شدن عصب به علت نوک تیز استخوان شکسته شده یا جسم تیزی که به بدن وارد شده است
- له شدن عصب بر اثر گیر کردن بین قطعات شکسته شده استخوان
- کشیده شده شدید عصب بر اثر جابجا شدن استخوان ها
- فشار به عصب بدنبال جابجا شدن استخوان ها (بر اثر دررفتگی مفصل یا جابجا شدن شکستگی) یا خونریزی شدید در کنار عصب
- فشار به عصب به علت سندرم کمپارتمان
- خفه شدن عصب بر اثر چسبندگی در بافت های اطراف آن (چسبندگی ناشی از شکستگی و یا عمل جراحی)
بدنبال شکستگی آسیب اعصاب ممکن است در همان زمان شکستگی بوجود آید و یا ممکن است بصورت دیررس ایجاد شود.
بطور مثال در شکستگی های یک سوم پایینی استخوان بازو ممکن است عصب رادیال تحت کشش یا فشار قرار گرفته و فلج شود. یا در دررفتگی مفصل ران ممکن است عصب سیاتیک دچار آسیب شود.
و یا در شکستگی های سوپراکندیلر آرنج ممکن است عصب مدیان آسیب ببیند. آسیب های عصبی ذکر شده بلافاصله بعد از شکستگی و دررفتگی ایجاد میشوند و جزو آسیب های زودرس شکستگی هستند.
گاهی اوقات شکستگی استخوان رادیوس در ناحیه مچ دست بد جوش خورده و این بد جوش خوردن موجب فشار به عصب مدیان میشود و علائم سندروم تونل مچ دستی را ایجاد میکند.
و یا گاهی اوقات شکستگی کندیل خارجی استخوان بازو چوش نمیخورد و بدنبال آن آرنج دچار کوبیتوس والگوس شده و در نتیجه عصب اولنا تحت کشش قرار میگیرد.
گاهی هم بیمار ممکن است به علت استفاده نادرست از عصای زیر بغل به اعصاب شبکه بازویی خود فشار وارد کند و موجب فلجی آنها شود. این سه وضعیت مثال هایی از آسیب دیررس عصبی بدنبال شکستگی ها هستند.
بعد از ضرباتی که به اندام وارد میشود اعصاب آن ها ممکن است آسیب ببیند. این آسیب اشکال گوناگونی دارد.
آسیب اعصاب را به سه دسته تقسیم میکنند
بعد از ضربات وارده به اندام عصب ها میتوانند به سه صورت اسیب ببینند. نوروپارکسی، آکسونوتمزیس و نوروتمزیس
نوروپارکسی Neuropraxia
آسیب عصب در این گروه کم است. آسیب بیشتر کارکردی است و ظاهر عصب تغییری نکرده است. در این عارضه، بدنبال ضربه، عصب موقتا توانایی انتقال اطلاعات را از دست میدهد.
این عارضه بطور خودبخودی و بدون هیچ درمانی در عرض چند هفته خوب میشود. شایع ترین نوع آسیب عصبی بدنبال شکستگی ها نوروپارکسی است.
آکسونوتمزیس Axonotmesis
در این دسته از آسیب ها، به علت ضربه خارجی یا به علت کشیده شدن عصب، آکسون ها پاره میشوند ولی چون غلاف های آنها مقاومت بیشتری دارند سالم میمانند.
در این وضعیت، قسمتی از اکسون که از محل آسیب تا اندام است از بین میرود ولی قسمتی که از مغز تا محل آسیب دیده است زنده میماند.
بتدریج این قسمت زنده مانده در درون کانال هایی که همان بقایای غلاف ها هستند شروع به رشد میکنند و سرانجام دوباره به اندام میرسند.
به این صورت بعد از مدتی عصبی که فعالیت خود را به علت آسیب از دست داده بود مجدداً شروع به فعالیت میکند. رشد عصب در داخل این غلاف ها حدود روزی یک میلیمتر یا ماهی یک اینچ است. پس در این دسته از آسیب ها ماهها طول میکشد تا فعالیت عصب بهبود یابد.
نوروتمزیس Neurotmesis
در این دسته از آسیب ها هم غلاف آکسون و هم محتویات آن آسیب میبینند. مثلا وقتی عصب با شی برنده ای پاره میشود یا وقتی عصب بر اثر گیر کردن بین دو قطعه شکسته شده له میشود این نوع آسیب بوجود آمده است.
در این دسته از آسیب ها تا دو سر پاره شده عصب به توسط عمل جراحی به یکدیگر نزدیک نشود بهبودی بوجود نمیاید.
درمان آسیب های عصبی بدنبال شکستگی ها چیست
در شکستگی های بسته اصل بر اینست که آسیب عصبی، نوروپارکسی یا آکسونوتمزیس است. در این موارد درمانی برای مشکل عصبی انجام نمیشود و پزشک معالج تنها صبر میکند تا عصب خودبخود بهبود یابد.
اگر عصب بعد از مدت زمانی که پزشک محاسبه کرده است علائم بهبودی را از خود نشان ندهد پزشک احتمال میدهد آسیب از نوع نوروتمزیس بوده و اقدام به عمل جراحی میکند. در حین عمل جراحی عصب صدمه دیده ترمیم میشود.
در شکستگی های باز احتمال اینکه آسیب عصبی از نوع نوروتمزیس باشد بیشتر است. در این حال اگر زخم شکستگی نسبتا تمیز باشد ممکن است پزشک معالج بلافاصله اقدام به ترمیم عصب آسیب دیده بکند ولی در صورت آلودگی زیاد در محل زخم، معمولا ترمیم عصب بمدت چند هفته به تعویق میفتد.