عفونت از عوارضی است که در غالب اوقات در شکستگی های باز بوجود میاید. در شکستگی های باز از طریق زخمی که به محل شکستگی ارتباط دارد میکروب ها به محل شکستگی وارد میشوند.
اگر شرایط مساعدی برای رشد و فعالیت این میکروب ها بوجود آید عفونت ایجاد میشود. بندرت ممکن است شکستگی های بسته هم دچار عفونت شوند.
این اتفاق هنگامی بوقوع میپیوندد که پزشک معالج برای درمان شکستگی روش جراحی باز را انتخاب میکند. در حین جراحی در واقع یک شکستگی بسته تبدیل به یک شکستگی باز شده است.
عفونت های پس از شکستگی گاهی بصورت سطحی هستند بدین معنا که فقط پوست زخمی شده دچار عفونت میشود ولی گاهی عفونت در محل شکستگی و در بافت استخوان گسترش یافته و موجب عفونت میشود. عفونت استخوان را استئومیلیت عفونی Infected osteomyelitis میگویند و درمان آن مشکل است.
چرا درمان عفونت های استخوان مشکل است
یکی از علل مشکل بودن درمان عفونت های استخوان، میزان کم جریان خون استخوان نسبت به دیگر بافت ها است. از طریق این جریان خون است که سلول های دفاعی بدن برای مبارزه با میکروب ها به محل عفونت میروند.
همچنین آنتی بیوتیک ها از طریق جریان خون است که میتوانند به میکروب ها دسترسی داشته باشند. گاهی اوضاع از این هم بدتر شده و خونرسانی به قسمتی از استخوان بطور کلی قطع میشود.
این قسمت کاملا بدون خون و مرده تبدیل به یک منبع و پناهگاه خوب برای میکروب ها میشود. به این استخوان، سکستر Sequestrum ( بخوانید se-kes-tr ) میگویند. وجود سکستر میتواند موجب مزمن شدن عفونت شود.
در بسیاری از این موارد ترشحات عفونی و چرک از طریق یک مجرا به نام سینوس به سطح پوست راه پیدا کرده و بطور دائم موجب خروج چرک از پوست روی شکستگی میشود. عفونت میتواند موجب دیر جوش خوردن و یا جوش نخوردن شکستگی شود.
علل عفونت های بعد از شکستگی چیست
یکی از عفونت های مهم که ممکن است بدنبال زخم ها ایجاد شود کزاز است. علت بوجود آورنده کزاز ورود میکروب کلستریدیوم تتانی Clostridium tetani به درون زخم و سپس ترشح سم مهلکی از این میکروب ها به بدن است که موجب فلج میشود.
تمام انسان ها در طول زندگی چند بار بر علیه این میکروب واکسینه میشوند ولی در زمانی که زخم ایجاد شده آلودگی زیادی داشته باشد پزشک معالج از تزریق مجدد واکسن یا سرم کزاز بلافاصله بعد از دیدن زخم استفاده میکند.
عفونت مهم دیگر گانگرن گازی Gas gangrene است که بر اثر میکروب بیهوازی بخصوصی به نام کلستریدیوم پرفرژانس Clostridium perfringense ایجاد میشود. این عفونت معمولا بر اثر آلوده شدن زخم به مواد دفعی حیوان یا انسان بوجود میاید و موجب تورم اندام، تولید گاز فراوان در اندام و نکروز و تخریب سریع بافت های عضلانی میشود.
چگونه میتوان از عفونت استخوان بدنبال شکستگی پیشگیری کرد
عفونت موجب مشکلات زیادی برای بدن میشود. عفونت میتواند بافت ها را از بین ببرد. همچنین احتمال گسترش عفونت در بدن و مبتلا شدن دیگر قسمت های آن میتواند بسیار خطرناک باشد. پس هر تلاشی را باید انجام داد که از بروز عفونت پیشگیری کرد.
مهمترین اقداماتی که برای پیشگیری از بروز عفونت انجام میشوند عبارتند از :
پانسمان
در هنگام مشاهده یک شکستگی باز با بهتر یگوییم به محض اینکه متوجه میشویم یک شکستگی باز است باید تمام سعی خود را انجام دهیم تا مانع از گسترش میکروب ها در محل شکستگی شویم.
در اولین برخود با بیمار دچار شکستگی باز باید بلافاصله روی زخم ها پوشانده شود. درست است که در هنگام حادثه مقدار زیادی میکروب به درون زخم رفته اند ولی با پانسمان درست زخم میتوانیم مانع از ورود میکروب های بیشتری به درون زخم شویم.
بیمار در نهایت به بیمارستان خواهد رفت و میکروب هایی که در همه بیمارستان ها وجود دارند بسیار بسیار خطرناک تر از میکروب هایی هستند که در محیط های معمولی وجود دارند. پانسمان و بستن زخم مانع از ورود میکروب های بیمارستانی به درون زخم میشود.
شستشوی زخم به توسط پزشک
پزشک معالج در مواجهه با یک شکستگی باز، در اطاق عمل زخم بیمار را با مقادیر فراوانی آب ( منظور سرم نمکی استریل است) شستشو میدهد.
سپس اجسام خارجی ( مثل تکه های لباس، ذرات شن و سنگریزه و …) را که در حین حادثه به درون زخم رفته اند خارج میکند. خروج این اجسام خارجی میتواند کمک زیادی به پیشگیری از عفونت های بعدی بکند.
خارج کردن بافت های مرده به توسط جراحی
در حین حادثه اولیه بعضی از بافت ها مثلا قسمتی از عضلات یا پوست اطراف شکستگی له شده و میمیرند. بافت مرده بهترین محیط برای رشد میکروب است. پزشک جراح تمامی این بافت های مرده را هم از زخم جدا میکند.
بخیه نزدن زخم
بعد از درمان شکستگی، زخم بیمار ممکن است بسته شود. در مواردی که زخم بسیار آلوده باشد پزشک معالج ترجیح میدهد آنرا بطور کامل بخیه نزند و در حالتی نگه دارد که لبه های آن باز بماند. هدف از اینکار اینست که ترشحات زخم که همچنان میتوانند حاوی میکروب باشند بتوانند راحت تر از زخم خارج شوند.
جلوگیری از تجمع خونریزی
بعد از اعمال جراحی ممکن است خونریزی در بافت های عمقی ایجاد شود. این تجمع خون که به آن هماتوم میگویند محیط پرورشی خوبی برای رشد میکروب ها است.
پس باید از تجمع این خون جلوگیری شود. پزشک معالج تمام سعی خود را انجام میدهد تا عروق خونی کوچکی را که در حین عمل خونریزی میکنند ببندد تا بعد از عمل خونریزی نکنند ولی با اینحال مقداری خونریزی ممکنست ایجاد شود.
پس بعد از اعمال جراحی که جراح احتمال میدهد ممکنست هماتوم در محل جراحی ایجاد شود لوله پلاستیکی خاصی را که به آن درن Drain میگویند در داخل زخم باقی میگذارد.
این لوله در خارج از بدن به یک کیسه پلاستیکی متصل میشود تا اگر در محل جراحی خونریزی ایجاد شد آن را به بیرون از بدن هدایت کند. معمولا بعد از ۲-۱ روز از عمل جراحی که احتمال خونریزی کاهش پیدا کرد درن خارج میشود.
داروی آنتی بیوتیک
در زخم های آلوده ایکه پزشک احتمال زیادی میدهد که منجر به عفونت شود، قبل از بروز علائم عفونت و برای پیشگیری از وقوع آن برای مدتی به بیمار آنتی بیوتیک میدهد.
عفونتی که در محل یک شکستگی ایجاد میشود ممکن است تازه ایجاد شده و حاد باشد و یا ممکن است مدتی از ایجاد شدن آن گذشته باشد که به آن عفونت مزمن میگویند. در زیر در مورد درمان عفونت های حاد و مزمن که بدنبال شکستگی ایجاد میشوند بحث میشود.
درمان عفونت حاد در محل یک شکستگی
درمان عفونت استخوان دو پایه دارد
- خروج ترشحات چرکی
- تجویز داروهای آنتی بیوتیک
داروهای فراوانی برای از بین بردن میکروب ها وجود دارند که به آنها آنتی بیوتیک میگویند. هر میکروبی به تعدادی از آنتی بیوتیک ها حساس است به زبان دیگر هر آنتی بیوتیکی نمیتواند هر میکروبی را از بین ببرد.
پزشک معالج ابتدا باید بداند چه میکروبی موجب عفونت شده است تا بتواند آنتی بیوتیک مناسب آنرا به بیمار تجویز کند. تشخیص نوع میکروبی که موجب عفونت شده است به راه های گوناگون صورت میگیرد. یکی از راه های معمول، اینست که پزشک ارتوپد در حین جراحی مقداری از چرک را به آزمایشگاه میفرستد.
در آزمایشگاه ابتدا میکروب را کشت داده تا تعداد آنها زیاد شوند سپس آنتی بیونیک های مختلفی را بر روی میکروب های کشت داده شده امتحان میکنند تا ببینند میکروب به کدام آنتی بیوتیک حساس است.
سپس نوع آنتی بیوتیک یا آنتی بیوتیک های مناسب را به پزشک معالج گزارش میدهند. این روند چند روز طول میکشد. پزشک معالج در این چند روز هم بیکار نمینشیند و چند آنتی بیوتیک را که احتمال میدهد یکی از آنها بتواند روی میکروب ها اثر بگذارد با هم به بیمار میدهد.
بعد از آماده شدن آزمایش کشت میکروبی و مشخص شدن آنتی بیوتیک مناسب، پزشک معالج آنتی بیوتیک های قبلی را قطع و بقیه درمان را با آنتی بیوتیک جدید ادامه میدهد.
درمان عفونت مزمن در محل یک شکستگی
عفونت مزمن به وضعیتی میگویند که عفونت مدت زیادی طول کشیده باشد. در این موارد معمولا سکستر و سینوس چرکی تشکیل میشود. درمان در این بیماران مشکل تر است.
در حین جراحی پزشک معالج تمامی سکستر و سینوس را از بدن جدا میکند. استخوان هایی را که به نظر مرده اند باید از محل خارج شوند.
اگر حفره توخالی در استخوان بوجود آمده است یک دیواره این حفره از بدن خارج میشود. فضای خالی بوجود آمده به توسط عضلات نزدیک شکستگی یا گاهی موارد به توسط پیوند استخوان تازه پر میشوند.
گاهی اوقات پزشک ارتوپد ممکن است حدود چند سانتیمتر از وسط یک استخوان را بطور کامل خارج کند.
در این موارد میتوان برای پر کردن محل، از روش های مختلفی مانند استفاده از فریم ایلیزاروف و یا پیوند همراه استخوان و عضله و رگ های خونی با جراحی میکروسکوپی، استفاده کرد. درمان عفونت های مزمن استخوان بسیار مشکل بوده و نیاز به تجربه و تبحر زیادی دارد.
عفونت بعد از جراحی شکستگی
گاهی اوقات شکستگی یک استخوان به توسط عمل جراحی و کارگذاری ایمپلنت هایی مانند پیچ و پلاک یا میله داخل استخوان درمان میشود. متاسفانه در بعضی موارد پس از چند هفته یا چند ماه محل جراحی عفونت میکند.
در این موارد ابتدا پزشک بررسی میکند که آیا عفونت سطحی است ( فقط شامل پوست و زیر پوست است) یا در عمق گسترش یافته و استخوان را هم درگیر کرده است.
اگر عفونت سطحی باشد درمان آن معمولا به توسط عمل جراحی و تجویز آنتی بیوتیک صورت میگیرد. در حین جراحی پزشک معالج بافت های مرده و چرک را از بدن خارج میکند.
درمان عفونت عمقی بعد از عمل جراحی شکستگی
اگر عفونت به استخوان هم سرایت کرده باشد درمان مشکل تر است و اگر در استخوان عفونی شده، ایمپلنت هم باشد درمان باز هم مشکل تر است.
علت اینست که میکروب ها بر روی سطح فلزی ایمپلنت نشسته و لایه غیر قابل نفوذی را به دور خود ایجاد میکنند. این لایه اجازه ورود آنتی بیوتیک را نداده و در نتیجه میکروب ها در امان مانده و رشد و تکثیر میابند.
در مواردی که بیمار بدنبال شکستگی تحت عمل جراحی قرار گرفته و شکستگی به توسط پیچ و پلاک یا میله داخل استخوانی فیکس شده است و پس از مدتی محل جراحی عفونت کرده، از دستورالعمل زیر استفاده میشود.
در این موارد پزشک اول بررسی میکند که آیا شکستگی جوش خورده است یا خیر
اگر شکستگی جوش خورده باشد
پزشک معالج با عمل جراحی بافت های مرده و استخوان های مرده و چرک و تمام ایمپلنت ها را از محل خارج کرده و یک دوره درمان آنتی بیوتیکی تزریقی به بیمار میدهد تا عفونت از بین برود.
اگر شکستگی هنوز جوش نخورده باشد
پزشک معالج بررسی میکند که آیا شکستگی ها بطور محکمی به وسیله ایمپلنت بیحرکت شده است یا خیر
♦ اگر ایمپلنت محکم در جای خود باشد و قطعات شکسته شده را محکم در جای خود نگه داشته باشد درمان بصورت عمل جراحی است که در آن بافت های مرده و عفونت خارج میشوند ولی ایمپلنت ها در جای خود باقی میمانند.
برای چند ماه به بیمار آنتی بیوتیک داده میشود. چند ماه صبر میشود تا شکستگی جوش بخورد. سپس تمام ایمپلنت ها با عمل جراحی دوم خارج میشوند.
♦ اگر شکستگی جوش نخورده باشد و ایمپلنت هم شل شده باشد یا ایمپلنت نتواند قطعات شکسته شده را محکم در جای خود بیحرکت کند و این قطعات نسبت به هم حرکت داشته باشند، درمان بصورت عمل جراحی و خروج تمامی بافت های مرده و خروج تمام ایمپلنت ها است.
سپس پزشک جراح برای بیحرکت کردن شکستگی از اکسترنال فیکساتور استفاده میکند و ادامه درمان با تجویز آنتی بیوتیک تزریق است.
درمان عفونت های محل شکستگی مشکل بوده و نیازمند دقت از جانب پزشک و صبر و حوصله و رعایت دستورات، از جانب بیمار است.