شانه از بیش از یک مفصل تشکیل شده است. یکی از مفاصل آن مفصل بین استخوان ترقوه و استخوان کتف است که به آن مفصل آکرومیوکلاویکولر میگویند. این مفصل میتواند بدنبال ضربات وارده به شانه دچار دررفتگی شود.
آناتومی
استخوان ترقوه یا کلاویکل در دو انتهای خود با دو استخوان دیگر مفصل میشود. در قسمت داخلی، استخوان ترقوه با استخوان جناغ مفصل شده و در طرف لترال یا خارجی ترقوه با استخوان کتف یا اسکاپولا Scapula مفصل میشود.
قسمتی از استخوان کتف که با ترقوه مفصل میشود یک زائده پهن به نام زائده آکرومیون است. مفصل بین ایندو را مفصل بین آکرومیون و کلاویکل (ترقوه) یا مفصل آکرومیوکلاویکولر Acromioclavicular joint مینامند.
مفصل بین استخوان جناغ یا استرنوم Sternum و کلاویکل را مفصل استرنوکلاویکولر Sternoclavicular joint مینامند. پایداری مفصل آکرومیوکلاویکولر تا حد زیادی وابسته به لیگامان هایی است که در اطراف آن قرار گرفته اند.
مهمترین این لیگامان ها لیگامان کوراکوکلاویکولر Coraco-clavicular است که بین زائده کوراکوئید Coracoid process و ترقوه قرار گرفته است.
این لیگامان خود از دو قسمت به نام های لیگامان تراپزوئید Trapezoid ligament و لیگامان کونوئید Conoid ligament تشکیل شده است.
آسیب مفصل بین استخوان های ترقوه و کتف چگونه ایجاد میشود
در این حال لبه خارجی استخوان ترقوه که در حال معمول در محاذات لبه زائده آکرومیون است کمی به سمت بالا جابجا میشود. به این وضعیت نیمه دررفتگی یا Subluxation مفصل آکرومیوکلاویکولر میگویند.
اگر شدت ضایعه به حدی باشد که لیگامان کوراکوکلاویکولر هم پاره شود لبه خارجی استخوان ترقوه کاملا به سمت بالا جابجا شده و تمام ارتباط خود با زائده آکرومیون را از دست میدهد. به این وضعیت دررفتگی یا Dislocation مفصل آکرومیوکلاویکولر میگویند.
علائم آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولر چیست
در دررفتگی این مفصل وقتی به شانه بیمار نگاه میکنیم متوجه میشویم انتهای بیرونی استخوان ترقوه در بالای شانه به سمت بالا برجسته شده است. شانه دردناک است و فشار دادن به انتهای خارجی ترقوه درد را تشدید میکند. حرکت کردن مفصل شانه همراه با درد است.
تشخیص دقیقتر این ضایعه با رادیولوژی است که در آن جابجا شدن کامل و حرکت به بالای انتهای خارجی استخوان ترقوه مشاهده میشود. در نیمه دررفتگی این مفصل ممکن است در رادیوگرافی جابجایی زیادی دیده نشود.
در این حال عکسبرداری بخصوصی انجام میشود به این نحو که بیمار سر پا ایستاده و به هر دو مچ دست وی وزنه چند کیلویی آویزان میشود و سپس از هر دو شانه بیمار رادیوگرافی رخ به عمل میاید.
پزشک با مقایسه دو تصویر شانه های چپ و راست بیمار متوجه میشود که تفاوتی وجود دارد و در مفصل آسیب دیده لبه خارجی ترقوه نسبت به زائده آکرومیون کمی بالاتر قرار گرفته است.
درمان آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولر چیست
جابجایی در نیمه دررفتگی این مفصل اندک بوده و نیاز به جااندازی ندارد. درمان این آسیب معمولا بصورت آویزان کردن دست به گردن بمدت دو هفته و سپس شروع کردن حرکات فعال مفصل شانه برای ممانعت از محدودیت حرکت بعدی است.
درمان دررفتگی مفصل آکرومیوکلاویکولر عمل جراحی است. در حین عمل جراحی پزشک ارتوپد ابتدا انتهای خارجی ترقوه را در محاذات زائده آکرومیون قرار داده و سپس استخوان ترقوه را در جای خود فیکس میکند.
برای فیکس کردن ترقوه پزشک جراح به توسط یک پیچ ترقوه را به زائده کوراکوئید متصل میکند یا به توسط چند پین، زائده آکرومیون را به استخوان ترقوه متصل میکند و یا به توسط پلاک مخصوصی ترقوه را در مقابل زائده آکرومیون نگه میدارد.
جراح ممکن است همزمان اقدام به ترمیم لیگامان کوراکوکلاویکولر بکند یا آنرا دست نخورده نگه داشته تا خودش جوش بخورد.
