ساعد دو استخوان دارد. این دو استخوان را رادیوس ( زند اعلی یا بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا پایینی) مینامند. اگر سر پا بایستیم و دستهای خود را در کنار تنه خود آویزان کنیم بطوریکه کف دست ها به طرف جلو باشد.
استخوانی از ساعد که به تنه نزدیک تر است را اولنا مینامند و به استخوانی که از تنه دورتر است استخوان رادیوس میگویند.
شکستگی ساعد ممکن است بصورت شکستگی منفرد استخوان رادیوس یا اولنا بوده و یا ممکن است هر دو استخوان ها شکسته شوند. چون درمان هر سه این موارد تقریبا شبیه یکدیگر است در این مبحث در مورد هر سه صحبت میشود.
شکستگی استخوان های ساعد چگونه ایجاد میشوند
مکانیسم شکستگی استخوان های ساعد میتواند ضربه غیر مستقیم باشد مثل موقعی که فرد در حین زمین خوردن دستش را حائل قرار داده و با کف دست زمین میخورد و یا ممکن است ضربه مستقیم باشد مثل موقعی که با چوبدستی محکم به ساعد کوبیده میشود.
شکستگی منفرد رادیوس یا اولنا همیشه بر اثر ضربه مستقیم ایجاد میشود و وارد شدن نیروهای غیر مستقیم به ساعد یا موجب شکسته شدن هر دو استخوان آن میشود و یا اگر یک استخوان را بشکند همراه با شکستگی استخوان، آسیب در مفصل بالایی یا پایینی بین استخوان های رادیوس و اولنا هم ایجاد میشود.
در حین زمین خوردن، اگر مچ دست در حال چرخش باشد شکستگی استخوان های رادیوس و اولنا در مقابل هم نبوده و یکی بالاتر و دیگری پایین تر قرار میگیرد. همچنین در این موارد معمولا خط شکستگی بصورت مارپیچی است.
وقتی شکستگی استخوان های ساعد بر اثر ضربه مستقیم ایجاد میشود معمولا خط شکستگی بصورت عرضی است و شکستگی دو استخوان ساعد در مقابل یکدیگر است.
شکستگی اگر در یک استخوان باشد معمولا جابجایی زیادی ندارد ولی اگر هر دو استخوان شکسته شده باشند محل شکستگی معمولا در بالغین جابجایی زیادی دارد.
البته در بچه ها شکسته شدن هر دو استخوان ساعد معمولا با جابجایی اندکی همراه است.
علائم شکستگی های ساعد چیست
وقتی هر دو استخوان ساعد شکسته شده است شکل ظاهری ساعد بیمار تغییر میابد. ساعد در محل شکستگی خم میشود و گاهی اوقات میتوان نوک تیز استخوان در محل شکستگی را در زیر پوست ساعد لمس کرد. در بعضی موارد نوک تیز استخوان شکسته شده پوست را سوراخ کرده و بیرون میزند و شکستگی را به نوع باز تبدیل میکند.
وقتی شکستگی فقط در یک استخوان ساعد ایجاد شده یا جابجایی کمی دارد معمولا ساعد در محل شکستگی بسرعت متورم و دردناک میشود. در این موارد ممکن است حرکت دادن ساعد موجب برخورد قطعات شکستگی به یکدیگر شده و ایجاد صدا کند که به آن کریپیتاسیون میگویند.
بیمار دچار شکستگی ساعد درد زیادی داشته و حرکات چرخشی ساعد و مچ دست وی بسیار دردناک میشود. تشخیص قطعی شکستگی های ساعد با رادیوگرافی است.
رادیوگرافی ساده شکل و محل شکستگی را نشان میدهد.
درمان شکستگی های ساعد
درمان این شکستگی ها بصورت جااندازی و سپس بیحرکت کردن شکستگی است. جااندازی ممکن است به طریقه بسته یا باز باشد
جااندازی بسته شکستگی ساعد
در شکستگی های ساعد جااندازی استخوان ها باید بسیار دقیق باشد. ساعد از دو استخوان تشکیل شده که با هم کار میکنند. اگر یکی از آنها در وضعیت مناسب جوش نخورد هماهنگی در حرکات بین دو استخوان از بین رفته و در نتیجه ممکن است چرخش ساعد دچار مشکل شود.
اگر محل شکستگی جابجایی نداشته باشد درمان بصورت گچ گیری کل اندام فوقانی از کف دست تا بالای بازو است. آرنج را در این گچ در زاویه ۹۰ درجه قرار میدهند. در این موارد پزشک معالج تا سه هفته هر هفته یک رادیوگرافی از ساعد تهیه میکند تا اگر شکستگی جابجایی پیدا کند زود متوجه آن شود.
ذکر این نکته مهم است که به علت عضلات قوی که به استخوان های ساعد میچسبند حتی اگر در ابتدا محل شکستگی جابجایی نداشته باشد و بیمار در مدتی که گچ دارد دستش را اصلا حرکت هم ندهد ممکن است قطعات شکسته شده بر اثر انقباض عضلات جابجا شوند.
بعد از سه هفته معمولا امکان جابجایی وجود ندارد. در صورتیکه شکستگی تا سه هفته در گچ بدون جابجایی باقی ماند گچ بمدت ۱۲-۱۰ هفته باقی مانده تا استخوان های شکسته شده زمان کافی برای جوش خوردن داشته باشند. این زمان در بچه ها حدود ۶-۴ هفته است.
در صورتیکه شکستگی استخوان های ساعد جابجایی داشته باشند در بچه ها سعی در جااندازی بسته شکستگی میشود. در صورتیکه شکستگی جاافتاد درمان بصورت گچ گیری به صورتی است که ذکر شد. در صورتیکه جااندازی بسته موفقیت آمیز نباشد درمان بصورت عمل جراحی خواهد بود.
شکستگی استخوان های ساعد در بالغین اگر همراه با جابجایی باشند نیاز به عمل جراحی دارد. در بالغین جااندازی بسته استخوان های ساعد بسیار مشکل است و اگر هم امکان پذیر شود حفظ جااندازی با گچ عملی نیست.
جااندازی باز شکستگی ساعد
در جااندازی باز شکستگی ها ی ساعد، پزشک ارتوپد پوست و عضلات ساعد را برش داده و به کنار میزند، استخوان های شکسته شده را نمایان کرده و محل شکستگی را زیر دیده مستقیم دقیقا جااندازی کرده و با پیچ و پلاک به یکدیگر فیکس میکند.
در بچه ها پزشک جراح ممکن است از نیل داخل استخوانی برای بیحرکت کردن شکستگی استفاده کند ولی در بالغین در غالب موارد از پیچ و پلاک استفاده میشود.
پس از جراحی کل اندام فوقانی در یک آتل بلند گذاشته میشود. آتل معمولا پس از ۲-۱ هفته خارج شده و حرکات آرنج و مچ دست شروع میشود. شکستگی استخوان های بالغین معمولا به ۱۲- ۱۰ هفته زمان برای جوش خوردن نیاز دارد.
در این مدت بیمار باید بطور مرتب نرمش های مخصوصی را برای حرکات آرنج و مچ دست انجام دهد تا دچار خشکی مفصلی نشود. در این مدت بیمار باید از بلند کردن اجسام با دست آسیب دیده امتناع کند. بعد از جوش خوردن شکستگی که معمولا با استفاده از رادیوگرافی مشخص میشود بیمار میتواند اجسام را با دست خود بلند کند.
عوارض شکستگی های ساعد چیست
درمان شکستگی ها ساعد در صورتی که به درستی انجام شود معمولا بدون عارضه خاصی نتیجه خوبی را بدنبال خواهد داشت. با این حال این شکستگی ها در بعضی موارد ممکن است با بروز عوارضی همراه باشند. مهمترین عوارض شکستگی استخوان های ساعد عبارتند از
دیر جوش خوردن یا جوش نخوردن شکستگی استخوان ساعد
دیر جوش خوردن معمولا در شکستگی های یک سوم پایینی استخوان اولنا دیده میشود و علت آن معمولا اختلال در خونرسانی محل شکستگی و یا جااندازی ناکامل یا بیحرکتی ناکافی در محل شکستگی است.
درمان جوش نخورن این شکستگی استفاده از عمل جراحی پیوند استخوان است. اگر شکستگی قبلا جراحی نشده باشد قطعات جوش نخورده با پلاک فیکس میشوند و اگر قبلا جراحی شده و با پلاک فیکس شده باشد ممکن است نیاز به تعویض پلاک وجود داشته باشد ( در مواردی که پلاک قبلی نتواند به اندازه کافی استخوان های شکسته شده را بیحرکت کند، باید عوض شود).
بد جوش خوردن استخوان ساعد
بد جوش خوردن شکستگی ساعد میتواند به صورت زاویه دار شدن استخوان ها در محل شکستگی و یا بصورت کوتاه شده یک یا هر دو استخوان باشد.
گاهی هم ممکن است استخوان های رادیوس و اولنا در محل شکستگی به یکدیگر بچسبند. هر کدام از این موارد میتواند موجب محدودیت چرخش مچ دست شود.
کوتاه شدن یک استخوان ساعد نسبت به دیگری هم میتواند موجب نیمه دررفتگی مفصل بین رادیوس و اولنا در مچ دست شده و موجب درد در ناحیه مچ دست بیمار شود. در صورت بد جوش خورگی شدید درمان بصورت عمل جراحی استئوتومی ( شکستن مجدد استخوان در محل بد جوش خوردن) و قرار دادن استخوان در وضعیت مناسب است.
سندرم کمپارتمان
گاهی اوقات به علت خونریزی یا تورم شدید در محل شکستگی فشار درون کمپارتمان های ساعد بالا رفته که ممکن است موجب سندروم کمپارتمان و متعاقب آن کنتراکچر ولکمن شود.