شکستگی ساعد. انواع و درمان

ساعد دو استخوان دارد. این دو استخوان را رادیوس ( زند اعلی یا بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا پایینی) مینامند. اگر سر پا بایستیم و دستهای خود را در کنار تنه خود آویزان کنیم بطوریکه کف دست ها به طرف جلو باشد، استخوانی از ساعد که به تنه نزدیک تر است را اولنا مینامند و به استخوانی که از تنه دورتر است استخوان رادیوس میگویند.

شکستگی ساعد ممکن است بصورت شکستگی منفرد استخوان رادیوس یا اولنا بوده و یا ممکن است هر دو استخوان ها شکسته شوند. گاهی اوقات هم ممکن است شکستگی یک استخوان با دررفتگی مفصل استخوان دیگر باشد.

شکستگی ساعد چگونه ایجاد میشوند

مکانیسم شکستگی ساعد میتواند ضربه غیر مستقیم باشد مثل موقعی که فرد در حین زمین خوردن دستش را حائل قرار داده و با کف دست زمین میخورد و یا ممکن است ضربه مستقیم باشد مثل موقعی که با چوبدستی محکم به ساعد کوبیده میشود.

شکستگی منفرد رادیوس یا اولنا همیشه بر اثر ضربه مستقیم ایجاد میشود و وارد شدن نیروهای غیر مستقیم به ساعد یا موجب شکسته شدن هر دو استخوان آن میشود و یا اگر یک استخوان دچار شکستگی شود، همراه با دررفتگی در مفصل استخوان دیگر است.

در حین زمین خوردن، اگر مچ دست در حال چرخش باشد شکستگی استخوان های رادیوس و اولنا در مقابل هم نبوده و یکی بالاتر و دیگری پایین تر قرار میگیرد. همچنین در این موارد معمولا خط شکستگی بصورت مارپیچی است.

وقتی شکستگی استخوان های ساعد بر اثر ضربه مستقیم ایجاد میشود معمولا خط شکستگی بصورت عرضی است و شکستگی دو استخوان ساعد در مقابل یکدیگر است.

شکستگی اگر در یک استخوان باشد معمولا جابجایی زیادی ندارد ولی اگر هر دو استخوان شکسته شده باشند محل شکستگی معمولا در بالغین جابجایی زیادی دارد.

 البته در بچه ها شکسته شدن هر دو استخوان ساعد  معمولا با جابجایی اندکی همراه است.

علائم شکستگی ساعد چیست

وقتی شکستگی ساعد در هر دو استخوان باشد، شکل ظاهری ساعد بیمار تغییر میابد. ساعد در محل شکستگی خم میشود و گاهی اوقات میتوان نوک تیز استخوان در محل شکستگی را در زیر پوست ساعد لمس کرد. در بعضی موارد نوک تیز استخوان شکسته شده پوست را سوراخ کرده و بیرون میزند و شکستگی را به نوع باز تبدیل میکند.

وقتی شکستگی فقط در یک استخوان ساعد ایجاد شده یا جابجایی کمی دارد معمولا ساعد در محل شکستگی بسرعت متورم و دردناک میشود. در این موارد ممکن است حرکت دادن ساعد موجب برخورد قطعات شکستگی به یکدیگر شده و ایجاد صدا کند که به آن کریپیتاسیون میگویند.

بیمار دچار شکستگی ساعد درد زیادی داشته و حرکات چرخشی ساعد و مچ دست وی بسیار دردناک میشود. تشخیص قطعی شکستگی های ساعد با رادیوگرافی است.

رادیوگرافی ساده شکل و محل شکستگی را نشان میدهد.

درمان شکستگی ساعد

درمان این شکستگی ها بصورت جااندازی و سپس بیحرکت کردن شکستگی است. جااندازی ممکن است به طریقه بسته یا باز باشد

جااندازی بسته شکستگی ساعد

در شکستگی ساعد جااندازی استخوان ها باید بسیار دقیق باشد. ساعد از دو استخوان تشکیل شده که با هم کار میکنند. اگر یکی از آنها در وضعیت مناسب جوش نخورد هماهنگی در حرکات بین دو استخوان از بین رفته و در نتیجه ممکن است چرخش ساعد دچار مشکل شود.

اگر محل شکستگی جابجایی نداشته باشد درمان بصورت گچ گیری کل اندام فوقانی از کف دست تا بالای بازو است. آرنج را در این گچ در زاویه ۹۰ درجه قرار میدهند. در این موارد پزشک معالج تا سه هفته هر هفته یک رادیوگرافی از ساعد تهیه میکند تا اگر شکستگی جابجایی پیدا کند زود متوجه آن شود.

ذکر این نکته مهم است که به علت عضلات قوی که به استخوان های ساعد میچسبند حتی اگر در ابتدا محل شکستگی جابجایی نداشته باشد و بیمار در مدتی که گچ دارد دستش را اصلا حرکت هم ندهد ممکن است قطعات شکسته شده بر اثر انقباض عضلات جابجا شوند.

بعد از سه هفته معمولا امکان جابجایی وجود ندارد. در صورتیکه شکستگی تا سه هفته در گچ بدون جابجایی باقی ماند گچ بمدت ۱۲-۱۰ هفته باقی مانده تا استخوان های شکسته شده زمان کافی برای جوش خوردن داشته باشند. این زمان در بچه ها حدود ۶-۴ هفته است.

در صورتیکه شکستگی ساعد جابجایی داشته باشند در بچه ها سعی در جااندازی بسته شکستگی میشود. در صورتیکه شکستگی جاافتاد درمان بصورت گچ گیری به صورتی است که ذکر شد. در صورتیکه جااندازی بسته موفقیت آمیز نباشد درمان بصورت عمل جراحی خواهد بود.

شکستگی ساعد در بالغین اگر همراه با جابجایی باشند نیاز به عمل جراحی دارد. در بالغین جااندازی بسته استخوان های ساعد بسیار مشکل است و اگر هم امکان پذیر شود حفظ جااندازی با گچ عملی نیست.

جااندازی باز شکستگی ساعد

در جااندازی باز شکستگی ساعد، پزشک ارتوپد پوست و عضلات ساعد را برش داده و به کنار میزند، استخوان های شکسته شده را نمایان کرده و محل شکستگی را زیر دیده مستقیم دقیقا جااندازی کرده و با پیچ و پلاک به یکدیگر فیکس میکند.

در بچه ها پزشک جراح ممکن است از نیل داخل استخوانی برای بیحرکت کردن شکستگی استفاده کند ولی در بالغین در غالب موارد از پیچ و پلاک استفاده میشود.

پس از جراحی کل اندام فوقانی در یک آتل بلند گذاشته میشود. آتل معمولا پس از ۲-۱ هفته خارج شده و حرکات آرنج و مچ دست شروع میشود. شکستگی استخوان های بالغین معمولا به ۱۲- ۱۰ هفته زمان برای جوش خوردن نیاز دارد.

در این مدت بیمار باید بطور مرتب نرمش های مخصوصی را برای حرکات آرنج و مچ دست انجام دهد تا دچار خشکی مفصلی نشود. در این مدت بیمار باید از بلند کردن اجسام با دست آسیب دیده امتناع کند. بعد از جوش خوردن شکستگی که معمولا با استفاده از رادیوگرافی مشخص میشود بیمار میتواند اجسام را با دست خود بلند کند.

مدت زمان جوش خوردن استخوان ساعد دست

زمان جوش خوردن استخوان تابع عواملی متعددی مانند سن بیمار و شدت جابجایی استخوان ها در محل شکستگی و نحوه درمان شکستگی است. مدت زمان جوش خوردن استخوان ساعد دست بچه ها که با گچ گیری درمان میشوند معمولا شش هفته است ولی در بالغین اگر با جراحی درمان شده باشند حدود سه ماه میباشد.

عوارض شکستگی ساعد چیست

درمان شکستگی ساعد در صورتی که به درستی انجام شود معمولا بدون عارضه خاصی نتیجه خوبی را بدنبال خواهد داشت. با این حال این شکستگی ها در بعضی موارد ممکن است با بروز عوارضی همراه باشند. مهمترین عوارض شکستگی ساعد عبارتند از

دیر جوش خوردن یا جوش نخوردن شکستگی ساعد

دیر جوش خوردن معمولا در شکستگی های یک سوم پایینی استخوان اولنا دیده میشود و علت آن معمولا اختلال در خونرسانی محل شکستگی و یا جااندازی ناکامل یا بیحرکتی ناکافی در محل شکستگی است.

درمان جوش نخورن این شکستگی، استفاده از عمل جراحی پیوند استخوان است. اگر شکستگی قبلا جراحی نشده باشد قطعات جوش نخورده با پلاک فیکس میشوند و اگر قبلا جراحی شده و با پلاک فیکس شده باشد ممکن است نیاز به تعویض پلاک وجود داشته باشد (در مواردی که پلاک قبلی نتواند به اندازه کافی استخوان های شکسته شده را بیحرکت کند، باید عوض شود).

بد جوش خوردن شکستگی ساعد

بد جوش خوردن شکستگی ساعد میتواند به صورت زاویه دار شدن استخوان ها در محل شکستگی و یا بصورت کوتاه شده یک یا هر دو استخوان باشد.

گاهی هم ممکن است استخوان های رادیوس و اولنا در محل شکستگی به یکدیگر بچسبند. هر کدام از این موارد میتواند موجب محدودیت چرخش مچ دست شود.

کوتاه شدن یک استخوان ساعد نسبت به دیگری هم میتواند موجب نیمه دررفتگی مفصل بین رادیوس و اولنا در مچ دست شده و موجب درد در ناحیه مچ دست بیمار شود. در صورت بد جوش خورگی شدید درمان بصورت عمل جراحی استئوتومی ( شکستن مجدد استخوان در محل بد جوش خوردن) و قرار دادن استخوان در وضعیت مناسب است.

سندرم کمپارتمان

گاهی اوقات به علت خونریزی یا تورم شدید در محل شکستگی فشار درون کمپارتمان های ساعد بالا رفته که ممکن است موجب سندروم کمپارتمان و متعاقب آن کنتراکچر ولکمن شود.

عوارض پلاتین در ساعد دست

بعضی بیماران از وجود یک جسم فلزی در ساعد خود نگران میشوند و فکر میکنند عوارض پلاتین در ساعد دست برای آنها مشکلاتی ایجاد میکند. امروزه برای تثبیت شکستگی ساعد از پلیت های بسیار ظریفی به کلفی حدود 3.5 میلیمتر استفاده میشود که اصلا مشکلی برای کارکرد استخوان و عضله ایجاد نمیکنند و بعد از جوش خوردن استخوان میتوانند تا آخر عمر در ساعد باقی بمانند.

شکستگی دررفتگی مونتاجیا در ساعد چیست

وقتی بدنبال ضربه، تنه استخوان اولنا شکسته شده و سر استخوان رادیوس که در حالت طبیعی با کندیل خارجی استخوان بازو مفصل میشود دچار دررفتگی میشود به آسیب ایجاد شده، شکستگی- در رفتگی مونتاجیا Monteggia fracture-dislocation میگویند.

مکانیسم این آسیب، ضربه غیر مستقیمی است که به کف دست فرد در حال زمین خوردن وارد شده و نیروی وارده به ساعد موجب شکستگی و دررفتگی میشود. زمین خوردن معمولا در حالتی است که فرد ساعد خود را در حالت پروناسیون Pronation قرار داده است.

گاهی اوقات بدنبال اصابت مستقیم جسم سخت به ساعد هم ممکن است این آسیب ایجاد شود. شکستگی تنه استخوان اولنا معمولا در قسمت های بالایی آن ایجاد میشود.

علائم شکستگی دررفتگی مونتاجیا

بعد از این نوع از شکستگی ساعد، شکل اندام قدری تغییر میکند. ساعد و مفصل آرنج متورم میشوند. درد بر روی سر استخوان رادیوس و محل شکسته شدن استخوان اولنا وجود دارد که با حرکت ساعد بخصوص حرکات چرخشی ساعد شدت میابد.

در رادیوگرافی که از ناحیه آرنج و ساعد به عمل میاید دررفتگی و شکستگی دیده میشود. سر استخوان رادیوس معمولا به سمت جلوی کندیل خارجی بازو در میرود.

درمان شکستگی دررفتگی مونتژیا

در بچه ها درمان این نوع از شکستگی ساعد بصورت جااندازی بسته دررفتگی سر رادیوس و شکستگی تنه اولنا است. جااندازی دررفتگی سر استخوان رادیوس با چرخاندن ساعد به خارج و فشار مستقیم به سر استخوان رادیوس میسر میشود.

بعد از جااندازی، کل اندام فوقانی فرد در گچ بلندی که از کف دست تا بالای بازو ادامه میابد گذاشته شده و پس از حدود شش هفته که شکستگی استخوان اولنا جوش خورد گچ خارج میشود.

پس از آن بیمار برای بازیابی دامنه حرکتی آرنج و مچ دست باید بمدت چند هفته تا چند ماه حرکات نرمشی خاصی را تحت نظر پزشک معالج یا فیزیوتراپ انجام دهد.

در بالغین درمان کمی متفاوت است. ابتدا دررفتگی سر استخوان رادیوس بصورت بسته جااندازی شده و سپس شکستگی تنه استخوان اولنا با استفاده از جراحی باز جااندازی شده و با پیچ و پلاک فیکس میشود. در صورتیکه جااندازی بسته سر رادیوس موفقیت آمیز نباشد آنهم نیاز به جااندازی باز دارد.

گاهی اوقات در معاینه اولیه دررفتگی سر استخوان رادیوس تشخیص داده نشده و فقط شکستگی تنه استخوان اولنا درمان میشود. در این موارد پس از جوش خوردن استخوان اولنا و شروع حرکات آرنج مشاهده میشود که آرنج خوب حرکت نمیکند.

رادیوگرافی از آرنج در این زمان دررفتگی سر رادیوس را نشان میدهد. متاسفانه درمان دررفتگی در این زمان بسیار مشکل بوده و مستلزم جراحی بازسازی مفصل و استئوتومی استخوان اولنا است.

شکستگی دررفتگی گالزی در ساعد چیست

وقتی بدنبال ضربه، تنه استخوان رادیوس در یک سوم پایینی آن شکسته شده و انتهای پایینی استخوان اولنا که در حالت طبیعی با استخوان رادیوس مفصل میشود دچار دررفتگی میشود به آسیب ایجاد شده شکستگی- در رفتگی گالزی Galeazzi fracture-dislocation میگویند.

مکانیسم این آسیب، ضربه غیر مستقیمی است که به کف دست فرد در حال زمین خوردن وارد شده و نیروی وارده به ساعد موجب شکستگی و در رفتگی میشود.

علائم شکستگی دررفتگی گالزی

در این نوعی از شکستگی ساعد، انتهای پایینی استخوان اولنا برجسته تر از معمول میشود و پس از مدتی ساعد و مفصل مچ دست متورم میشود.

درد بر روی انتهای پایینی استخوان اولنا و محل شکسته شدن رادیوس وجود دارد که با حرکت ساعد بخصوص حرکات چرخشی ساعد شدت میابد. در رادیوگرافی که از ناحیه مچ دست و ساعد به عمل میاید دررفتگی و شکستگی دیده میشود.                       

درمان شکستگی دررفتگی گالزی

در بچه ها درمان این نوعی از شکستگی ساعد بصورت جااندازی بسته دررفتگی انتهای پایینی استخوان اولنا و تنه استخوان رادیوس است. بعد از جااندازی، کل اندام فوقانی فرد در گچ بلندی که از کف دست تا بالای بازو ادامه میابد گذاشته شده و پس از حدود شش هفته که شکستگی استخوان رادیوس جوش خورد گچ خارج میشود.

پس ار آن بیمار برای بازیابی دامنه حرکتی مچ دست باید بمدت چند هفته تا چند ماه حرکات نرمشی خاصی را تحت نظر پزشک معالج یا فیزیوتراپ انجام دهد.

در بالغین درمان متفاوت است. ابتدا شکستگی تنه استخوان اولنا با استفاده از جراحی باز جااندازی و با پیچ و پلاک فیکس شده و سپس دررفتگی انتهای پایینی استخوان اولنا بصورت بسته جااندازی میشود. پس از جراحی کل اندام فوقانی مدتی در آتل محافظت شده و سپس حرکات نرمشی ساعد شروع میشود.

عوارض درمان نادرست شکستگی ساعد

درمان شکستگی توسط شکسته بند های محلی در دوره هایی از تاریخ تنها چاره انسان دردمند بود ولی در دوران ما دیگر توجیهی برای پناه بردن به این روش درمانی نیست. عوارض بالای درمان های قدیمی زیاد است و میتواند برای بیمار مشکلات فراوانی را ایجاد کند.

یکی از درمان های رایجی که در شکسته بندی سنتی برای درمان شکستگی ساعد به کار میرود بستن محکم ساعد با نی و خمیر و نخ است.

همانطور که در شکل بالا دیده میشود در اطراف ساعد بیمار چند نی بصورت طولی قرار داده شده و دور آنها با نخ بسته شده است. معمولا نخ را بصورت خیلی سفت و محکم دور نی ها میبندند تا بتواند به استخوان ها فشار آورده و مانع جابجایی آنها شود. بر اثر سفت بسته شدن دور ساعد، دست متورم میشود و شکسته بند این تورم را طبیعی و نشانه درست بودن درمان میداند.

متاسفانه همین سفت بسته شدن دور ساعد موجب بروز عوارض شدیدی برای بیمار میشود. مهمترین این عوارض کاهش جریان خون ساعد است. بر اثر فشار زیادی که از بیرون به پوست و عضلات ساعد وارد میشود مسیر عروق خونی تنگ شده یا کاملا بسته میشود.

کاهش جریان خون ساعد موجب میشود سلول های عضلانی ساعد از بین رفته و جای آنها را بافتی بگیرد که خاصیت عضله را ندارد. گاهی اوقات بر اثر همین کم شدن جریان خون، اعصاب ساعد هم از بین میروند.

بعد از یکی دو ماه که نی ها باز میشوند شکستگی ساعد جوش خورده است ولی در کنار آن عوارض جبران ناپذیری برای بیمار باقی میماند.

در تصویر بالا مشاهده میشود که ساعد بیمار درست در جایی که نی ها بسته شده اند بشدت لاغر شده است. این لاغری بر اثر از بین رفتن بافت عضلانی و جایگزین شدن آن با بافت بیفایده دیگری ایجاد شده است.

در موارد شدید، تغییر شکل های شدیدی در مچ دست و ساعد بیمار ایجاد میشود که آنرا کنتراکچر ولکمن میگویند.