شکستگی ران که به آن شکستگی فمور هم میگویند از جمله وخیم ترین شکستگی های بدن انسان است و نیاز به توجه سریع و دقیق دارد.
استخوان ران یا استخوان فمور femur از محکم ترین استخوان های بدن است و شکستگی آن نیاز به وارد شدن نیروی زیادی دارد. شایع ترین علت نیروهای زیادی که به بدن وارد میشود و موجب شکستگی میشوند تصادفات وسایل نقلیه و سقوط از ارتفاع هستند.
گاهی اوقات شکستگی فمور ممکن است همراه با آسیب هایی به دیگر دستگاه های بدن باشد. مثلا بیمار ممکن است دچار آسیب به ریه یا شکم هم شده باشد.
شکستگی استخوان ران بر اثر زمین خوردن یا تصادف در بچه زیر سه سال بسیار نادر است و اگر در یک بچه زیر سه سالگی شکستگی ران دیده شود باید قویا به بدرفتاری با کودک از طرف والدین یا سرپرست کودک Child abuse شک کرد.
در نوزادان ممکن است شکستگی ران بدنبال یک زایمان سخت ایجاد شود.
انواع شکستگی ران
شکستگی ران میتواند در هر جایی از آن ایجاد شود. در مورد شکستگی هایی که در قسمت های بالایی استخوان ران ایجاد میشوند در جای دیگری صحبت کرده ام. شکستگی های بالای استخوان ران را جزو شکستگی های لگن تقسیم بندی میکنند و به آن شکستگی های مفصل ران میگویند.
نوع دیگر شکستگی های استخوان ران شکستگی های انتهای پایینی استخوان است یعنی جایی که نزدیک زانو قرار میگیرد.
پایین استخوان ران یعنی جایی که مفصل زانو را درست میکند دو برجستگی دارد که به آن کندیل میگویند. کندیل داخلی و خارجی. شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران ممکن است در بالای محل اتصال تنه استخوان ران به کندیل های پایینی آن باشد. در این حال به آن شکستگی سوپراکندیلر یا بالای کندیلی میگویند.
شکستگی ممکن است هم در بالای کندیل باشد و هم اینکه هر دو کندیل را از هم جدا کند. در این حال به آن شکستگی بین کندیلی یا اینترکندیلر میگویند. شکستگی ممکن است فقط کندیل داخلی یا خارجی را از بقیه استخوان ران جدا کند. در این حال به آن شکستگی کندیل داخلی یا خارجی میگویند.
اهمیت شکستگی های پایین استخوان ران تاثیری است که میتوانند در عملکرد زانو داشته باشند.
نوع سوم شکستگی فمور شکستگی تنه آن است یعنی شکستگی هایی که در وسط استخوان ران ایجاد میشوند. وسط استخوان ران حالت استوانه ای و بسیار محکم دارد ولی میتواند براثر ضربات شدید دچار شکستگی شود.
علائم شکستگی ران
مهمترین علائم شکستگی ران عبارتند از درد شدید ران که با فشار به محل شکستگی و یا حرکت دادن اندام تحتانی بیشتر میشود.
ناتوانی در حرکت دادن اندام تحتانی، تغییر شکل اندام تحتانی بصورت کوتاه شدن و چرخش به بیرون و تورم ران از دیگر علائم شکستگی ران است.
بعد از شکسته شدن استخوان ران، به علت انقباض عضلات قوی که در اطراف آن وجود دارد لبه های شکستگی از هم رد میشوند و اندام شکسته شده کوتاه تر میشود.
گاهی اوقات لبه تیز قطعات شکسته شده رگهای خونی ران را پاره کرده و موجب خونریزی شدید در ناحیه میشوند. نتیجه آن از دست دادن مقادیر زیادی خون در داخل بافت عضلانی ران و تورم و کبودی شدید ران است.
وقتی شکستگی فمور پا در انتهای پایینی آن رخ میدهد بالای زانو بشدت دردناک شده و ورم میکند. هرگونه حرکت زانو و یا فشار دادن به بالای آن در این بیماران موجب افزایش شدت درد میشود. تغییر شکل در بالای زانو وجود دارد.
نکته مهم در این شکستگی ها نزدیک بودن محل شکستگی به عروق و اعصاب اطراف زانو است. به همین دلیل کوچکترین جابجایی در استخوان های شکسته شده میتواند موجب فشار یا کشش عروق و اعصاب شود.
این آسیب ها در عروق میتواند موجب پاره شدن یا انسداد آنها شود که در این صورت خونرسانی به ساق پا دچار اشکال شده و ممکن است ساق پا سیاه شود. آسیب به عصب این ناحیه هم میتواند موجب فلج شدن آن شود.
پس در تمام شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران پزشک معالج با دقت عروق و اعصاب ناحیه را معاینه میکند تا در صورت صدمه دیدن درمان لازم را انجام دهد.
در بچه ها که توانایی ارتباط ندارند تشخیص شکستگی ران قدری مشکل میشود. در این گروه سنی بچه توانایی راه رفتن بعد از شکستگی ران پا را از دست داده و نمیتواند سر پا بایستد. ران متورم شده و تغییر شکل میدهد. حرکت اندام تحتانی بشدت دردناک میشود. بچه بشدت بیقرار بوده و گریه میکند. حرکات غیر طبیعی در ران بچه مشاهده و لمس میشود.
تشخیص قطعی شکستگی ران با استفاده از رادیوگرافی ساده داده میشود. باید حتما دقت کرد که مفاصل زانو و ران در رادیوگرافی دیده شوند. در شکستگی های ران باید با دیدن مفصل ران حتما از عدم وجود دررفتگی در مفصل ران مطمئن شد.
برای تشخیص دقیقتر شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران معمولا از سی تی اسکن استفاده میشود.
درمان شکستگی ران
شکستگی ران در در غالب قریب به اتفاق موارد همراه با جابجا شدن قطعات شکسته شده است. مثل هر شکستگی دیگر، شکستگی ران اگر همراه با جابجایی باشد باید جااندازی شود و سپس با کمک وسیله ای بیحرکت شده تا جوش بخورد.
نوع درمان به متغیر های بسیاری مثل سن بیمار، مقدار جابجایی و آسیب های همراه بستگی دارد.
درمان شکستگی ران ممکن است با استفاده از روش های غیر جراحی صورت گرفته و یا ممکن است نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد.
درمان شکستگی فمور بدون جراحی
درمان شکستگی فمور بدون جراحی کشش و سپس گچ گیری است. کشش قدیمی ترین روش درمان این شکستگی ها است.
بزرگترین عیب این روش درمانی اینست که بیمار باید مدت طولانی در تخت بیمارستان بماند که موجب عوارض فراوانی از جمله زخم بستر، مشکلات تنفسی، مشکلات گردش خون، مشکلات روحی، هزینه زیاد تخت بیمارستانی میشود. امروزه استفاده از این روش در بالغین عملا منسوخ شده و بندرت از این روش درمانی استفاده میشود.
درمان جراحی شکستگی ران
امروزه تقریبا تمامی شکستگی های ران بالغین با عمل جراحی درمان میشوند. روش کار بدین صورت است که ابتدا شکستگی ران بصورت بسته جااندازی میشود ( با استفاده از کشش و مانورهای مخصوصی سعی میشود شکستگی بصورت بسته جااندازی شود.
این جااندازی در اطاق عمل انجام شده و پزشک جراح مراحل جااندازی را با استفاده از رادیوگرافی بخصوصی که تصاویر آن مستقیما بر روی مانیتور قابل دیدن است – فلوروسکوپی- کنترل میکند.
سپس از راه شکاف های کوچکی که در پوست داده میشود میله داخل استخوانی یا پلاک یا اکسترنال فیکساتور به استخوان متصل شده و آنرا فیکس میکند.
به این روش، جااندازی بسته و فیکساسیون داخلی یا خارجی میگویند ( در صورت استفاده از پلاک یا میله داخل استخوانی به آن فیکساسیون یا تثبیت داخلی و در صورت استفاده از اکسترنال فیکساتور به آن فیکساسیون خارجی میگویند).
در صورتیکه جااندازی بسته شکستگی فمور امکانپذیر نشود پزشک جراح از جااندازی باز استفاده کرده و سپس با روش های ذکر شده شکستگی را فیکس و بیحرکت میکند. قانون کلی اینست که هر گاه جااندازی بسته امکان پذیر باشد جااندازی باز انجام نشود.
همانطور که ذکر شده از سه نوع ایمپلنت برای تثبیت شکستگی های ران بالغین استفاده میشود (در زبان عامه مردم به ایمپلنت پلاتین هم میگویند) که عبارتند از
- نیل Nail یا میله داخل استخوان ران Intramedullary nail،
- پلاک یا پلیت Plate
- اکسترنال فیکساتور External fixator
بهترین وسیله تثبیت شکستگی ران استفاده از نیل یا پلاتین داخل استخوان ران است ولی در مواردی بنابه تشخیص پزشک معالج از دو وسیله دیگر استفاده میشود.
پلاک گذاری
در درمان شکستگی فمور پلاک گذاری همراه با جااندازی بسته یا باز بکار برده میشود. در روش جااندازی بسته، ابتدا پزشک معالج در اطاق عمل با استفاده از کشش و مانورهای خاصی قطعات شکستگی را جااندازی بسته میکند.
مراحل این جااندازی بسته با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی و اشعه ایکس روی مانیتور دیده میشود. پس از آن شکاف کوچکی بر روی پوست داده شده و از راه آن پلاک به داخل ران و بر روی استخوان ران برده میشود و سپس پلاک به توسط پیچ هایی به استخوان متصل میشود.
تمام مراحل این کار با استفاده از فلوروسکوپی است. انجام این کار مشکل بوده و نیاز به تبحر جراح دارد ولی نتایج آن از جااندازی باز بهتر است.
در صورت موفقیت آمیز نبودن جااندازی بسته شکستگی ران، پزشک جراح بعد از شکاف دادن پوست و کنار زدن عضلات ران، قطعات شکسته شده را زیر دید مستقیم در کنار یکدیگر قرار داده و سپس به توسط پلاک فلزی و پیچ هایی دو قطعه شکسته شده را به هم متصل میکند.
فیکساتور خارجی
معمولاً در شکستگی های باز استخوان ران یا مواردی که آسیب شدید پوست و عضلات ران همراه با شکستگی وجود دارد از اکسترنال فیکساتور استفاده میشود. در مواردی که شکستگی ران همراه با عفونت در استخوان یا عضلات باشد هم از این روش استفاده میشود.
گاهی اوقات بیمار بجز شکستگی ران دچار آسیب های شدیدی در دیگر محل های بدن است مثلا دچار خونریزی مغزی یا داخل شکمی شده و جراحی این محل ها برای حفظ جان بیمار بر جراحی ران اولویت دارد.
در این موارد ممکن است حتی بعد از جراحی مغز یا شکم وضعیت عمومی بیمار آنچنان خطرناک و ناپایدار باشد که امکان جراحی طولانی و زمان بر شکستگی ران مقدور نباشد. از بیمار برای مدتی در ICU مراقبت میشود تا وضعیت عمومی بدن وی بهتر شود و سپس اقدام به جراحی شکستگی ران میشود.
در این چند روزی که بیمار منتظر جراحی قطعی شکستگی ران است میتوان برای بیحرکت کردن موقت قطعات شکسته شده موقتا از اکسترنال فیکساتور استفاده کرد.
در این روش درمانی ابتدا یک جااندازی مختصر قطعات شکسته شده به روش بسته انجام میشود و نیازی هم نیست این جااندازی خیلی دقیق باشد چون موقت است. بعد پیچ های بلندی در قطعات شکسته شده بصورت عرضی گذاشته شده و انتهای این پیچ ها که از پوست خارج میشوند به میله هایی در خارج از بدن متصل میشوند.
میله داخل استخوان ران
این روش بهترین و متداول ترین روش درمان شکستگی فمور است. در این روش بعد از جااندازی قطعات شکسته شده به روش باز یا بسته، یک میله در داخل کانال استخوانی ران قرار میگیرد ( استخوان ران در قسمت وسط به شکل یک لوله تو خالی است).
این میله معمولا به قطعات استخوانی شکسته شده به توسط پیچ هایی متصل میشود.
مراقبت های بعد از جراحی شکستگی فمور
پس از درمان جراحی شکستگی فمور، بیمار باید هرچه زودتر حرکات مفصل زانو را شروع کند و گرنه دچار محدودیت حرکت زانو میشود. حرکات زانو باید تحت نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ انجام شود. همچنین بیمار باید نرمش های بخصوصی را برای تقویت عضلات ران انجام دهد.
بیماری که به علت شکستگی ران تحت عمل جراحی قرار گرفته است تا وقتی شکستکی بطور کامل جوش نخورده است نباید با پای طرف شکسته شده راه برود. پس در ماه های اول، بیمار برای راه رفتن بعد از شکستگی ران پا حتما باید از دو عصای زیر بغل استفاده کرده و وزن خود را بر روی پای طرف شکسته شده نیندازد.
پس از اینکه پزشک معالج با بررسی رادیوگرافی های بعدی تشخیص داد که شکستگی بطور کامل جوش خورده است بیمار میتواند بدون عصا راه برود.
البته در بعضی از موارد پزشک معالج به بیمار اجازه میدهد تا قبل از جوش خوردن کامل شکستگی، قسمتی از وزن خود را بر روی پای طرف شکسته شده بیندازد. مقدار وزن گذاشتن روی پا و زمان انجام آن به تشخیص پزشک است.
مدت درمان شکستکی ران پا با پلاتین
طول درمان شکستگی استخوان فمور بسته به عوامل زیادی متفاوت است. هرچه سن بیمار بیشتر باشد شکستگی دیرتر جوش میخورد. شکستگی های با خرد شدگی زیاد یا با جابجایی زیاد بین قطعات شکستگی و شکستگی های باز دیرتر جوش میخورند. وضعیت سلامتی بیمار هم در سرعت جوش خوردن شکستگی فمور دخالت دارد.
مدت درمان شکستگی ران پا با پلاتین در افراد بزرگسال بطور متوسط سه ماه است. یعنی به طور متوسط یک شکستگی استخوان ران که جراحی شده است سه ماه طول میکشد تا جوش بخورد ولی این زمان ممکن است به دلایلی تغییر کند.
اگر جراحی بصورت بسته انجام شود زمان جوش خوردن کمتر میشود. در بچه ها شکستگی خیلی سریعتی جوش میخورد بطوریکه در یک بچه سه ساله یک شکستگی استخوان ران ممکن است در عرض یک ماه جوش بخورد.
پس طول درمان شکستکی استخوان فمور در بچه ها کوتاه و در حدود دو ماه و در بزرگسالان بیشتر و در حدود سه ماه است و اگر بیشتر شود باید علت بررسی شده و درمان های لازم انجام گردد.
درمان شکستگی ران در بچه ها
انتخاب نوع درمان شکستگی ران در کودکان تابع سن بچه و مقدار جابجایی شکستگی است. در مواردی که شکستگی بدون جابجایی باشد درمان بصورت گچ گیری است.
برای گچ گیری شکستگی ران از روش خاصی استفاده میشود و گچ بکار برده را گچ اسپایکا Spica cast میگویند. گچ اسپیکا تنه بیمار را از سینه به پایین در بر میگیرد.
تمام اندام تحتانی شکسته شده تا نوک انگشت در گچ گذاشته میشود و اندام تحتانی طرف سالم تا بالای زانو گچ گرفته میشود. این گچ بسته به سن بچه بین ۶-۳ هفته باقی مانده و سپس خارج میشود.
در مواردی که شکستگی فمور همراه با جابجایی باشد اگر سن بچه زیر ۵ سالگی باشد ابتدا شکستگی در اطاق عمل و با کمک بیهوشی عمومی جااندازی شده و سپس گچ اسپایکا گرفته میشود و اگر سن بچه بالای ۵ سالگی باشد دو روش درمانی را میتوان انجام داد که هر روش طرفداران خود را دارد.
کشش پوستی و سپس گچ گیری
در روش درمان شکستگی ران با کشش، کودک مدتی در بیمارستان بستری میشود.
در مدت بستری، بیمار در تخت به پشت دراز کشیده و وزنه هایی از طریق ریسمان به چسب های نواری پهنی که به پوست ساق چسبیده است متصل شده و موجب اعمال نیروی کششی به کل اندام تحتانی میشود. ( در بچه های بزرگتر گاهی بجای کشش پوستی از کشش استخوانی استفاده میشود.
در روش کشش استخوانی وزنه از طریق ریسمان به میله فلزی که بصورت عرضی در پایین استخوان ران بیمار (بالای زانو) گذاشته شده است متصل شده و موجب اعمال نیروی کششی به کل اندام تحتانی میشود).
کشش اعمال شده به اندام تحتانی موجب میشود قطعات شکسته شده ران در کنار یکدیگر و در وضعیت مطلوب قرار بگیرند. در این روش درمانی پزشک معالج مکرراً از محل شکستگی عکسبرداری کرده و وضعیت قطعات را زیر نظر میگیرد.
بیمار ۳-۲ هفته در همین حالت بستری میماند تا قطعات شکسته شده به هم بچسبند. سپس اگر از کشش استخوانی استفاده شده میله از پای بیمار خارج میشود و یا چسب های کشش پوستی از ساق بیمار جدا میشود و برای بیمار گچ اسپایکا گرفته میشود.
عمل شکستگی ران پا با میله داخل استخوانی
در این روش ران بیمار در اطاق عمل با بیهوشی عمومی بصورت بسته جااندازی شده و سپس از راه دو شکاف یک سانتیمتری که در دو طرف بالای زانو داده میشود دو میله بلند فلزی (به کلفتی میله بافتنی) به داخل کانال استخوانی ران تا بالاترین قسمت های استخوان فرستاده شده و بدین وسیله شکستگی بیحرکت میشود.
امروزه در اکثر مراکز درمانی اروپا و امریکای شمالی برای درمان شکستگی فمور کودکان از روش دوم استفاده میشود. علت اینست که در هر دو روش از بیهوشی عمومی استفاده شده و اگر برای کشش بیمار از پین استخوانی استفاده شود شکاف جراحی چه در پوست و چه در استخوان در هر دو روش یکی است.
با این حال در روش جراحی تعبیه میله داخل استخوانی، بیمار بجای ۳-۲ هفته ۲-۱ روز در بیمارستان بستری میشود و نیازی هم به گچ گیری ندارد و زودتر هم را میفتد.
هزینه بستری در بیمارستان و هزینه دور ماندن والدین از محل کارشان برای مراقبت از بیمار در بیمارستان کاهش یافته و بیمار هم مدت زیادی از مدرسه دور نمیماند.
شکاف پوستی در حین عمل جراحی و پس از آن برای تثبیت شکستگی فمور با میله داخل استخوانی بسیار کوچک است.
مراقبت های پس از درمان شکستگی ران در کودکان
نکات مهم مراقبت های پس از درمان شکستگی ران در بچه ها عبارتند از :
♦ در صورت درمان با گچ اسپایکا والدین بیمار باید مراقب باشند تا لبه های گچ در پشت کمر بچه پوست وی را زخمی نکند.
بدین منظور وقتی بچه در حالت درازکش به پشت است باید یک پتوی چند لا شده زیر ساق های بیمار گذاشته شود تا کمی بالاتر آمده و بدین ترتیب فاصله لبه پشتی گچ از پشت تنه کم شود.
همچنین باید بین لبه گچ و پوست بچه پنبه یا پارچه نخی نرم گذاشت تا پوست بچه اذیت نشود.
♦ باید مراقب بود تا بچه گچ را در ناحیه کشاله ران با ادرار یا مدفوع کثیف و آلوده نکند.
♦ در صورتیکه گچ از ناحیه ای ترک برداشت باید برای ترمیم آن به پزشک مراجعه کرد.
همانطور که گفته شد معمولا گچ بعد از ۶-۳ هفته خارج میشود. بعد از خروج گچ بیمار نیاز به هیچ گونه فیزیوتراپی ندارد. والدین بیمار نباید مانع راه رفتن بعد از شکستگی ران پا شوند یا برعکس وی تشویق به راه رفتن کنند.
هر موقع که بچه خودش احساس کرد که توانایی راه رفتن دارد بلند شده و راه میرود. کودک تا چند هفته و یا حتی تا چند ماه ممکن است موقع راه رفتن کمی لنگش داشته باشد. والدین نباید از این موضوع نگران شوند. لنگش بیمار بتدریج خوب میشود.
نکته دیگر اینست که در روش گچ گیری اسپایکا ممکن است والدین کودک در عکس ران بچه متوجه شوند که استخوان ها درست جا نیفتاده و در کنار هم قرار نگرفته اند. این مسئله طبیعی بوده و نباید والدین را نگران کند.
روی هم افتادن دو قطعه شکسته شده تا حدود دو سانتیمتر و حتی کمی کج جوش خوردن قطعات شکسته شده مانعی نداشته و در آینده مشکلی برای بیمار ایجاد نمیکنند.
کمی کج جوش خوردن استخوان ران بتدریج و با گذشت چند ماه تا چند سال خود بخود برطرف و بوسیله بدن تصحیح میشود. به این خاصیت استخوان ها ریمودلینگ Remodeling میگویند.
کوتاهی بوجود آمده هم بعد از گذشت چند ماه تا چند سال به علت رشد بیشتر استخوان ران شکسته شده نسبت به استخوان طرف مقابل، به وسیله خود بدن تصحیح میشود.
البته این توانایی بدن حدی داشته و در صورتی که کوتاهی و کج بودن قطعات از حدی بیشتر باشد پزشک باید آنرا اصلاح کند. در این مورد تشخیص حد قابل قبول با پزشک معالج است.
در صورتیکه بیمار با روش جراحی درمان شده پانسمان زخم معمولا تا یک هفته انجام شده و بخیه ها بعد از ده روز خارج میشوند. بچه تشویق میشود تا زانو های خود را خم و راست کند.
بچه تا مدتی برای راه رفتن بعد از شکستگی ران پا از دو عصای زیر بغل استفاده میکند ولی پس از گذشت ۳-۱ هفته ( برحسب شدت شکستگی و سن بچه) معمولا بچه ها میتوانند بدون عصا راه بروند.
انجام عمل جراحی ران بچه ها در درمان شکستگی فمور گر چه مزایایی نسبت به درمان با کشش دارد ولی انجام آن نیازمند تجربه و تبحر پزشک معالج است.
شکستگی پایین استخوان ران در کودکان
تفاوت این شکستگی ها در کودکان با بزرگسالان در این است که در کودکان در پایین ران یا میتوان گفت در بالای زانو یک صفحه رشد وجود دارد و شکستگی معمولا در این صفحه رشد است.
در بچه ها اکثر موارد شکستگی فمور در انتهای پایینی آن را میتوان بصورت بسته جااندازی کرد. پس از جااندازی بسته بیحرکتی با استفاده از گچ و معمولا بمدت شش هفته انجام میشود.
در صورتی که جااندازی بسته شکستگی موفقیت آمیز نباشد درمان بصورت جااندازی باز و سپس بیحرکت کردن قطعات با پین و یا پیچ و پلاک انجام میشود.
صدمه شدید به صفحه رشد این ناحیه میتواند موجب اختلال در رشد این آن و ایجاد عوارضی مثل کوتاه شدن ران و یا انحراف زانو به خارج یا داخل شود.
عوارض شکستگی ران
عوارض این شکستگی به دو دسته عوارض زودرس و دیررس تقسیم میشوند.
عوارض زودرس
مهمترین عوارض زودرس عبارتند از
خونریزی
بعد از شکستگی ران خون زیادی از محل شکستگی و از عروق پاره شده به داخل عضلات ران ریخته میشود. حجم این خونریزی گاهی به ۲-۱ لیتر میرسد و ممکن است موجب بروز شوک هموراژیک در بیمار شود.
آسیب عروقی
این آسیب ها بیشتر در شکستگی ها انتهای پایینی استخوان ران دیده میشوند. در صورت انسداد شریان هایی که از این محل میگذرند پزشک معالج فورا سعی در جااندازی قطعات شکسته شده میکند.
در صورتیکه با این کار جریان خون برقرار نشود باید از شریان های زانو عکسبرداری شده ( آنژیوگرافی) و در صورت تائید آسیب، به توسط عمل جراحی شریان آسیب دیده ترمیم شود.
در صورتی که آسیب شریانی شدید باشد ممکن است موجب نکروز و سیاه شدن ساق شود.
آمبولی چربی
بهترین روش پیشگیری از آمبولی چربی انجام هرچه سریعتر عمل جراحی شکستگی استخوان ران است. بیمار با شکستگی را ترجیحا باید در چند ساعت اول بعد شکستگی جراحی کرد.
آمبولی وریدی
معمولا برای پیشگیری از وقوع آمبولی وریدی از داروهایی استفاده میشود.
آسیب عصبی
وقتی شکستگی فمور در انتهای پایینی استخوان رخ داده، آسیب اعصابی که از این محل میگذرند میتواند موجب کاهش حس و حرکت در مچ و انگشتان پا شود. اکثر این آسیب ها از نوع نوروپارکسی بوده و پس از گذشت چند هقته تا چند ماه بطور خودبخود بهبود میابند.
عوارض دیررس
مهمترین عوارض دیررس عبارتند از
جوش نخورن یا دیر جوش خوردن
شکستگی ران در بالغین معمولا نیاز به ۴-۳ ماه زمان برای جوش خوردن دارد. عواملی ممکن است این جوش خوردن را به تاخیر بیندازد و یا کلا مانع آن شود.
مهمترین این عوامل عبارتد از شدت زیاد شکستگی بصورت خرد شدگی یا جابجایی زیاد قطعات، باز بودن شکستگی، سن بالا، وجود بیماری های زمینه ای، جااندازی یا بیحرکتی ناکافی در حین عمل جراحی و عفونت در محل شکستگی.
درمان این عارضه معمولا با عمل جراحی پیوند استخوان انجام میشود. در صورت نامناسب بودن جااندازی یا تثبیت استخوانی ممکن است لازم شود جااندازی مجددا انجام شده و ایمپلنت تعویض شود.
بد جوش خوردن
معمولا موقعی ایجاد میشود که درمان غیر جراحی برای شکستگی فمور انتخاب شده است. در مواردی هم ممکن است با وجود جراحی، جااندازی به درستی انجام نشده باشد یا تثبیت استخوانی مناسب نباشد و شکستگی جابجا شود و در وضعیت نامناسب جوش بخورد.
بد جوش خوردن شکستگی فمور میتواند موجب بروز کوتاهی یا تغییر شکل ظاهری در ران شود و ممکن است موجب بروز آرتروز مفصل زانو در دراز مدت شود. در صورت تغییر شکل شدید ممکن است پزشک جراح تصمیم به استئوتومی استخوان ران و تصحیح امتداد استخوان بگیرد.
محدودیت حرکتی زانو
در شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران چسبندگی های ایجاد شده بعد از شکستگی یا بد جوش خوردن شکستگی میتواند موجب بروز محدودیت حرکتی در زانو شود. این مورد بطور مفصل در مقاله “محدودیت و خشكی حركت مفصل زانو بعد از شكستگی استخوان ران” توضیح داده شده است.
لنگیدن بعد از شکستگی ران
گاهی اوقان به علت درد ناشی از جوش نخوردن شکستگی و یا به علت محدودیت حرکتی ایجاد شده در مفصل زانو ممکن است بیمار دچار لنگش شود.
یک نمونه شکستگی فمور در یک پسر ۸ ساله
این بیمار به توسط دکتر مهرداد منصوری تحت درمان قرار گرفته است. بیمار مورد نظر ما پسر بچه ۸ ساله ایست که هنگامی که در حال بالا رفتن از یک درخت گردو بوده به زمین سقوط کرده است.
والدین او وی را به علت درد شدید ران و تورم و تغییر شکلی که در ناحیه ران بوجود آمده به بیمارستان منتقل میکنند. رادیوگرافی ران بیمار در زیر دیده میشود.
در دو تصویر سمت چپ بالا رادیوگرافی رخ و نیمرخ ران در یک بیمار مبتلا به شکستگی فمور دیده میشود. در این رادیوگرافی ها دیده میشود که تنه استخوان ران در قسمت های پایینی دچار شکستگی با جابجایی شده است.
سه تصویر سمت راست رادیوگرافی های بیمار بترتیب بلافاصله پس از جراحی و سه هفته پس از جراحی و شش ماه بعد از آن است.
شکستگی فمور جااندازی شده و دو میله تیتانیومی در طول استخوان ران قرار داده شده است. در تصویر بعد از سه هفته، کال استخوانی در اطراف محل شکستگی ایجاد شده است.
در تصویر رادیوگرافی بیمار پس از شش ماه استخوان بطور کامل سفت شده و شکل یافته است.
مزایای این روش عبارتند از
- بیمار مدت زمان چند هفته در بیمارستان و چند هفته در منزل بستری نشده و میتواند به مدرسه رفته و از درس عقب نماند
- والدین بیمار حدود یک ماه برای مراقبت از او مجبور نمیشوند از محل کار غیبت کنند
- فشار عاطفی به علت خوابیدن طولانی مدت در بیمارستان و منزل به بچه وارد نمیشود
- نیازی نیست بیمار گچ بزرگ و آزار دهنده ای را تحمل کند
- هزینه مدت زمان بستری شدن در بیمارستان وجود نخواهد داشت
- شکاف جراحی به اندازه همان شکافی که برای ورود پین در روش قدیمی در بالای زانوی بیمار داده میشود و نیازی به شکافته شدن کل ران برای کارگذاری پلاک نیست چون جااندازی به روش بسته انجام میشود.
تصویر بالا شکافی را که در حین عمل جراحی در بالای زانوی بیمار داده میشود تا میله از طریق آن به داخل استخوان فرستاده شود نشان میدهد
تصویر بالا آثار شکاف های طرف داخل و خارج بالای زانو را نشان میدهد که در حین جراحی از آنها استفاده شده است
بیمار ما پس از سه روز با کمک دو عصای زیر بغل شروع به راه رفتن کرده و پس از سه هفته عصا را کنار گذاشت. شکستگی پس از یک ماه و نیم بطور کامل جوش خورد.