بورسیت تروکانتریک شایعترین علت درد در قسمت خارجی لگن است. این بیماری معمولا در افراد میانسال و بدنبال یک فعالیت بدنی غیر معمول ایجاد میشود.
آناتومی بورس تروکانتریک
یک برجستگی بزرگ استخوانی در سمت خارجی مفصل ران در ناحیه لگن وجود دارد که به آن تروکانتر بزرگ Greater trochanter میگویند.
عضلات پشت باسن که به آنها عضلات گلوتئال میگویند از طریق تاندون خود به این برجستگی استخوانی متصل میشوند. با انقباض این عضلات، تاندون آنها روی برجستگی تروکانتر بزرگ حرکت میکند.
بورس ها کیسه های بافتی کوچکی هستند که در بسیاری از نقاط بدن در بین قسمت های متحرک بدن قرار میگیرند و حاوی کمی مایع لغزنده هستند. کار بورس این است تا اصطکاک را کم کند و معمولا بین تاندون و استخوان یا بین عضله و استخوان یا بین دو عضله قرار میگیرند.
بین تاندون عضلات گلوتئال و برجستگی استخوانی تروکانتر بزرگ یک بورس وجود دارد که موجب میشود تاندون راحت تر روی استخوان بلغزد و حرکت کنند و به آن بورس تروکانتریک بزرگ میگویند و التهاب آن را بورسیت تروکانتریک trochanteric bursitis میگویند. بورسیت تروکانتریک نوعی بورسیت لگن است.
علت بورسیت تروکانتریک چیست
بورسیت تروکانتریک از علل شایع ایجاد درد در ناحیه لگن است. بورسیت تروکانتریک به معنی التهاب بورس روی تروکانتر بزرگ بوده و میتواند موجب احساس درد در قسمت خارجی لگن خاصره شود.
بورس تروکانتر به چند علت میتواند ملتهب شود.
ضربه به بورس. بطور مثال وقتی روی شانه زمین میخوریم اولین جایی از کنار لگن که با زمین برخورد میکند معمولا برجستگی تروکانتر بزرگ است و این ضربه میتواند به بورس روی تروکانتر آسیب زده و بدنبال آن بورس ملتهب شود و ایجاد بورسیت تروکانتریک کند.
سایش مکرر بورس. اگر تاندون عضلات گلوتئال با فشار زیادی روی برجستگی تروکانتر حرکت کنند سایش زیاد بین این دو موجب آسیب بورس و در نتیجه التهاب آن و ایجاد بورسیت تروکانتریک میشود و این التهاب موجب درد میشود. هر بار که بیمار راه میرود فشار بیشتری به این بورس ملتهب وارد شده و درد بیشتر میشود.
سایش ایلیوتیبیال باند. تاندون بلندی به شکل یک نوار پهن در کناره خارجی ران وجود دارد که از استخوان ایلیاک لگن شروع شده و تا زیر زانو ادامه میابد. به این تاندون فاسیا لاتا Fascia lata میگویند.
این تاندون هم از روی بورس تروکانتر عبور میکند و تاندون عضلات گلوتئال به این نوار بافتی متصل شده است. گاهی اوقات به عللی فاسیا لاتا سفت و غیر منعطف میشود.
در این موارد در هنگام راه رفتن با هر قدمی که برداشته میشود عضلات گلوتئال این تاندون سفت را بر روی بورس تروکانتر به جلو و عقب میبرند و موجب سایش آن بر روی بورس میشود و ایجاد بورسیت تروکانتریک میکنند.
گاهی اوقات ضعیف بودن عضلات گلوتئال، یکی نبودن طول اندام های تحتانی و یا دویدن روی زمین های شیبدار هم میتواند این سایش را زیاد کند.
در مواردی هم این سایش بدنبال عمل جراحی تعویض مفصل بیشتر میشود. جراحی تعویض مفصل با تغییر در بیومکانیک لگن ممکن است احتمال این سایش را افزایش دهد.
علت سایش هر چه باشد در نهایت موجب التهاب بورس و در نتیجه بروز درد میشود.
بورسیت تروکانتریک در چه افرادی بیشتر دیده میشود
گرچه بورسیت تروکانتریک میتواند هر کسی را مبتلا کند ولی
♦ در زنان و در سنین متوسط و بالا بیشتر دیده میشود.
♦ در کسانی که یک فعالیت بدنی را بطور مکرر ولی نامناسب انجام میدهند بیشتر دیده میشود مانند دویدن، بالا رفتن از پله، دوچرخه سواری و ایستادن بمدت طولانی.
♦ ضربه به سطح خارجی لگن و یا زمین خوردن روی یک سمت لگن میتواند بورس را تحریک کرده و موجب التهاب آن شود.
♦ بعضی بیماریهای ستون مهره مانند اسکولیوز و یا آرتریت مهره ای پایینی کمری ممکن است زمینه را برای بروز این بیماری بیشتر کند.
♦ در فردی که یکی از اندام های پایینی از اندام طرف مقابل کوتاه تر است ممکن است بورسیت تروکانتریک ایجاد شود.
♦ امکان بروز این بیماری در روماتیسم بیشتر است.
♦ هر گونه عمل جراحی قبلی در ناحیه لگن میتواند احتمال ایجاد این بیماری را بیشتر کند.
♦ گاهی اوقات استخوان اضافه در ناحیه تروکانتر بزرگ ایجاد میشود که میتواند با تحریک مداوم بورس ایجاد بورسیت تروکانتریک کند.
علائم بورسیت تروکانتریک
مهمترین علامت بورسیت تروکانتریک درد در سطح خارجی لگن و ران است. درد معمولاً در حالات زیر بیشتر میشود
- شب ها در موقع خواب و و قتی فرد روی طرف مبتلای لگن میخوابد
- وقتی که فرد از روی صندلی بلند شده و می ایستد
- راهپیمایی بمدت طولانی
- بالا رفتن از پله
- چمباتمه زدن
درمان بورسیت تروکانتریک چیست
درمان بورسیت تروکانتریک در غالب بیماران بدون نیاز به عمل جراحی است. اقداماتی که برای درمان انجام میشوند بصورت زیر است.
کم کردن فعالیت های بدنی که موجب درد میشوند میتواند التهاب بورس را کم کرده و درد ناشی را بورسیت را بتدریج کاهش دهد. پس مهمترین راه درمان بورسیت تروکانتریک تعدیل فعالیت های بدنی است.
استفاده از عصا برای چند هفته هم میتواند در درمان بورسیت تروکانتریک کمک کننده باشد. این کار موجب میشود تا در حین راه رفتن تنش کمتری روی عضلات گلوتئوس باشد و در نتیجه التهاب بورس کمتر شود
انجام نرمش های کششی و تقویتی که زیر نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ انجام میشود از مهمترین قسمت های درمان بورسیت تروکانتریک است.
نرمش های کششی موجب میشوند تاندون عضلات گلوتئال و همچنین تاندون فاسیا لاتا نرم و قابل انعطاف شده و در نتیجه سایش کمتری بر روی تروکانتر بزرگ و بورس داشته باشد.
انجام نرمش های تقویتی برای قویتر کردن عضلات لگن هم میتواند این سایش را کمتر کند.
استفاده از داروهای ضد درد و یا داروهای التهاب غیر استروئیدی میتواند التهاب بورس را کم کند و در کاهش درد ناشی از بورسیت موثر هستند
ممکن است استفاده از گرما، سرما، اولتراسوند بتواند به تقلیل درد ناشی از بورسیت تروکانتریک کمک کند.
گاهی پزشک معالج در موارد شدیدتر و وقتی روش های قبل موثر واقع نشده اند از تزریق کورتیکوستروئید در محل بورس برای کاهش التهاب و درمان درد ناشی از بورسیت تروکانتریک استفاده میکند.
بندرت برای درمان بورسیت تروکانتریک نیاز به عمل جراحی پیدا میشود. در صورتی که درد بیمار با انجام اقدامات گفته شده خوب نشود ممکن است جراح ارتوپد اقدام به خارج کردن کل بورس تروکانتر به توسط عمل جراحی کند.
در این جراحی همچنین سعی میشود تا با انجام برش هایی بر روی تاندون های سفت شده آنها را شل تر کرده تا بر روی تروکانتر بزرگ سایش کمتری داشته باشند.
پیشگیری از بورسیت تروکانتریک چگونه است
برای پیشگیری از بروز بورسیت تروکانتریک باید به موارد زیر توجه کرد
- از اعمال فشارهای ممتد و مکرر به ناحیه لگن اجتناب کنید
- وزن خود را کاهش دهید
- با انجام نرمش های کششی سعی کنید عضلات و تاندون های ناحیه لگن را قابل انعطاف نگه دارید
- اگر یکی از پاهایتان از دیگری کوتاه تر است از کفی مناسب در کفش استفاده کنید
نرمش های لگن برای کنترل درد ناشی از بورسیت تروکانتریک کدامند
نرمش های کششی و تقویتی لگن نقش مهمی در درمان بورسیت تروکانتریک دارند. انجام صحیح نرمش های لگن میتواند درد ناشی از بورسیت تروکانتریک را تا حد زیادی بهبود دارده و احتمال عود آنرا در آینده کاهش دهد.
انجام نرمش های کششی و تقویتی مهمترین قسمت درمان بورسیت تروکانتریک است.
نرمش های کششی موجب میشوند تاندون عضلات گلوتئال و همچنین تاندون فاسیا لاتا نرم و قابل انعطاف شده و در نتیجه سایش کمتری بر روی تروکانتر بزرگ و بورس داشته باشد.
انجام نرمش های تقویتی برای قویتر کردن عضلات لگن هم میتواند این سایش را کمتر کند.
ابتدا نرمش های کششی زیر را انجام دهید و بعد نرمش های تقویتی را اضافه کنید.
کشش عضلات گلوتئال
به پشت بر روی زمین بخوابید و زانوانتان را خم کرده،بطوریکه کف پاهایتان بر روی زمین قرار گیرد. سپس مچ یک پا را بر روی زانوی طرف مقابل قرار دهید.
ران زانویی که مچ پا بر روی آن قرار گرفته را با دو دست گرفته و بطرف سینه خود بکشید. در این نرمش باید یک کشش را در باسن و سطح خارجی مفصل ران خود حس کنید.
این وضعیت را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و سپس مجدد به حالت اولیه برگردید. حرکت را سه بار تکرار کنید.
کشش باند ایلیوتیبیال در حالت ایستاده
سر پا بایستید. پاهای خود را ضربدری بگذارید بطوریکه یک ساق شما بصورت ضربدری جلوی ساق دیگر قرار بگیرد. سپس به جلو خم شده و نوک انگشتان دست خود را به انگشتان پا برسانید.
این وضعیت را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و سپس مجدد به حالت اولیه برگردید. حرکت را سه بار تکرار کنید. حرکت را برای پای مقابل هم انجام دهید.
کشش باند ایلیوتیبیال از کنار
در کنار یک دیوار ایستاده بطوریکه یک شانه شما به دیوار نزدیکتر باشد. یک دست را برای کنترل بیشتر بر روی دیوار قرار دهید. پایی را که از دیوار دور است را در جلوی پای دیگر قرار دهید.
کف هر دو پا را بر روی زمین نگه دارید. سپس لگن خود را به طرف دیوار نزدیک کنید. این وضعیت را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و سپس مجدد به حالت اولیه برگردید. حرکت را سه بار تکرار کنید. حرکت را برای پای مقابل هم انجام دهید.
وقتی که درد شدید در سمت خارج لگن کاهش پیدا کرد میتوانید نرمش های تقویتی زیر را نیز به آنها اضافه کنید.
پا ها مستقیم به بالا
به پشت بر روی زمین دراز بکشید. زانوی طرف سالم را خم کرده و کف پای آن سمت را بر روی زمین قرار دهید. پای مقابل را بدون اینکه زانوی آن را خم کنید به اندازه یک وجب از روی زمین بلند کنید.
این حالت را چند ثانیه حفظ کرده و سپس پا را آهسته بر روی زمین قرار دهید. نرمش را در ۳ ست ده تایی انجام دهید.
باز کردن مفصل ران در حالت به شکم
به شکم بر روی زمین بخوابید. پای طرف مشکل دار را از پشت به اندازه یک وجب از زمین بلند کنید. این حالت را چند ثانیه حفظ کرده و سپس پا را آهسته بر روی زمین قرار دهید. نرمش را در ۳ ست ده تایی انجام دهید.
بالا آوردن پا از کنار
به شانه طرف سالم بخوابد. پای طرف مشکل دار را از کنار به اندازه یک وجب از زمین بلند کنید. این حالت را چند ثانیه حفظ کرده و سپس پا را آهسته بر روی زمین قرار دهید. نرمش را در ۳ ست ده تایی انجام دهید.
