داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی nonsteroidal anti-inflammatory drugs NSAIDs جزو شایعترین داروهایی هستند که برای درمان دردهای مفصلی، استخوانی و عضلانی بکار برده میشوند.
معروفترین داروهای این دسته دارویی، آسپرین و ایبوپروفن (بروفن) هستند. این داروها نه فقط ضد درد بوده بلکه تورم و التهاب را نیز کاهش داده و ضد تب هم هستند.
از این داروها برای کاهش خاصیت انعقادی خون هم استفاده میشود. این داروها ممکن است در کاهش سرطان های روده بزرگ موثر باشند.
مکانیسم اثر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی چیست
مکانیسم اثر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مهار آنزیم خاصی در بدن است. آنزیم ها پروتئین های خاصی هستند که در بدن موجودات زنده وجود داشته و موجب تسهیل برخی واکنش های شیمیایی میشوند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی موجب مهار آنزیمی به نام سیکلواکسیژناز Cyclooxygenase COX میشوند. این آنزیم موجب تولید موادی به نام پروستاگلاندین Prostaglandin میشود و پروستاگلاندین روند التهاب و درد را در بدن بوجود میاورد.
به همین دلیل است که این داروها با مهار آنزیم موجب میشوند تولید پروستاگلاندین ها کم شده و التهاب کاهش یابد.
داروهای ضد التهاب میتوانند درد ناشی از بسیاری مشکلات سیستم حرکتی را موقتا بهبود دهد با این حال نمیتواند علت اصلی درد را درمان کند. با مراجعه به متخصص ارتوپدی، علت اصلی درد اندام، کمر یا لگن خود را مشخص کرده و نزد ایشان درد خود را بصورت اساسی درمان کنید.
آنزیم سیکلواکسیژناز دو نوع است. نوع یک آن COX-1 موجب حفاظت از دیواره معده و دستگاه گوارش در مقابل اسید و شیره های گوارشی است و همچنین موجب میشود کلیه به درستی کار کند.
نوع دو آن COX-2 موجب بروز التهاب میشود. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی موجب مهار هر دو این آنزیم ها میشوند. به همین علت است که مصرف این داروها ممکن است موجب ناراحتی گوارشی و حتی زخم معده شود.
علت اینکه به این داروها پسوند غیر استروئیدی هم اضافه شده اینست که مهمترین داروهای ضد التهاب، استروئید ها یا کورتیکوستروئیدها هستند که به اختصار به آنها کورتون هم میگویند.
البته عوارض مصرف داروهای کورتیکوستروئیدی یا کورتن ها (مانند عارضه پوکی استخوان) زیاد است ولی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی عارضه پوکی استخوان را ندارند.
چه انواعی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی وجود دارند
انواع متفاوتی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ساخته شده و قابل استفاده است.
از معروفترین آنها میتوان به آسپرین Aspirin ، ایبوپروفن Iboprufen (بروفن Brufen )، ایندومتاسین Indomethacin ، ناپروکسن Naproxen ، دیکلوفناک Diclofenac ، پیروکسیکام Piroxicam و ملوکسیکام Meloxicam نام برد.
اثر این داروها تقریبا مانند هم است ولی البته تفاوت های مختصری با هم دارند که موجب میشوند مصرف بعضی از آنها برای بعضی بیماران مناسب تر باشد.
دسته ای از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی فقط نوع دوم آنزیم سیکلواکسیژناز را مهار میکنند و بنابراین با اینکه خاصیت ضد التهاب و ضد درد و ضد تب دارند ولی اثر نامطلوبی بر روی معده ندارند.
این دسته از داروها بر روی خاصیت انعقادی خون هم تاثیری ندارند. معروفترین داروی این دسته سلکوکسیب Celecoxib (سلکسیب Celexib ) نام دارد.
البته این داروها هم میتوانند عوارضی مانند شکم درد، تهوع و سوء هاضمه داشته باشند. مصرف همزمان داروهای ضد اسید و غذاهای چرب با این داروها جذب آنها را مختل میکند پس نباید با هم مصرف شوند.
موارد مصرف و عوارض داروهای ضد التهاب چیست
- روماتیسم مفصلی
- آرتروز و استئوآرتریت
- اسپوندیلیت انکیلوزان
- نقرس
- درد ناشی از تومور های استخوانی
- درد بعد از عمل جراحی
- بورسیت
- التهاب تاندون (تاندنیت)
- درد ناشی از کشیدگی و کوبیدگی و اسپاسم عضلات
همه انواع این داروها موجب کند شدن روند ترمیم استخوان شده و ممکن است جوش خوردن شکستگی را به تاخیر بیندازند.
عوارض استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی چیست
دو عارضه مهم مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی عوارض گوارشی و عوارض کلیوی است.
حدود ۲۰-۱۰ درصد کسانی که از این داروها مصرف میکنند دچار عوارض گوارش آنها مانند درد شکم، تهوع، استفراغ، اسهال، سوء هاضمه، خونریزی گوارشی و حتی زخم‌های معده میشوند.
بروز این عوارض ربطی به روش مصرف دارو ندارد پس مصرف دارو به صورت خوراکی یا تزریقی و یا شیاف می‌تواند موجب بروز عوارض گوارشی آن شود.
هرچه مدت زمان استفاده از این داروها طولانی‌تر باشد و یا دارو با دوز های بالاتری مصرف شود احتمال بروز عوارض گوارشی آن هم بیشتر میشود.
پس بهترین راه پیشگیری از این عوارض اینست که کمترین مقدار دارویی که علائم بیمار را کم میکند و در کوتاه ترین زمان مصرف شود.
ایندومتاسین و پیروکسیکام بیشترین عوارض گوارشی را داشته و بروفن و دیکلوفناک عوارض کمی دارند. گاهی اوقات ممکن است با مصرف همزمان امپرازول بتوان عوارض معده ( و نه همه عوارض گوارشی) این دروها را کمتر کرد.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی با تنگ کردن عروق کلیوی موجب بروز عوارضی در کارکرد آن میشوند. بالا بردن فشار خون (به علت عدم توانایی کلیه در دفع آب و نمک) و نارسایی کلیوی از عوارض مصرف این داروها است.
این داروها (بجز آسپرین) ریسک بروز سکته قلبی و مغزی را بالا می‌برند و در کسانی که سابقه این بیماری‌ها را دارند نباید مصرف شوند. از این دسته داروها ناپروکسن کمترین عارضه قلبی را دارد.
این داروها (بجز آسپرین) احتمال نارسایی قلبی را هم بیشتر میکنند. این اختلال در مصرف ناپروکسن و بروفن حداقل و در سلکوکسیب و دیکلوفناک زیاد است.
مصرف داروهای ضد استروئیدی در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه آخر بارداری توصیه نمی‌شود. مصرف این داروها در سه ماهه آخر بارداری ممکن است موجب بروز ناراحتی‌های قلبی در جنین و یا زایمان زودرس شود.
تداخل دارویی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی با داروهای زیر تداخل اثر دارند و اگر از این داروها استفاده می‌کنید باید به پزشک خود اطلاع دهید
- داروهای ادرار آور
- داروهای رقیق کننده خون
- بعضی داروهای ضد فشار خون
- بعضی داروهای ضد افسردگی