شکستگی استرسی Stress fracture به شکستگی میگویند که یا بر اثر ضعیف شدن استخوان و سپس شکسته شدن آن بر اثر وارد شدن یک نیروی نه چندان زیاد ایجاد میشود که به آن شکستگی ناشی از بی کفایتی استخوان Insufficiency fracture هم میگویند.
و یا بر اثر وارد شدن ضربات مکرر و مداوم بر روی یک استخوان سالم ایجاد میشود که به آن شکستگی ناشی از خستگی استخوان Fatigue fracture میگویند. شکستگی استرسی لگن بیشتر از نوع شکستگی های ناشی از خستگی استخوان هستند.
آناتومی
لگن خاصره یک ساختمان حلقوی است که از به هم چسبیدن سه استخوان تشکیل شده است.
دو استخوان بزرگ پهن به نام استخوان بی نام که در دو طرف قرار داشته و قرینه یکدیگرند در جلو به هم متصل میشوند و در عقب در بین آنها استخوان ساکروم یا خاجی قرار میگیرد.
جلویی ترین قسمت هر استخوان بی نام بصورت دو شاخه به هم پیوسته است که به آنها راموس های پوبیس میگویند.
مفصل ران تشکیل شده از سر استخوان ران (که قسمتی از استخوان ران است) که در درون حفره استابولوم (که قسمتی از لگن خاصره است) قرار گرفته است.
سر استخوان ران به توسط قسمت نازکتری که گردن استخوان ران نامیده میشود به تنه استخوان ران متصل میشود.
شکستگی استرسی لگن در چه نقاطی از ایجاد میشود
شکستگی استرسی لگن در سه محل ایجاد میشوند
- گردن استخوان ران
- راموس فوقانی و تحتانی پوبیس
- ساکروم
علت شکستگی استرسی لگن چیست
اگر یک سیم فلزی نازک را چند ده بار با دستان خود خم و راست کنید بالاخره میشکند. این نوع شکستگی را شکستگی فلز ناشی از خستگی Fatigue fracture میگویند. واکنش استخوان لگن در مقابل نیروهای مکرر وارده به آن هم مانند همین سیم فلزی است.
بر اثر نیروهای مکرری که به لگن و مفصل ران وارد میشود ضعیف ترین مکان هایی که دچار آسیب میشوند گردن استخوان ران و راموس های پویس و استخوان ساکروم است.
بر اثر این ضربات مکرر بتدریج ترک های ریزی در استخوان ایجاد میشود. این ترک بتدریج بزرگتر و بزرگتر شده و ممکن است بقدری بزرگ شود که موجب شکستگی کامل استخوان شود و این یعنی شکستگی استرسی لگن.
گردن استخوان ران در طول فعالیت های روزانه تحت فشارهای زیادی قرار دارد بطوریکه در حین راه رفتن و دویدن چند برابر نیروی وزن فرد به این ناحیه نیرو وارد میشود.
بر اثر فعالیت های بدنی شدید و مکرر مانند دویدن در مسافت های طولانی این نیروها میتوانند در نهایت موجب ترک برداشتن گردن استخوان ران و ایجاد شکستگی استرسی شوند.
وقتی نیروی زیادی به استخوان وارد میشود اگر این نیرو بتدریج و در طول چند ماه زیاد شود استخوان این فرصت را خواهد داشت تا خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.
در این موارد تراکم استخوان بتدریج بیشتر شده و استخوان قویتر میشود تا بتواند نیروهای بیشتری را تحمل کند.
استخوان ورزشکاران به همین ترتیب بتدریج قوی و محکم میشود ولی اگر یک فعالیت ورزشی یا فعالیت بدنی کاری در مدت زمان کوتاهی زیاد شود استخوان فرصت ندارد تا خود را قوی کند و در نتیجه ترک برداشته و دچار شکستگی استرسی میشود.
شکستگی استرسی لگن در چه کسانی است
شکستگی استرسی لگن بیشتر در دوندگان استقامت ایجاد میشود. وقتی این افراد مسافت دو یا زمان آن و یا شدت آن را به ناگهان زیاد میکنند بدن خود را در معرض ابتلا به این شکستگی ها قرار میدهند.
تغییر دویدن از زمین صاف به سر بالایی و یا همراه بردن یک کوله پشتی سنگین مثال هایی از زیاد کردن شدت دویدن است.
گاهی شکستگی استرسی لگن میتواند با چند هفته دویدن شدید هم ایجاد شود. این وضعیت بیشتر در پرسنل نظامی که تحت آموزش های سخت مانند رژه طولانی قرار میگیرند دیده میشود.
پرسنل نظامی که تازه تحت آموزش قرار میگیرند در صورتی که جثه ضعیفی داشته باشند یا زیادی چاق باشند و یا اگر خانم باشند بیشتر در معرض خطر شکستگی استرسی لگن هستند.
دیگر عللی که میتواند زمینه ساز ابتلا به شکستگی استرسی لگن بعد از دویدن های شدید و طولانی باشد عبارتند از
- اختلاف در طول اندام های تحتانی
- کوکسا وارا
شکستگی استرسی لگن در زنان بیشتر دیده میشود. گاهی اوقات شکستگی های استرسی راموس های پوبیس در افراد مسن و مبتلا به پوکی استخوان دیده میشوند.
در این افراد فعالیت های بدنی نه چندان شدید ولی مکرر هم میتواند موجب این شکستگی بشود. گاهی اوقات هم این شکستگی ها در اواخر دوران بارداری بوجود میاید.
در این مواقع بر اثر افزایش وزن شکم، فشار بیشتری به استخوان های لگن وارد میشود.
علائم شکستگی استرسی لگن چیست
مهمترین علامت شکستگی استرسی در گردن استخوان ران و شکستگی استرسی راموس های پوبیس درد در کشاله ران است. درد شکستگی استرسی ساکروم در پایین کمر احساس میشود.
شدت درد در ایستادن و راه رفتن بیشتر شده و با استراحت کمتر میشود. بیمار به علت درد بد راه میرود. بالا رفتن از پله و یا دویدن و یا لگد زدن برای فرد بسیار مشکل میشود.
در این بیماران درد ممکن است در جلوی مفصل ران، خارج مفصل ران یا پشت باسن احساس شود. گاهی هم درد در ران و یا کمر احساس میشود که در این موارد تشخیص بیماری ممکن است بسیار مشکل شود.
در ابتدا درد فقط در حین تمرین ورزشی است ولی اگر به آن توجه نشود پس از چند هفته درد در حین راه رفتن معمولی هم احساس خواهد شد.
وقتی خوب به صحبت های بیمار گوش کنیم کنیم معمولا متوجه میشویم سابقه تغییری در روش، مدت و یا شدت دویدن را میدهد و یا ممکن است اخیرا در یک دوره آموزش های نظامی شرکت کرده باشد. ورزش های جهشی و فوتبال و رقص هم میتواند موجب شکستگی استرسی شود.
در معاینه بیمارانی که دچار شکستگی راموس های پوبیس یا شکستگی ساکروم شده اند فشار مستقیم به محل استخوان میتواند شدت درد را افزایش دهد.
تشخیص این بیماری با توجه به سابقه بیمار و معاینه وی صورت میگیرد. در مراحل شدید بیماری رادیوگرافی ساده میتواند به تشخیص این بیماری کمک کند.
در رادیوگرافی ساده این بیماران ممکن است خط شکستگی در استخوان مربوطه دیده شود. در مراحل ابتدایی بیمار ممکن است خط شکستگی در رادیوگرافی ساده دیده نشود.
در این بیماران روش های دیگر تصویر برداری مانند اسکن رادیوایزوتوپ و یا ام آر آی میتواند به تشخیص بیماری کمک کند.
درمان شکستگی استرسی لگن چیست
به محض تشخیص شکستگی استرسی لگن بیمار باید تمام فعالیت های ورزشی خود را قطع کند. بیمار از دو عصای زیر بغل استفاده میکند تا در حین راه رفتن بر روی پای طرف آسیب دیده وزن نگذارد.
استفاده از گرمای موضعی میتواند شدت درد این بیماران را کاهش دهد. همچنین درد ناشی از شکستگی استرسی را میتوان را میتوان با استفاده از داروهای ضد درد و یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی کاهش داد.
پزشک هر چند هفته یکبار از لگن رادیوگرافی به عمل میاورد تا مطمئن شود شکستگی استرسی لگن در حال بهبود است. درد بیمار معمولا بعد از ۱۲-۳ ماه خوب شده و بیمار میتواند بتدریج به فعالیت ورزش قبلی بازگردد.
در بعضی موارد، شکستگی های استرسی در ناحیه گردن استخوان ران ممکن است ناپایدار بوده و خطر جابجا شدن شکستگی وجود دارد. در این حالات پزشک بیمار را جراحی کرده و با کار گذاشتن چند پیچ در محل شکستگی مانع از جابجایی آن میشود.
شکستگی های استرسی پوبیس و ساکروم معمولا با استراحت و چند ماه دوری از فعالیت شدید بدنی خودبخود التیام میابند و بندرت نیاز به جراحی دارند.