مهمترین مشکلاتی که یک مفصل مصنوعی در ناحیه لگن پیدا میکند و نیاز است تا دوباره عوض شود لق شدن مفصل، عفونت مفصل، شکسته شدن استخوان های اطراف آن و ناپایداری مفصل مصنوعی است.
عمل جراحی تعویض مفصل یکی از موفقیت آمیز ترین اعمال جراحی است و تعبیه مفصل مصنوعی در ناحیه لگن میتواند بیمار را از دردی که سالها مانع یک زندگی فعال میشده رهایی دهد.
هر ساله میلیون ها نفر در جهان صاحب مفصل مصنوعی در ناحیه لگن میشوند. با این حال مانند هر عمل جراحی دیگر در درصد كمی از بیماران ممكن است بعد از جراحی مشكلاتی بروز كند.
بسیاری از این مشكلات با روش های غیر جراحی قابل كنترل و درمان هستند ولی پاره ای از آنها نیازمند انجام جراحی مجدد تعویض مفصل هستند.
در بعضی از این اعمال جراحی تمام یا قسمتی از مفصل مصنوعی ران از بدن بیمار خارج شده و با جزء جدیدی جایگزین میشود. به این نوع از اعمال جراحی ریویژن Revision arthroplasty میگویند.
جراحی ریویژن عموما از جراحی تعویض مفصل اولیه پیچیده تر بوده و انجام آن نیازمند دانش و تبحر خاص است. مفاصل مصنوعی كه در اعمال جراحی رویژن بكار میروند هم معمولا از مفاصل معمولی پیچیده تر، بزرگتر و گرانتر هستند.
اگر فعلا فرصت خواندن مقاله را ندارید میتوانید فیلم زیر را ببینید.
علت نیاز به جراحی تعویض مجدد مفصل لگن چیست
دلایل متعددی وجود دارد که موجب میشوند مفصل مصنوعی بعد از مدتی خراب شده و نیاز به عمل مجدد تعویض داشته باشد. مهمترین این دلایل عبارتند از
لق شدن و شل شدن مفصل
در حین عمل جراحی اولیه تعویض مفصل، اجزاء تشکیل دهنده مفصل مصنوعی با تمهیدات متفاوتی به استخوان بیمار متصل و محکم میشوند.
گاهی اوقات به عللی، بعد از گذشت مدتی از این عمل جراحی ممکن است اتصال بعضی از این اجزاء با استخوان بیمار شل شده و مفصل مصنوعی شروع به حرکت کردن در داخل استخوان کند.
در این موارد مفصل مصنوعی باید با مفصل دیگری جایگزین شود.
عفونت مفصل مصنوعی
بندرت ممکن است بافت های اطراف مفصل مصنوعی دچار عفونت شوند.
این عفونت در بسیاری اوقات موجب احساس درد در ناحیه لگن میشود. عفونت میتواند موجب لق شدن مفصل مصنوعی گردد. در بسیاری اوقات این عفونت حتی با وجود آنتی بیوتیک بهبود نمیابد مگر اینکه مفصل مصنوعی عوض شود.
در این موارد نیاز به جراحی تعویض مجدد مفصل لگن یا رویژن وجود خواهد داشت.
شکستگی استخوان اطراف مفصل مصنوعی
گاهی اوقات به علت ضربه استخوان اطراف مفصل مصنوعی شکسته میشود.
در تعدادی از این موارد اتصال مفصل مصنوعی با استخوان لق شده و در این بیماران نیاز میشود تا نه تنها شکستگی جااندازی و فیکس شود بلکه مفصل مصنوعی عوض شده و مفصل دیگری گذاشته شده و به استخوان بیمار محکم شود.
ناپایداری و دررفتگی مفصل مصنوعی
گاهی اوقات به عللی مفصل مصنوعی ناپایدار شده و دچار دررفتگی میشود. اگر این دررفتگی تکرار شود نیاز است تا مفصل مصنوعی با مفصل پایدارتری جایگزین شود.
ساییدگی در مفصل مصنوعی کار گذاشته شده در لگن
گاهی اوقات قسمت پلاستیکی مفصل مصنوعی به مروز زمان دچار ساییدگی شده و از بین میرود. در این موارد لازم است تا قسمت خراب شده تعویض شود.
شکستگی مفصل مصنوعی تعبیه شده در لگن
ممکن است قسمتی از مفصل مصنوعی شکسته شود. در این صورت هم باید قسمت شکسته شده عوض شود.
جراحی تعویض مجدد مفصل لگن چگونه انجام میشود
گاهی اوقات به علل متفاوتی لازم است تا مفصل مصنوعی که قبلا در ناحیه لگن کار گذاشته شده از بدن بیمار خارج شده و به جای آن مفصل مصنوعی دیگری قرار گیرد. به این عمل جراحی، رویژن میگویند.
توجه شما را به فیلم زیر جلب میکنم.
در عمل جراحی مجدد تعویض مفصل مصنوعی یا ریویژن، پزشک جراح بعد از شکاف دادن پوست و کنار زدن بافت های عضلانی، مفصل مصنوعی قبلی را از بدن خارج میکند.
گاهی اوقات قسمت هایی از این مفصل خیلی محکم به استخوان بیمار چسبیده است و برای خارج کردن آنها از بدن نیاز به تکنیک و ابزار های خاصی وجود دارد.
در مواردی که در عمل جراحی اولیه از مفصل مصنوعی سیمانی استفاده شده است سیمان استخوانی هم باید از استخوان بیمار جدا شده و از بدن خارج شود.
گاهی اوقات برای خارج کردن قسمتی از مفصل مصنوعی یا سیمان استخوانی لازم است تا قسمتی از استخوان بیمار شکسته شود که باید مجددا به سر جای خود فیکس گردد.
در مواردی که استخوان بیمار تا حد زیادی از بین رفته باشد پزشک جراح ممکن است برای جایگزین کردن قسمت های از دست رفته از پیوند استخوان استفاده کند.
مفصل مصنوعی جایگزین معمولا از انواع خاصی هستند و با مفصل اولیه تفاوت دارند.
مشکلات احتمالی جراحی تعویض مجدد مفصل لگن چیست
عمل جراحی تعویض مجدد مفصل لگن یک عمل جراحی بسیار بزرگ است. مشکل تر از عمل جراحی تعویض مفصل اولیه و با احتمال بیشتر در بروز عوارض.
بطور مثال در این عمل جراحی مجدد، خونریزی حین عمل بیش از عمل اولیه است. بسیاری از بیمارانی که نیاز به جراحی مجدد تعویض مفصل پیدا میکنند نسبت به عمل قبلی خود مسن تر شده اند و بدن آنها سخت تر میتواند عمل دوم را تحمل کند.
عمل جراحی دوم در واقع دو عمل است. یکی خارج کردن مفصل مصنوعی اول و دیگری کارگذاشتن مفصل دوم.
در جراحی دوم استخوان اطراف مفصل مصنوعی تا حدی آسیب دیده و بنابراین اتصال مجدد مفصل مصنوعی به آن مشکل تر است.
در بسیاری اوقات نیاز میشود تا در عمل دوم از پیوند استخوان استفاده شود.
اگر استخوان خود بیمار تا حد زیادی از بین رفته باشد متخصص جراحی لگن مجبور است برای پر کردن قسمت از بین رفته از استخوانی که از فرد متوفی گرفته شده و با روش های خاصی ضد عفونی و آماده استفاده برای فرد دیگر شده استفاده کند.
گاهی اوقات در آوردن مفصل مصنوعی قبلی مشکل میشود و پزشک جراح مجبور میشود قسمت هایی از استخوان سالم بیمار را برش دهد تا بتواند تمام مفصل مصنوعی را خارج کند.
پزشک دربعضی مواقع مجبور میشود شکستگی های همراه را هم در استخوان های اطراف مفصل مصنوعی جااندازی و فیکس کند.
در عمل جراحی مجدد تعویض مفصل معمولا از مفاصل مصنوعی خاصی استفاده میشود که پیچیده تر و گرانتر از مفصل مصنوعی اولیه هستند.
اعمال جراحی رویژن حتی وقتی در دست های یك جراح متبحر انجام میشوند عوارض احتمالی بیشتری نسبت به یك عمل جراحی اولیه خواهند داشت.
احتمال دررفتگی مفصل مصنوعی، عفونت محل جراحی، لق شدن مفصل مصنوعی و بسیاری مشكلات دیگر در این جراحی ها حدود 3-2 برابر اعمال اولیه است.
بعد از انجام این اعمال جراحی ممكن است دوران بازپروری طولانی تر بوده و بیمار نیاز به مراقبت های بیشتری داشته باشد. همچنین ممكن است بیمار تا مدت بیشتری برای راه رفتن نیاز به استفاده از واكر یا عصای زیر بغل داشته باشد.
اگر مفصل مصنوعی که برای بار دوم کارگذاشته میشود بازهم بعد از گذشت مدتی دچار مشکل شود باز هم میتوان برای بار سوم و هر چند بار دیگر که نیاز باشد جراحی را تکرار کرد ولی هر بار که جراحی تکرار میشود معمولا جراح با وضعیت دشوارتری مواجه میشود.
اگر نیاز به جراحی تعویض مجدد مفصل لگن داشته باشم و عمل نکنم چه میشود
فردی که نیاز به تعویض مفصل دارد از درد شدید مفصل ران ناراحت است. ساده بگویم اگر فرد به هر علتی نخواهد این جراحی را انجام دهد مجبور است درد را تحمل کند.
البته میتوان با مصرف داروهای مسکن تا حدودی شدت درد را کم کرد ولی در غالب اوقات مسکن فقط درد را تا حدودی کم میکند و آن را کاملا از بین نمیبرد. بعد از مدتی بدن به داروهای مسکن هم مقاوم شده و تاثیر آنها به حداقل میرسد.
هر دردی در لگن مساوی با جراحی تعویض مفصل لگن نیست. خیلی از دردها با دارو یا فیزیوتراپی خوب میشوند. بسیاری دیگر را میتوان با اعمال جراحی دیگری خوب کرد ولی اگر پزشک مورد اطمینان شما به شما توصیه کرد تا برای رفع درد مفصل ران خود جراحی تعویض مفصل بکنید راه دیگری غیر آن نبوده که این پیشنهاد به شما داده شده است.
در این وضعیت اگر شما جراحی را انجام ندهید درد شما هم خوب نمیشود. بسیاری از بیماران این تصور را دارند که میتوان مفصل خراب شده را با اقداماتی مانند مصرف داروهای غضروف ساز یا با سلول های بنیادی درست کرد. این واقعیت ندارد.
وقتی مفصل ران خراب شده دیگر درست نمیشود. در این وضعیت عاقلانه ترین راه اینست که مفصل خراب شده از بدن خارج و به جای آن یک مفصل مصنوعی گذاشته شود.
بعضی اوقات با بیمارانی مواجه میشویم که مفصل رانشان کاملا تخریب شده است ولی میگویند درد زیادی ندارند. خیلی از این بیماران برای کاهش درد به تدریج و در طی سالیان سطح فعالیت های بدنی خود را کم کرده اند تا درد کمتری را احساس کنند. به زیان دیگر درد کمی دارند ولی به قیمت محدود کردن خودشان.
اینها زیاد راه نمیروند و زیاد از خانه بیرون نمیروند چون در غیر این صورت درد شدید آزارشان خواهد داد. این افراد هم در واقع جزو دسته ای قرار میگیرند که اگر فعالیت های بدنی معمولی را انجام دهند درد شدیدی خواهند داشت. اینها در اسرع وقت نیاز به جراحی تعویض مفصل دارند.
بعضی افراد فکر میکنند اگر جراحی تعویض مفصل خود را به تاخیر بیندازند مشکلی پیش نمیاید. در بسیاری از موارد اینطور نیست و تاخیر در جراحی مشکلاتی را بوجود میاورد. در این مورد باید حتما با پزشک متخصص مشورت کرد.
برای جای گذاری مفصل مصنوعی در لگن جراح نیاز به یک بستر استخوانی مناسب دارد. اگر در جراحی تاخیر شود ممکن است این بستر به تدریج از بین برود. در این صورت جراحی میتواند با مشکلاتی همراه شود و کیفیت جراحی دچار افت خواهد شد.
از طرف دیگر با بالا رفتن سن توان بدن برای تحمل جراحی به تدریج کمتر میشود. بیماری هایی مانند فشار خون و دیابت و پوکی استخوان بوجود میاید که بالقوه میتوانند مشکلاتی را برای جراحی ایجاد کنند.
نکته دیگر تاثیر مضر یک مفصل خراب بر مفاصل اطراف است. وقتی مفصل ران خراب باشد فشار غیر طبیعی به مفاصل کمر و زانو وارد میشود و در این تاثیر میتواند در دراز مدت موجب آسیب دیدن این مفاصل شود.
همچنین در یک مفصل آسیب دیده احتمال شکستگی بیشتر است. پس کسی که به هر علتی یک مفصل دردناک در ناحیه لگن دارد بیشتر زمین میخورد و به علت کمتر راه رفتن استخوان های ضعیف تری خواهد داشت و به همین علت احتمال شکستگی های لگن در این افراد بیشتر خواهد بود.
بعضی پزشکان به بیماران میگویند اگر جراحی تعویض مفصل را دیرتر انجام بدهند بهتر است چون عمر مفصل مصنوعی لگن محدود است. توجه به این نکته مهم است که عمر مفصل مصنوعی بسته به جنس مفصل مصنوعی بکار رفته، کیفیت جراحی و تبحر جراح و بسته به مراقبت هایی که بیمار از خود میکند متفاوت خواهد بود.
اگر همه این عوامل در بهترین حالت خود باشند میتوان انتظار حدود سه دهه و حتی بیشتر عمر برای یک مفصل مصنوعی را داشت.
حتی اگر به فرض محال بعد از این زمان نتوان مفصل مصنوعی را دوباره تعویض کرد قطعا یک جوان بیست ساله که تخریب شدید مفصل ران داشته و از شدت درد نمیتواند به درستی راه برود ترجیح میدهد این زمان طلایی بدون درد را در سن 20 تا 50 سالگی داشته باشد تا در محدوده سنی 50 تا 80 سالگی. البته حتی با تکنولوژی فعلی مفاصل مصنوعی که دچار مشکل میشوند را میتوان مجددا تعویض کرد.
تاکید مجدد من بر این است که گرچه هر بیماری و یا در هر دردی در لگن نیاز به جراحی ندارد ولی اگر پزشک مورد اطمینان شما به شما گفت مفصل لگن شما به پایان عمر کاری خود رسیده است بهتر است در اسرع وقت نسبت به جراحی مجدد تعویض مفصل اقدام کنید.
چند بار میتوان جراحی تعویض مجدد مفصل لگن را تکرار کرد
سوالی که برای بسیاری پیش میاید این است که خوب اگر من الان یک مفصل مصنوعی داشته باشم و بعد از مدتی مثلا بعد از بیست سال خراب شود و مجبور شوم آن را عوض کنم آیا میتوانم این کار را برای چند بار تکرار کنم. آیا میتوانم تا آخر عمرم هر بار که مفصل مصنوعی من خراب شد آن را به راحتی عوض کنم.
جواب این سوال تقریبا مثبت است. میتوان یک مفصل مصنوعی را به دفعات تعویض کرد ولی البته نه به راحتی. در هر جراحی بافت استخوانی مقداری از بین میرود و بنابراین اتصال مفصل مصنوعی به استخوان مشکل تر میشود.
البته این دشواری در جراحی همیشگی نیست. خیلی از اوقات یک جراح باتجربه میتواند در جراحی دوم استخوان های ضعیف شده را با پیوند استخوان تقویت کند به طوری که جراحی سوم تفاوت چندانی با جراحی دوم نداشته باشد.
پس جواب این سوال که چند بار میتوانم مفصل مصنوعی خود را تعویض کنم این است که هر چند بار که لازم باشد. به دفعات حتی میتوان جراحی مجدد تعویض مفصل را انجام داد. البته در صورت در اختیار بودن جراح خوب و تجهیرات خوب.
توصیه کلی این است
اولین جراحی تعویض مفصل مهمترین جراحی است. اگر این جراحی به درستی انجام شود مفصل ممکن است تا سه چهار دهه کار کند. پس برای اینکه حداکثر استفاده را از جراحی ببرید و عمر مفصل مصنوعی زیاد شود و نیاز به جراحی مکرر هم کم گردد باید بهترین کار در اولین کار انجام شود.
سوال دیگری که مطرح میشود این است که آیا شما میتوانید تصور کنید که چهار دهه دیگر چه تکنولوژی های بزرگی در اختیار بشر قرار خواهد گرفت؟ پاسخی که در مقاله بالا به سوال “چند بار میتواند تعویض مفصل کرد” داده شد با امکانات تکنولوژی فعلی است ولی امکانات بشر قطعا در همین حد باقی نمیماند.
زیاد بی ربط نخواهد بود اگر تصور کنیم میتوانیم بیست یا سی سال دیگر کل پا را با یک پای روباتیک که بسیار قویتر و سریعتر و کاراتر از پای خودمان است عوض کنیم یا شاید حتی با خوردن یک قرص یک پای طبیعی جدید به جای پای قبلی ایجاد شود.