شایعترین محل آرتروز یا سائیدگی مفصلی در کف پا در انگشت شست است درست در مفصلی که بین شست و کف پا وجود دارد و به آن مفصل متاتارسوفالانژیال Metatarsophalangeal میگویند.
این مفصل بسیار مهم است چون در حین راه رفتن باید مرتباً خم و راست شود و در صورت مشکل دار شدن راه رفتن واقعاً دردناک میشود.
گاهی اوقات غضروف این مفصل از بین رفته و مفصل دچار سائیدگی میشود. استخوان های اضافه در اطراف آن تشکیل شده و مفصل دچار درد و محدودیت شدید حرکتی میشود.
هم درد و هم محدودیت حرکت در این مفصل موجب میشود بیمار بسختی راه برود. به این بیماری هالوکس ریجیدوس Hallux rigidus یا شست خشک میگویند.
این بیماری علت عمده درد و خشکی شست پا بخصوص در سنین بالا است. هالوکس ریجیدوس معمولاً در سنین ۶۰-۳۰ سالگی دیده میشود. کسی به درستی علت ایجاد آنرا نمیداند ولی ضربه به مفصل شست میتواند موجب آن شود.
علائم آرتروز شست پا
درد در موقع حرکت دادن شست و در موقع راه رفتن مهم ترین علامت این بیماری است. به علت اینکه در حین راه رفتن درد در زیر شست پا بیمار را آزار میدهد بسیاری بیماران روی لبه خارجی پا راه میروند.
در این بیماری مفصل متاتارسوفالانژیال یعنی مفصل بین شست و کف پا متورم و بزرگ و برجسته میشود. مفصل ذکر شده همچنین دچار خشکی و محدودیت حرکت شده و خوب خم و راست نمیشود. در رادیوگرافی کاهش فضای مفصل و ایجاد استخوان اضافه در اطراف آن دیده میشود.
درمان آرتروز شست پا
درمان هرچه زودتر شروع شود احتمال موفقیت آن بیشتر است. اصول درمان عبارتند از
♦ استفاده از داروهای ضد التهاب مانند بروفن یا سلکوکسیب
♦ سرد کردن محل با کیسه حاوی خرده های یخ ممکن است شدت درد را کاهش دهد.
♦ کفش های با پنجه گشاد و پاشنه کوتاه بپوشید. کف کفش هرچه سفت تر باشد بهتر است چون موجب میشود مفصل شست پا در حین راه رفتن کمتر خم و راست شود. کفش های با کف نرم و قابل انعطاف شدت درد را بیشتر میکنند.
♦ دو تشت آب یکی سردترین آبی که میتوانید تحمل کنید و دیگری گرمترین آبی که میتوانید تحمل کنید آماده کنید. ابتدا ۳۰ ثانیه پایتان را در آب سرد گذاشته و سپس بلافاصله آنرا برای ۳۰ ثانیه در آب گرم بگذارید.
به مدت پنج دقیقه به تناوب این کار را تکرار کرده و با آب سرد آنرا تمام کنید. این کار را روزی سه بار انجام دهید. اگر پوستتان حساس است از آب خیلی سرد یا خیلی گرم استفاده نکنید.
در صورت عدم جواب درمان های ذکر شده پزشک ارتوپد ممکن است تصمیم به استفاده از عمل جراحی بگیرد. این اعمال عبارتند از
کیلکتومی Cheilectomy
این جراحی در موارد نه چندان شدید بیماری انجام میشود. در این نوع جراحی، استخوان های اضافی اطراف مفصل متاتارسوفالانژیال و حتی قسمتی از خود مفصل خارج میشود تا مفصل بتواند بهتر حرکت کند.
آرترودز یا خشک کردن مفصل Arthrodesis
در حالات شدید پزشک جراح دو استخوانی را که مفصل متاتارسوفالاتژیال را درست میکنند به یکدیگر جوش میدهد.
با این کار حرکت این مفصل شست پا کاملاً از بین میرود یعنی شما دیگر نمیتوانید آن مفصل را خم و راست کنید ولی درد آن هم از بین میرود.
آرتروپلاستی Arthroplasty
این جراحی در بیماران مسن تر که کمتر راه میروند مفید است. در این نوع عمل جراحی مفصل متاتارسوفالانژیال برداشته شده و به جای آن یک مفصل مصنوعی گذاشته میشود.