نوروم مورتون یک بیماری عصبی است که اغلب در کف پا و بین انگشتان سوم و چهارم رخ می‌دهد. این بیماری به دلیل ضخیم شدن بافت های اطراف یکی از اعصاب حسی پا به وجود می‌آید و می‌تواند موجب درد، ناراحتی و احساس سوزش شود.
نوروم مورتون در زنان ده برابر مردان دیده میشود و فعالیت‌هایی که فشار زیادی به پا وارد می‌کنند، مانند پوشیدن کفش‌های تنگ یا پاشنه‌بلند، می‌توانند این بیماری را تشدید کنند.
علت بروز نوروم مورتون
نوروم مورتون به علل مختلفی می‌تواند ایجاد شود که مهمترین آنها فشار مکرر یا آسیب به عصب پا است. این فشار معمولا به دلایل زیر ایجاد میشود.
کفش‌های نامناسب: پوشیدن کفش‌های تنگ یا پاشنه‌بلند یکی از دلایل اصلی ایجاد نوروم مورتون است. این نوع کفش‌ها به طور مستقیم به اعصاب پا فشار وارد می‌کنند و فضای کافی برای انگشتان فراهم نمی‌کنند.
فعالیت‌های ورزشی: فعالیت‌هایی که فشار مکرر به پا وارد می‌کنند، مانند دویدن، پیاده‌روی طولانی یا ورزش‌هایی که نیاز به جهش دارند، می‌توانند خطر بروز این بیماری را افزایش دهند. این حرکات باعث ایجاد استرس مکانیکی در اعصاب پا میشوند.
ناهنجاری‌های ساختاری پا: برخی از افراد به علت شکل یا ساختار پای خود بیشتر در معرض نوروم مورتون قرار دارند. مبتلایان به کف پای صاف یا قوس بیش از حد پا از این جمله افراد هستند.
آسیب‌های قبلی: ضربه یا آسیب‌های مکرر به پا، حتی اگر کوچک باشند، می‌توانند با تحریک عصب‌های پا زمینه‌ساز نوروم مورتون شوند.
علائم نوروم مورتون
نوروم مورتون باعث ایجاد علائمی در کف پا و انگشتان میشود. مهمترین این علائم عبارتند از
درد در ناحیه کف پا
یکی از شایع‌ترین علائم نوروم مورتون درد در کف پا است. این درد معمولا در ناحیه بین انگشتان سوم و چهارم احساس میشود و ممکن است به شکل سوزشی یا تیز باشد. درد معمولا موقع راه رفتن یا پوشیدن کفش‌های تنگ بیشتر میشود و ممکن است با استراحت کمتر شود.
احساس سوزش یا گرما
بسیاری از بیماران مبتلا به نوروم مورتون احساس سوزش یا گرما در پا می‌کنند. این احساس معمولا در اثر تحریک عصب و التهاب آن به وجود می‌آید.
بی‌حسی یا کرختی انگشتان پا
نوروم مورتون می‌تواند باعث ایجاد بی‌حسی یا کرختی در انگشتان پا و بخصوص در انگشتان سوم و چهارم شود. این حالت ممکن است موقتی باشد و غالبا موقع فشار به پا یا پوشیدن کفش‌های نامناسب بوجود میاید.
احساس وجود سنگریزه در کف پا
یکی از علائم خاص نوروم مورتون احساس وجود سنگریزه یا جسم خارجی در کف کفش است، حتی زمانی که کفشی در کار نیست. این احساس در اثر تحریک عصب پا ایجاد میشود.
درد شدید در شب
در بعضی بیماران درد شدیدی در پا در شب حس میشود. این درد ممکن است خواب را مختل کند و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. علت این درد معمولا فشاری است که در طول روز به عصب وارد شده است.
بیشتر شدن علائم با فعالیت
علائم نوروم مورتون معمولا با فعالیت‌های بدنی مثل دویدن یا ورزش بدتر میشود. این فعالیت‌ها باعث افزایش فشار به ناحیه آسیب‌دیده و تحریک عصب میشوند.
کاهش درد با استراحت
در بسیاری از بیماران استراحت و کاهش فشار بر روی پا می‌تواند علائم را به‌طور موقت کاهش دهد. این خصوصیت می‌تواند به پزشک کمک کند تا نوروم مورتون را از بقیه بیماری‌های پا متمایز کند.
تشخیص نوروم مورتون
تشخیص نوروم مورتون اغلب با معاینه بالینی و شرح حال بیمار شروع میشود. پزشک معمولا با بررسی علائم و انجام آزمایش‌های خاص فشار به ناحیه پا، این بیماری را شناسایی میکند.
ام آر آی و سی تی اسکن به پزشک کمک می‌کنند تا بافت نرم و ناحیه عصب آسیب‌دیده را بررسی کند. این روش‌ها بسیار دقیق هستند و می‌توانند تغییرات کوچک در پا را نشان دهند.
از نوار عصبی برای بررسی عملکرد اعصاب پا استفاده میشود و می‌تواند اختلالات عصبی را مشخص کند.
درمان نوروم مورتون
درمان نوروم مورتون بسته به شدت بیماری و میزان تأثیر آن بر زندگی بیمار به دو دسته کلی غیرجراحی و جراحی تقسیم میشود. هدف اصلی درمان، کاهش فشار روی عصب، کاهش درد و بهبود عملکرد پا است.
درمان‌های غیرجراحی
در خیلی از بیماران درمان‌های غیرجراحی می‌توانند علائم نوروم مورتون را کاهش دهند که شامل تغییر سبک زندگی، استفاده از وسایل کمکی و درمان‌های دارویی هستند.
تغییر کفش: یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌های درمان نوروم مورتون استفاده از کفش‌های مناسب است. کفش‌هایی با پنجه پهن و پاشنه کوتاه که فضای کافی برای انگشتان فراهم می‌کنند می‌توانند فشار روی عصب را کم کنند. از کفش‌های تنگ یا پاشنه‌بلند پرهیز کنید.
کفی و ارتوز طبی: استفاده از کفی‌های طبی یا ارتوزهای سفارشی می‌تواند توزیع فشار در کف پا را بهتر کند و ناحیه آسیب‌دیده را حمایت کند. اینها به کاهش تحریک عصب کمک می‌کنند و برای بیماران با ناهنجاری‌های ساختاری پا بسیار مفید هستند.
داروهای ضدالتهاب: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند التهاب و درد را کم کنند. این داروها برای موارد خفیف تا متوسط نوروم مورتون استفاده میشوند.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی شامل انجام نرمش های کششی و تقویتی برای کاهش فشار روی عصب و بهبود انعطاف‌پذیری پا است. این اقدامات به بهبود جریان خون و کاهش التهاب هم کمک میکند.
تزریق استروئید: در مواردی که درمان‌های اولیه مؤثر نیستند تزریق استروئید به ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد. تزریق معمولا تسکین موقتی فراهم میکند و ممکن است به تکرار نیاز داشته باشد.
درمان‌های جراحی
اگر درمان‌های غیرجراحی کمکی نکنند یا علائم بیماری شدید باشد پزشک از روش های جراحی استفاده میکند. جراحی معمولاً برای بیمارانی انجام میشود که درد شدید در پا و ناتوانی در ایستادن و راه رفتن دارند.
نورکتومی: نورکتومی شایع‌ترین روش جراحی برای نوروم مورتون است. در این روش عصب آسیب‌دیده به طور کامل برداشته میشود. اگرچه این عمل به طور موثری درد را کاهش می‌دهد ولی ممکن است باعث بی‌حسی دائمی در انگشتان شود.
آزادسازی فضا: در این روش بافت‌های اطراف عصب که باعث فشار شده‌اند برداشته میشوند تا فضای بیشتری برای عصب فراهم شود. این روش برای بیمارانی که نمی‌خواهند عصب پای خود را از دست بدهند مناسب است.
بهبودی پس از جراحی
پس از جراحی، بیمار نیاز به استراحت و استفاده از وسایل کمکی مانند عصا دارد. بازگشت به فعالیت‌های عادی ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
درمان‌های تکمیلی
بعضی از درمان‌های تکمیلی می‌توانند در مدیریت علائم نوروم مورتون مؤثر باشند مانند
- ماساژ درمانی: برای بهبود گردش خون و کاهش تنش عضلات
- سرما و گرما درمانی: استفاده از کمپرس سرد یا گرم برای کاهش درد و التهاب
- طب سوزنی: به عنوان یک روش مکمل برای تسکین درد
روش‌های پیشگیری از نوروم مورتون
پیشگیری از نوروم مورتون با رعایت بعضی اصول ساده و تغییرات در سبک زندگی امکانپذیر است. هدف اصلی پیشگیری، کاهش فشار بر عصب‌های پا است. با انجام اقدامات زیر می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد.
انتخاب کفش مناسب
یکی از مهمترین روش‌های پیشگیری از نوروم مورتون پوشیدن کفش‌های مناسب است. کفش‌های با پنجه پهن و پاشنه کوتاه که فضای کافی برای انگشتان پا فراهم می‌کنند کمک کننده هستند. اجتناب از کفش‌های تنگ و نوک‌تیز و پاشنه‌بلند که فشار زیادی به پنجه پا وارد می‌کنند بسیار ضروری است. کفش‌های ورزشی استاندارد با کفی مناسب نیز برای فعالیت‌های ورزشی مفید هستند.
استفاده از کفی
کفی‌های طبی به توزیع مناسب فشار در کف پا کمک و از تحریک اعصاب جلوگیری می‌کنند. افرادی که دارای ناهنجاری‌های ساختاری مانند کف پای صاف یا قوس زیاد کف پا هستند می‌توانند از کفی استفاده کنند.
اجتناب از فعالیت‌های سخت
فعالیت‌هایی که فشار زیادی به پا وارد می‌کنند، مانند دویدن طولانی‌مدت یا ورزش‌هایی که در آنها پریدن های زیاد باشد می‌توانند خطر ابتلا به نوروم مورتون را زیاد کند. جایگزینی آنها با ورزش‌هایی مثل شنا یا دوچرخه‌سواری می‌تواند از پا محافظت کند.
استراحت منظم
فشار طولانی‌مدت به پا بخصوص در افرادی که مدت زیادی ایستاده کار می‌کنند می‌تواند خطر نوروم مورتون را بیشتر کند. استراحت منظم و متناوب و تغییر وضعیت پاها در طول روز از ایجاد فشار مکرر جلوگیری میکند.
مراقبت از پاها
ماساژ پا و انجام نرمش های کششی برای تقویت عضلات پا و بهبود گردش خون می‌تواند به پیشگیری از نوروم مورتون کمک کند. استفاده از جوراب‌های مناسب و نرم که فشار به پا وارد نمی‌کنند می‌تواند مفید باشد.
کاهش وزن اضافی
اضافه‌وزن می‌تواند فشار بیشتری به پا وارد کند و احتمال تحریک اعصاب را بیشتر کند. حفظ وزن مناسب از طریق تغذیه سالم و ورزش منظم به سلامت پاها کمک میکند.
مراجعه زودهنگام به پزشک
در صورت بروز علائمی مانند درد یا بی‌حسی در پا، مراجعه به موقع به پزشک می‌تواند از پیشرفت نوروم مورتون جلوگیری کند. تشخیص و درمان به موقع این علائم از بروز مشکلات شدیدتر جلوگیری میکند.