ریکاوری و کنترل درد بعد از جراحی

یکی از مهمترین مکان های هر اطاق عمل ریکاوری آن است. بعد از پایان یافتن هر عمل جراحی بیمار به اطاقی به نام اطاق ریکاوری Recovery room فرستاده میشود.

اینجا مکانی است که دستگاه های حیاتی بدن از جمله دستگاه قلبی عروقی و دستگاه تنفسی که در حین بیهوشی یا بیحسی فشار غیر معمولی را تحمل کرده اند دوباره به وضعیت معمولی برمیگردند.

در اطاق ریکاوری تاثیر داروهای بیهوشی و یا بیحسی بتدریج کمتر و کمتر شده و بیمار از وضعیت عمل خارج شده و آماده انتقال به بخش میشود. در واقع اطاق ریکاوری یک مکان حد واسط بین اطاق عمل و بخش است.

در مواردی که بیمار بیهوش شده است در پایان عمل داروهای بیمار بتدریج کم میشوند تا بیمار کم کم از بیهوشی خارج شود. در این حین لوله تنفسی از درون نای بیمار خارج شده و گازهای تنفسی بیمار قطع میشوند.

سپس بیمار به اطاق ریکاوری فرستاده میشود. اکثر بیماران هوشیاری خود را در اطاق ریکاوری بدست میاورند و قبل از آن را به خاطر ندارند.

در اطاق ریکاوری کارهای زیر انجام میشود

وقتی بیمار کاملا بهوش میاید ممکن است متوجه شود برای او سوند ادراری گذاشته اند. این سوند در حین عمل جراحی لازم بوده است و معمولا بعد از جراحی خارج میشود. بعد از اینکه بیمار کاملا بهوش آمد عینک، سمعک و دندان مصنوعی وی را به او بازمیگردانند.

اگر برای جراحی بیمار از بیحسی رژیونال یا منطقه ای استفاده شده است ممکن است ادرار کردن تا مدتی برای بیمار مشکل باشد در این موارد لوله های پلاستیکی به نام سوند از طریق مجرای ادرار به درون مثانه بیمار فرستاده میشود تا بتواند از طریق آن ادرار کند. این مشکل بعد از چند ساعت از بین میرود.

در آنستزی رژیونال ممکن است بیحسی بعد از چند ساعت و یا حتی ۱۵ ساعت بعد از جراحی باقی بماند ولی بتدریج از بین خواهد رفت.

در مدتی که حس وجود ندارد پرسنل اطاق ریکاوری و بخش مراقب هستند که به پای بیمار صدمه ای وارد نشود.

در حین برگشت حس به اندام یک حس گزگز و مور مور ایجاد میشود که بتدریج از بین خواهد رفت. اگر بعد از اینکه بیحسی از بین رفت بیمار احساس درد داشته باشد باید به پرستار اطلاع دهد.

کنترل درد بعد از جراحی

مشکل درد حین عمل جراحی با کمک متخصصین آنستزی حل شده است با این حال درد فقط محدود به زمان جراحی نیست.

پس از پایان یافتن عمل جراحی و از بین رفتن تاثیر داروهای بیهوشی درد محل جراحی به توسط بیمار احساس شده و او را آزار میدهد. شدت این درد بخصوص در چند روز اول بعد از جراحی زیاد است.

همه بیماران بعد از جراحی تا مدتی درد دارند و بسیار اهمیت دارد که این درد تا حد امکان کنترل شود.

آستانه تحمل درد در افراد مختلف متفاوت بوده و بعضی بیماران ممکن است بیش از دیگران احساس درد کنند و نیاز به داروهای بیشتری برای کاهش درد داشته باشند. اضطراب درد را بیشتر میکند.

شدت درد در اعمال جراحی اعضاء مختلف بدن هم فرق دارد. هرچه مقدار دستکاری بافت ها در حین جراحی بیشتر باشد درد بعد از جراحی بیشتر است.

وقتی هنوز درد بیمار کم است کنترل آن ساده تر است تا وقتی کاری با آن نداشته و شدت درد زیاد شود. در این حال داروی بسیار بیشتری برای کنترل درد مورد نیاز خواهد بود.

پس ترجیح داده میشود درد در مراحل ابتدایی و وقتی هنوز شدت نیافته درمان شود  و یا حتی شروع به درمان آن وقتی هنوز ایجاد نشده است آغاز گردد.

کنترل درد بعد از عمل جراحی عمدتا به توسط دارو صورت میگیرد. این داروها ممکن است بصورت قرص یا شربت هایی باشند که بصورت خوراکی و بصورت وعده های منظم به بیمار داده میشوند.

ممکن است بصورت داروهای تزریقی باشند که معمولا در موقع درد به بیمار تزریق میشوند. ممکن است بصورت شیاف باشند که در بیمارانی که نمیتوانند دارو را بصورت خوراکی مصرف کنند مورد استفاده قرار میگیرند.

تاثیر شیاف معمولا سریعتر از داروهای خوراکی است و مسکن های تزریقی سریعتر از دیگر روش ها موثر واقع میشوند.

از داروهای ضد التهابی مثل ایبوپروفن و سلکوکسیب در کنترل دردهای بعد از جراحی استفاده میشود. استامینوفن، ترامادول و داروهای مخدر مانند مرفین و پتیدین هم از داروهای مورد استفاده در کنترل دردهای بعد از جراحی هستند.

یک روش نسبتا جدید در کنترل در بعد از جراحی روش (Patient-controlled analgesia (PCA است. در این روش یک سرنک محتوی داروی ضد درد به کانولا یا آنژیوکت بیمار متصل میشود.

این سرنگ به یک پمپ متصل شده و کنترل پمپ در اختیار بیمار قرار میگیرد. در مواقعی که بیمار احساس درد میکند با زدن یک کلید مقدار معینی از داروی ضد درد با کمک پمپ و از طریق سرنگ و کانولا به بیمار تزریق شده و درد بیمار را از بین میبرد.

نشان داده شده است که با این روش مصرف داروی ضد درد کاهش یافته و رضایت بیمار بیشتر میشود.