حتما از بسیاری افراد شنیده اید كه برای كاهش درد اندام و مفاصل میتوانید از گرم كردن آن مثلا با یك كیسه آب گرم استفاده كنید.
از طرف دیگر خیلی ها عقیده دارند كه درد را میتوان با سرما از بین برد.
چطور ممكن است هم سرما و هم گرما بتوانند درد را كم كنند و آیا بهترین راه برای كاهش درد استفاده از سرما یا گرم كردن موضع درد است. در زیر این موضوع كمی باز میشود.
گرما چگونه اثر میکند
گرما از طرف دیگر یكی از بهترین راه ها برای مقابه با دردهای مزمن است. دردهای عضلانی كه به علت اسپاسم و گرفتگی در آنها ایجاد میشود با گرما كاهش میابند.
كمردرد ها در غالب موارد براثر اسپاسم عضلات كمر ایجاد میشود و به خوبی به گرم كردن كمر جواب میدهند. دردهای مفاصل كه براثر ساییدگی و آرتروز آنها ایجاد میشوند هم میتوانند با گرم كردن كم شوند.
گرما موجب رفع اسپاسم عضلات و شل شدن آنها میشود. همچنین قدرت انعطاف پذیری تاندون ها و لیگامان های اطراف مفاصل را بیشتر میكند.
گرما با افزایش خون رسانی به اندام میتواند موجب افزایش رسیدن اكسیژن و مواد غذایی به آن شده و روند بهبودی را تسریع كند.
هیچگاه نباید از گرما در آسیب های حاد استفاده کرد. وقتی ۴۸ ساعت از آسیب گذشته است میتوان از گرما برای کاهش درد و اسپاسم عضلانی استفاده کرد.
گرما را میتوان با استفاده از کیسه آب گرم، بطری آب گرم، حوله برقی و یا لامپ هایی که حرارت دارند به اندام داد. گرما موجب میشود عروق اندام گشاد شده و خون بیشتری به اندام برسد.
این پرخونی بافت میتواند موجب کاهش درد و اسپاسم عضلانی شود. گرما نباید آنقدر شدید باشد که پوست را بسوزاند و در حین گرم کردن اندام باید بطور مرتب پوست وارسی شود تا سوختگی ایجاد نگردد.
تاثیر سرما در درد اندام چیست
كاربرد سرما بیشتر در موارد ضربات حاد به اندام ها است. بطور مثال در كشیدگی عضلات، رگ به رگ شدن مفاصل و یا كوبیده شدن اندام یا پیچ خوردن مفاصل كه بطور شایعی در حین ورزش و یا فعالیت های تفریحی ایجاد میشود سرد كردن موضع آسیب دیده میتواند بسیار موثر باشد. ممكن است بپرسید موثر در چه.
سرما میتواند شدت جریان خون در اندام را آهسته و متابولیسم بافت ها را كند كند. این مكانیسم میتواند موجب كاهش تورم بافت و تاخیر و كاهش در میزان آزاد شدن مواد التهاب زا از بافت های آسیب دیده گردد كه هر دو این ها از عوامل مهم ایجاد درد هستند.
بالا نگه داشتن اندام صدمه دیده هم میتواند میزان جریان خون بافت ها را كاهش داده و به كاهش درد كمك كند.
پس در هنگام صدمه اندام میتوان با بالا نگه داشتن و سرد كردن آن در 72-48 ساعت اول از تورم آن در ساعات بعدی كم كرده و درد ناشی از ضربه را كم كرد. میتوان هر ساعت، محل آسیب دیده را به مدت 20 دقیقه سرد كرد.
چگونه از سرما در درمان آسیب های اندام استفاده کنیم
در هر کشیدگی، پیچ خوردگی، رگ به رگ شدن و خونمردگی در مفاصل و عضلات و رباط ها همیشه مقداری خونریزی در بافت ها وجود دارد.
این خونریزی میتواند موجب تورم، درد و تاخیر در بهبودی آسیب شود. از سرما میتوان هم برای درمان فوری این آسیب ها و هم در مرحله بازپروری استفاده کرد.
هر آسیبی همراه است با پاسخ بدن به آن آسیب و این پاسخ در غالب موارد بصورت التهاب بافت های ناحیه آسیب دیده است. در درمان هایی که در همان زمان آسیب اولیه برای بیمار انجام میشود هدف از درمان، کاهش پاسخ التهابی به آسیب است. سرما موجب میشود
- خونریزی در بافت آسیب دیده کم شود
- تورم در بافت ایجاد نشده و یا کاهش یابد
- اسپاسم و درد عضلانی کم شود
- درد را با کاهش انتقال عصبی حس درد کم کند
- سفتی و خشکی در بافت آسیب دیده کم شود
در مرحله بازپروی آسیب ها هم سرما موثر است. در این مرحله سرما موجب کاهش التهاب و درد شده و بدنبال آن حرکت اندام بهتر میشود.
در صورتی که در هنگام انجام نرمش های کششی درد ایجاد شود استفاده از سرما با کاهش این درد میتواند موجب شود تا بیمار بهتر این نرمش ها را انجام دهد. برای سرد کردن باید از یک کیسه یخ استفاده کرد.
چگونه یک کیسه یخ بسازیم
ابتدا یخ را خرد کرده و سپس خرده های یخ را در یک کیسه پلاستیکی قرار میدهیم. میتوانیم یک کیس پلاستیک را از نخود سبز تا نیمه پر کرده و در فریزر قرار دهیم تا نخود ها یخ بزنند سپس از این کیسه برای سر کردن محل استفاده کنیم . این کیسه در هنگا قرار گرفتن بر روی اندام شکل آن را به خود میگیرد.
پک های مخصوص تجاری هم وجود دارند که میتوان آنها را مدتی در یخچال قرار داد تا سرد شوند و سپس با قرار دادن آنها بر روی اندام از آنها استفاده کرد.
باید دقت کرد تا هیچگاه وسیله ای را که میخواهیم با آن بافت را سرد کنیم مستقیما بر روی پوست قرار ندهیم. سرمای شدید میتواند موجب سرما زدگی و آسیب پوست شود.
چگونه از کیسه یخ استفاده کنیم
ابتدا پوست را با یک لوسیون یا کرم و یا کمی روغن مختصری چرب میکنیم. اگر پوست آزرده است و یا روی آن بخیه خورده بجای چرب کردن روی آن را یک پوشش پلاستیکی میکشیم تا زخم خیس نشود.
سپس یک پارچه را بر روی پوست قرار داده و کیسه یخ را بر روی آن میگذاریم. بعد از ۵ دقیقه رنگ پوست را بررسی میکنیم. اگر پوست به رنگ قرمز یا صورتی درآمده بود کیسه را بردارید وگرنه بگذارید ۱۰-۵ دقیقه دیگر بماند.
کیسه یخ را میتوان تا ۳۰-۲۰ دقیقه هم در محل گذاشت ولی بیشتر ماندن آن تاثیر بیشتری نخواهد داشت. در هنگام گذاشتن کیسه یخ بر روی اندام اگر کمی آن را بر روی موضع فشار دهیم تاثیر آن بیشتر میشود.
کیسه یخ را باید در همان ۱۰-۵ دقیقه اول بعد از آسیب بر روی اندام قرار داده و آنرا به مدت ۳۰-۲۰ دقیقه در محل نگه داشت. در ۴۸-۲۴ ساعت اول بعد از آسیب این کار را میتوان هر ۳-۲ ساعت یکبار تکرار کرد.
مراقبت در استفاده از سرما و گرما
سرما و گرما را در حالت زیر استاده نکنید
- بر روی پوستی که وضعیت خوبی ندارد
- بر روی پوستی که حس ندارد
- در اندامی که جریان خون خوبی ندارد
- در افراد دیابتی
- در هنگامی که عفونت وجود دارد
- در صورتی که مشکل قلبی وجود دارد بر روی شانه چپ از کیسه یخ استفاده نکنید
- کیسه یخ را در جلو یا طرفین گردن قرار ندهید.