ارتوپدی فنی زیر مجموعه ای از رشته های وابسته به پزشکی است که هدف از آن تولید ارتوز و پروتز و آموزش بیمار برای استفاده از آنها است.
کسانی را که در رشته ارتوپدی فنی فعالیت میکنند اگر ارتوز تولید میکنند ارتوتیست Orthotist و در صورتیکه پروتز یا اندام مصنوعی میسارند پراستتیست Prosthetist مینامند. ممکن است یک نفر در هر دو این رشته ها فعالیت داشته باشد.
ارتوز ها و پروتز ها به دستور متخصص ارتوپدی و به توسط ارتوپد فنی ساخته میشوند.
پروتز ها اندام های مصنوعی هستند که برای بیمار ساخته شده و در جای اندام طبیعی از دست رفته گذاشته میشوند. بیماران به علل متفاوتی ممکن است یک اندام یا قسمتی از آن را نداشته باشند.
یک نوزاد ممکن است در بدو تولد فاقد قسمتی از اندام باشد و ممکن است یک اندام غیر کارا یا بد شکل داشته باشد که پزشک برای بهتر کردن شکل یا کارآیی آن مجبور به قطع قسمتی از آن و سپس جایگزینی قسمت قطع شده با یک قسمت مصنوعی باشد.
هر فردی ممکن است در طول زندگی خود به علت ضربات وارده به اندام یا سوختگی یا سرمازدگی یا دیگر حوادث دچار آسیب های شدیدی شود که منجر به قطع عضو گردد.
گاهی اوقات هم ابتلا به بعضی بیماری ها مانند دیابت موجب از دست رفتن قسمتی از اندام شود. تمام این بیماران نیاز به اندام مصنوعی دارند تا نه تنها شکل و ظاهر بهتری داشته باشند بلکه کارآیی آنها هم بهتر شود.
یک فعال ارتوپدی فنی اندام مصنوعی بیمار را با کمک مواد مناسب متناسب با دیگر قسمت های بدن وی ساخته و آن را برای بیمار آماده میکند.
در سال های اخیر پیشرفت های زیادی در زمینه ساخت اندام های مصنوعی با کارایی بسیار بالا بدست آمده است.
بطور مثال در قسمت هایی از اندامی که جایگزین ساق میشود فنرها و کمک فنرهای خاصی بکار میرود تا راه رفتن را طبیعی تر کند. یا دست های مصنوعی ساخته میشود که با اراده فرد حرکت میکنند.
همچنین پیشرفت های زیادی در زمینه اتصال مستقیم اندام مصنوعی به استخوان بدست آمده است.
مثلا وقتی قطع اندام از وسط ران ایجاد شده است میله فلزی در درون کانال استخوانی ران تعبیه شده بطوریکه قسمتی از آن از پوست محل قطع شده بیرون میزند و بعد اندام مصنوعی با لولا و کمک فنرهای مربوطه به آن متصل میشود.
راه رفتن با این پروتزهای بسیار طبیعی تر از پروتزهای سنتی است.
ارتوز یا بریس ها وسایلی هستند که در کنار اندام قرار گرفته و حرکات آن را در جهاتی خاص محدود کرده یا کنترل میکنند. بیماران به علل متفاوتی ممکن است نیاز به ارتوز داشته باشند.
بیمارانی که به علت مشکلات مادرزادی کنترل مناسبی روی حرکات مفاصل خود ندارند از ارتوز استفاده میکنند.
بدنبال آسیب هاییکه بعد از تصادفات و یا دیگر ضربات به اندام ها وارد میشود و یا بعد از اعمال جراح ممکن است بیماران تا مدتی نیاز به استفاده از بریس یا ارتوز داشته باشند.
بسیاری از بیماری های سیستم عصبی محیطی و مرکزی که موجب عدم توانایی بیمار در کنترل اندام هایش میشوند نیاز به ارتوز دارند.
ارتوز ها ممکن است از قبل آماده باشند و یا به توسط ارتوپدی فنی ساخته شوند. در مواردی که بیمار از یک ارتوز از قبل آماده شده استفاده میکند ارتوپدی فنی میتواند طرز درست استفاده از آن را به بیمار آموزش داده و در صورت لزوم تغییراتی در آن بدهد که اندازه اندام بیمار شود.
برای بعضی بیماران لازم است که ارتوز به اندازه اندام بیمار ساخته شود. ارتوپدی فنی این ارتوز ها را ساخته و طرز استفاده از آنها را به بیمار آموزش میدهد.
کسانی که در زمینه ارتوپدی فنی تحصیل کرده و فعالیت میکنند ممکن است تکنیسن باشند و یا ممکن است مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و یا دکتری در رشته ارتوپدی فنی داشته باشند.
تمام این مقاطع در ایران و بسیاری کشورهای دیگر تدریس میشود. کسی که در رشته ارتوپدی فنی تحصیل کرده و فعالیت میکند باید دانش بالایی در زمینه آناتومی بدن انسان و بیماری های سیستم حرکتی داشته باشد.
این افراد همچنین دانش و مهارت های بالایی در زمینه های فنی و دانش مکانیک و علم استفاده از مواد دارند.