آسیب تاندون های انگشتان دست. پارگی. بریدگی

حرکات انگشتان دست به توسط تاندون ها میسر است و آسیب آنها کارآیی دست را به نحو چشمگیری کاهش میدهد. 

تاندون ها بافت هایی به شکل طناب هستند که عضله را به استخوان متصل میکنند.  با انقباض عضله، تاندون حرکت میکند و با حرکت تاندون استخوان و مفصل هم حرکت میکنند.

قسمت اعظم عضلاتی که موجب حرکت انگشتان دست میشوند در ساعد قرار داشته و به توسط تاندون های بلندی به انگشتان متصل میشوند.

این مقاله در سرفصل های زیر ارائه میشود

آناتومی کاربردی تاندون های دست
آسیب تاندون انگشت
بریدگی تاندون های فلکسور انگشتان دست
درمان بریدگی تاندون خم کننده انگشت دست
بریدگی تاندون های اکستانسور یا باز کننده انگشت
پارگی تاندون های فلکسور انگشتان دست
مکانیسم پارگی تاندون خم کننده انگشت دست
علائم پارگی تاندون خم کننده انگشت دست
درمان پارگی تاندون خم کننده انگشت دست
پارگی تاندون های باز کننده یا اکستانسور دست
درمان تغییر شکل بتونیر

آناتومی کاربردی تاندون های دست

انگشتان دست دو نوع تاندون دارند. تاندون های فلکسور Flexor tendon و تاندون های اکستانسور Extensor tendon.

 هر انگشت دست دو تاندون فلکسور دارد بجز شست که یک تاندون فلکسور دارد. این تاندون ها در سطح کفی دست و انگشت قرار دارند.

سطحی از دست یا انگشت را که مو ندارد و پوست آن روشن تر بوده و وقتی جسمی را میگیرید با آن در تماس قرار میگیرد را سطح کفی یا پالمار Palmar و سطح مقابل آنرا سطح پشتی یا دورسال Dorsalمینامند.

 این تاندون ها بین پوست و استخوان انگشت قرار گرفته اند.

یکی از این تاندون های فلکسور به بند انتهایی انگشت چسبیده و آنرا خم میکند. به این تاندون، خم کننده عمقی انگشت Flexor digitorum profundus FDP میگویند.

تاندون دیگر به بند وسطی انگشت میچسبد و آنرا خم میکند. به این تاندون، خم کننده سطحی انگشت Flexor digitorum sublimis FDS میگویند.

تاندون های اکستانسور انگشتان در سطح پشتی آن واقع شده و مسئول راست کردن انگشتان هستند.

آسیب تاندون انگشت

شایعترین آسیب تاندون های انگشتان دست میتواند بصورت بریدگی یا پارگی باشد.

بریدگی تاندون انگشتان دست موقعی اتفاق میفتد که جسم تیز و برنده ای پوست انگشت دست را پاره کرده و با نفوذ به عمق آن موجب بریدگی تاندون فلکسور در پشت انگشت یا فلکسور در سطح کفی انگشت شود.

پارگی تاندون انگشتان دست معمولا به علت حرکت ناگهانی مفصل انگشت است. بطور مثال پارگی تاندون فلکسور انگشت میتواند به علت راست شدن شدید یک انگشت خم شده ایحاد شود.

مثلا وقتی یک ورزشکار رزمی، لباس حریف را گرفته و حریف با عقب رفتن سعی در خارج کردن لباس از دست وی میکند مفصل انتهایی انگشت وی به ناگهان از حالت خم شده راست میشود و همین حرکت میتواند به علت وارد آوردن کشش زیاد روی تاندون فلکسور عمقی انگشت موجب پاره شدن آن شود.

در بیماری آرتریت روماتوئید تاندون های فلکسور ضعیف میشوند و ممکن است بدون اینکه نیروی زیادی به آنها وارد شود پاره شوند.

درمان بریدگی تاندون خم کننده انگشت دست

در حین جراحی پزشک معالج داخل و عمق زخم را بطور کامل بررسی میکند. اگر بریدگی تاندون ناقص بوده و کمتر از ۵۰ درصد کلفتی تاندون بریده شده باشد لبه بریدگی را صاف میکند تا به بافت های اطراف گیر نکند و در صورتیکه بریدگی بیش از ۵۰ درصد باشد آنرا میدوزد.

دوختن تاندون فلکسور عمل جراحی بسیار مهم و دقیقی است بخصوص وقتی که بریدگی تاندون ها در ناحیه دوم کف دست باشد.

ناحیه دوم یا زون دوم کف دست به ناحیه ای اطلاق میشود که از وسط بند میانی هر انگشت شروع شده و تا مفصل متاکارپوفالانژیال همان انگشت یعنی حدودا یک سوم دیستال کف دست امتداد میابد. در ناحیه دوم تاندون های فلکسور از زیر پولی های مهمی عبور میکنند و اگر ترمیم جراحی آنها با کوچکترین خطایی همراه باشد ممکن است نتیجه درمان رضایت بخش نباشد.

همچنین در درمان بریدگی تاندون ها در این ناحیه انگشتانی که تاندون های آنها صدمه دیده اند باید تحت نظر یک فیزیوتراپ مجرب و با روش های مخصوصی حرکت داده شوند تا تاندون های ترمیم شده به یکدیگر و یا به پولی ها نچسبند.

تاندون های فلکسور انگشت با استفاده از نخ های ظریف نایلونی ترمیم میشوند

اگر بریدگی تاندون ها در منطقه دوم باشد و بیمار بعد از ۳-۲ هفته دیر برای درمان مراجعه کند امکان ترمیم مستقیم دو سر تاندون وجود نداشته و پزشک معالج مجبور میشود تا از روش های پیچیده تری مانند پیوند تاندون استفده کند.

در این موارد در صورتی که پولی ها هم آسیب شدید دیده باشند پزشک معالج مجبور میشود تا در یک مرحله پولی را ترمیم کند و پس از سه ماه با عمل جراحی دوم پیوند تاندونی را انجام دهد.

مسلما نتایج این اعمال جراحی تاخیری به خوبی جراحی هایی که بلافاصله بعد از پارگی تاندون انجام میشود نیستند پس ترمیم تاندون های فلکسور بخصوص در ناحیه دوم باید هر چه زودتر انجام شوند.

نکته مهم اینست که هر زخمی هر چند کوچک و حتی اگر به اندازه چند میلیمتر باشد میتواند به قدر کافی عمقی باشد بطوریکه بتواند به تاندون های فلکسور انگشت آسیب وارد کند.

بیماری که دچار زخم سطح کفی انگشت و کف دست میشود نباید به سهولت از آن بگذرد و یا عدم حرکت انگشت را به حساب درد ناشی از زخم بگذارد و حتی اگر حرکات انگشت طبیعی هم باشد باید برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

بریدگی تاندون های اکستانسور یا باز کننده انگشت

هر انگشت دست یک تاندون اکستانسور یا باز کننده دارد که هم به استخوان بند انتهایی و هم به استخوان بند وسطی انگشت میچسبد. عضلات این تاندون ها در ناحیه ساعد قرار دارند و تاندون آنها پس از عبور از پشت مچ دست و پشت دست به انگشتان میرسند.

بریدگی این تاندون ها میتواند به علت آسیب نافذ در پشت انگشت و یا در پشت دست و یا در پشت مچ دست و حتی پشت ساعد باشد.

مهمترین علامت بریده شدن تاندون اکستانسور هر انگشت عدم توانایی آن انگشت در مستقیم و صاف شدن است.

البته به علت مکانیسم های بسیار پیچیده ای که در تاندون های اکستانسور دست وجود دارد ممکن است یک تاندون اکستانسور انگشت حتی بصورت کامل بریده شود ولی تا چند روز بیمار بتواند انگشت دستش را صاف کند.

پس هر بیماری که به علت جسم برنده ای دچار زخم پشت انگشتان یا دست یا مچ دست شود باید بدون توجه به توانایی حرکات انگشت برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

پزشک معالج در صورت کوچکترین شکی به بریدگی تاندون اکستانسور، بیمار را تحت عمل جراحی قرار میدهد تا از سالم یا پاره بودن تاندون مطمئن شود. تاندون در صورت بریده شدن باید ترمیم شود. نتایج ترمیم بریدگی تاندون اکستانسور در پشت دست بهتر از پشت انگشتان است.

در پشت انگشتان این تاندون ها بسیار ظریف بوده و جراحی آنها مشکل تر است. در بریدگی تاندون های اکستانسور در پشت دست در مواردی که دو سر تاندون بریده شده به علت وسعت بریدگی و آسیب به هم نمیرسند پزشک معالج میتواند سر انتهایی تاندون بریده شده را به سر پرگزیمال تاندون مجاور آن پیوند بزند.

در صورتی که بریدگی تاندون های اکستانسور دست ترمیم نشوند جدا از اینکه توانایی صاف شدن انگشت دست مختل میشود بیمار پس از مدتی دچار تغییر شکل و دفرمیتی هایی در انگشت همان دست میشود که در مبحث پارگی های تاندون اکستانسور بدون ضربه نافذ در باره آنها بیشتر بحث میشود.

پارگی تاندون های فلکسور انگشتان دست

پارگی های تاندون های فلکسور یا خم کننده انگشتان دست بیشتر بصورت پاره شدن تاندون فلکسور عمقی انگشت در محل اتصال به استخوان بند انتهایی است و بیشتر در انگشت انگشتری ایجاد میشود.

مکانیسم پارگی تاندون خم کننده انگشت دست

مکانیسم پاره شدن تاندون به این صورت است که انگشتی که در حالت خم شده است با ناگهان به توسط فرد دیگری باز میشود. در نتیجه تاندون فلکسور بشدت تحت کشش قرار گرفته و پاره میشود.

بطور مثال وقتی که در ورزش های رزمی یا در نزاع ها، فردی پیراهن فرد دیگر را محکم با دست میگیرد و فرد مقابل خود را به عقب میکشد انگشت خم شده فرد اول بشدت کشید و باز میشود و ممکن است در این حال تاندون خم کننده عمقی آن پاره شود.

همین مکانیسم در کیف قاپی هم میتواند موجب پاره شدن تاندون فلکسور انگشتان دستی شود که دسته کیف را گرفته است.

علائم پارگی تاندون خم کننده انگشت دست

افرادی که دچار این نوع پارگی ها میشوند معمولا در روزها و حتی هفته های اول متوجه پارگی تاندون خود نمیشوند.

آنها دچار درد انگشت میشوند که به علت پارگی بوجود آمده و این درد را طبیعی و به علت کشیدگی دانسته و فکر میکنند خود بخود خوب میشود.

متاسفانه پس از مدتی که درد خوب نمیشود ممکن است متوجه شوند توانایی خم کردن بند انتهایی انگشت را هم ندارند و آنگاه ممکن است به پزشک مراجعه کنند.

در معاینه این بیماران پزشک متوجه میشود که نه تنها توانایی خم کردن بند انتهایی انگشت را بر روی بند میانی ندارند بلکه معمولا یک برجستگی دردناک در کف دست این بیماران لمس میشود که سر پاره شده تاندون است که تا کف دست به عقب کشیده شده است.

گاهی اوقات ممکن است تاندون در حین کنده شدن از استخوان بند انتهایی انگشت تکه ای از استخوان را هم با خود بکند. پس پزشک معالج ممکن است برای تایید تشخیص از رادیوگرافی نیمرخ دست استفاده کند تا بتواند تکه شکسته شده را در کف دست ببیند.

درمان پارگی تاندون خم کننده انگشت دست

درمان این پارگی ها عمل جراحی و ترمیم تاندون پاره شده است ولی متاسفانه تنها یک هفته زمان برای این جراحی وجود دارد و در صورتیکه بیمار با تاخیر بیش از یک هفته مراجعه کند ترمیم تاندونی امکانپذیر نیست.

علت آنست که تاندون پاره شده آنقدر به عقب رفته و طول آن در این یک هفته کوتاه میشود که دیگر به سر جای اول خود برنمیگردد.

در این موارد اگر بیمار مشکل پایداری مفصل اینترفالانژیال دیستال ( مفصل بین بند انتهایی و میانی انگشت) را داشته باشد تنها راه آرترودز یا خشک کردن این مفصل با متصل کردن استخوان های بند های انتهایی و میانی است. پس مراجعه زود هنگام بیمار به پزشک و تشخیص زودرس این بیماری بسیار مهم است.

پارگی تاندون های باز کننده یا اکستانسور دست

پارگی های تاندون اکستانسور یا باز کننده انگشت میتوانند در دو ناحیه ایجاد شوند

ممکن است پارگی در محل انصال تاندون اکستانسور انگشت به استخوان بند انتهایی ایجاد شود. این پارگی و تغییر شکل هایی که در انگشت متعاقب این پارگی ایجاد میشود در مقاله “انگشت چکشی ( مالت فینگر) Mallet finger” مورد بحث قرار گرفته است.

ممکن است پارگی در محل اتصال تاندون اکستانسور به استخوان بند وسطی انگشت ایجاد شود. این پارگی در ابتدا فقط موجب درد و تورم مختصری در پشت انگشت میشود و بیمار ممکن است بتواند حتی با وجود پارگی انگشت خود را صاف نگه دارد.

با اینحال بعد از مدتی انگشت بیمار دچار تغییر شکلی میشود که به آن تغییر شکل جا دکمه ای Button hole deformity یا بتونیر Boutonniere deformity میگویند.

در این تغییر شکل، مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال خم شده و مفصل اینترفالانژیال دیستال بیش از حد باز میشود. این تغییر شکل در هفته های اول بصورت پاسیو و با فشار انگشت پزشک قابل اصلاح است.

البته پی از برداشتن انگشت پزشک از روی انگشت بیمار دوباره شکل انگشت به وضعیت اول برمیگردد. ولی پس از گذشت چند هفته انگشت در این وضعیت کاملا خشک میشود و حتی با فشار دست پزشک هم به حالت کاملا صاف در نمیاید.

درمان تغییر شکل بتونیر

اگر بیمار زود مراجعه کند درمان بصورت نگه داشتن مفصل اینترفالاتژیال پرگزیمال در حالت کاملا باز و به توسط یک آتل یا اسپلینت انگشتی مخصوص است.

در مواردی هم ممکن است درمان نیازمند عمل جراحی باشد. معمولا انگشت بیمار به مدت ۸ هفته در این این آتل یا اسپلینت باقی میماند. در صورتی که بیمار دیر مراجعه کند درمان مستلزم انجام اعمال جراحی وسیعتر و بازسازی تاندون ها است.