شکسته بندی سنتی و درمان محلی مشکلات سیستم حرکتی چه جایگاهی در طب دارد.
شکسته بندی سنتی تا چه حد منطبق بر دانش جدید ارتوپدی است.
دستگاه حرکتی بدن انسان در مقایسه با بسیاری دیگر از سیستم های بدن ( سیستم عصبی، سیستم گوارشی، سیستم تنفسی و …) به ظاهر ساده تر و مکانیکی تر است.
شاید به همین علت است که تغییر شکل ها و آسیب های این سیستم خیلی زود بشر اولیه را تحریک کرده تا اقدام به درمان آنها کند.
تلاش تاریخی بشر در درمان مشکلات اندام
همواره در طول تاریخ بشر و در همه تمدن ها، حتی در مکان هایی که افراد بشر بصورت قبایلی پراکنده زیست میکرده اند افرادی به عنوان درمانگر و یا حتی جادوگر قبیله بوده اند که در کنار درمان بیماری های دیگر سعی کرده اند تا شکستگی ها، دررفتگی ها و یا تغییر شکل های اندام را به هر وسیله ای درمان کنند.
بتدریج تعدادی از این درمانگر ها بصورت خاص توجه خود را بر روی آسیب های سیستم حرکتی معطوف کرده اند. شاید به این صورت شکسته بنده سنتی ایجاد شد و این کار بصورت یک پیشه درآمده است.
گرچه این درمانگرهای سنتی میتوانستند با نگاه به شکل اندام و لمس نسبی استخوان از روی پوست اطلاعاتی را از نوع و شدت آسیب کسب کنند ولی از آناتومی دقیق استخوان ها و بافت های اطراف آنها و بیومکانیک اندام حرکتی آگاهی درستی نداشتند.
در مسیر پیشرفت
بودند دانشمندانی مانند بقراط یا ابن سینا که به این رشته از طب کمک هایی کردند (روش جااندازی دررفتگی مفصل شانه که به توسط بقراط توضیح داده شد تا چندی قبل هنوز از روش های خوب جااندازی بود) با این حال تحقیق مدون علمی در این باره صورت نگرفت تا زمانیکه دو تحول مهم ایجاد شد.
اولین آنها بررسی علمی و موشکافانه آناتومی بدن انسان و در کنار آن سیستم حرکتی بدن بود که در سده های قبل در اروپا صورت گرفت و تحول مهم بعدی کشف اشعه ایکس (اشعه رونتگن) بود که با استفاده از آن میتوان تصویر استخوان را دید.
از آن به بعد اکتشافات و اختراعات زیادی هم در زمینه تشخیص و هم در زمینه درمان آسیب ها و بیمار یهای استخوان بدست آمد.
طب سنتی
امروزه در کنار طب جدید که اساس آن بر تحقیقات و مشاهدات علمی و استفاده از تکنولوژی نو است طب سنتی هم دستی بر درمان مشکلات سیستم حرکتی دارد.
در این میان افرادی هستند که با نام شکسته بندی سنتی یا شکسته بندی محلی اقدام به درمان شکستگی ها میکنند. ابزارهای تشخیصی در دست این درمانگرها عموما در حد دیدن و لمس کردن است.
برای درمان هم معمولا موادی را به صورت ضماد ( مخلوط هایی از فراورده های گیاهی و گاهی حیوانی) بر روی محل آسیب میگذارند. زرده تخم مرغ، خرما و برنج از این دسته مواد هستند.
معمولا اندام آسیب دیده را هم میبندند. این بستن اکثرا با استفاده از تخته و نی است که آنها را در اطراف عضو آسیب دیده گذاشته و سپس با ریسمان محکم در اطراف عضو میبندند.
جایگاه شکسته بندی سنتی
استفاده از شکسته بندی سنتی در سده های قبل تا حدی جوابگوی مشکلات مردم بوده و مرهمی بر آلام آنها بود و این نوع درمان نشانه تلاش همیشگی بشر در غلبه بر مشکلات خویش بوده و از این جنبه قابل تقدیر و احترام است.
با این حال اصرار بر ادامه استفاده از آن توجیه منطقی نداشته و در بسیاری از موارد این اصرار ناشی از ناآگاهی مردم و شاید در خوشبینانه ترین گمان ها به علت نوعی حس تعصب نسبت به گذشته است.
آیا صحیح است که به جای استفاده از روش های تصویربرداری نوین مانند رادیوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی، اسکن هسته ای، سونوگرافی که میتوانند کوچکترین تغییرات در بافت های عمقی بدن را نشان دهند تنها به دیدن عضو و لمس آن اکتفا کنیم و آنها را کافی بدانیم.
آیا مناسب است که در زمانی که میتوانیم با استفاده از روش های مختلف بیحسی و یا استفاده از دارو برای کنترل درد اندام آسیب دیده اقدام کنیم خود را محدود به استفاده از زرده تخم مرغ و یا آب گرم نمک زده نمائیم.
چه دلیلی وجود دارد که درد ناشی از جااندازی یک شکستگی را تحمل کنیم وقتی میتوانیم آن را با استفاده از روش های مختلف بیحسی و بیهوشی از بین ببریم.
آیا شکسته بندی سنتی میتواند بعد از بستن محل شکستگی مشخص کند که قطعات شکسته شده تا چه حد به درستی جااندازی شده اند. مسلما خیر.
بسیاری از شکستگی ها و دیگر آسیب های استخوانی بصورت بسته قابل جااندازی نیستند و یا حتی اگر جااندازی شوند مجددا جابجا میشوند. در این موارد میتوان از عمل جراحی استفاده کرد و محدود کردن خود به بستن محل شکستگی با چند تکه چوب توجیه منطقی ندارد.
در طول قرن های بشر برای کشاورزی خود متکی به روش هایی مانند استفاده از خیش و گاوآهن یا آسیاب دستی بوده است. این روش ها در زمان خود بسیار کارا بوده و خدمات ارزنده ای به تمدن بشریت کرده اند ولی در این زمان برای هیچ کس قابل قبول نیست که ماشین آلات مدرن کشاورزی را کنار گذاشته و با آن وسایل کار کند.
استفاده از روش های سنتی شکسته بندی هم همینطور است. متاسفانه کسانی که امروزه مبادرت به انجام این روش ها میکنند تحت آموزش مدونی نبوده و نظارتی هم برکار آنها نیست.
در بسیاری از موارد عوارض متعدد درمان آسیب ها به توسط شکسته بند های محلی (عوارضی مانند بد جوش خوردن شکستگی ها و یا آسیب های عروقی و عصبی) موجب رنج بیشتر بیماران میشود.
چرا شکسته بندی سنتی هنوز فعال است
فعال بودن شکسته بندی سنتی در جامعه میتواند معلول شرایطی باشد
♦ بعضی افراد فکر میکنند درمان بعضی آسیب های سیستم حرکتی و ار جمله شکستگی ها اهمیت زیادی نداشته و نیازی نیست برای آنها به پزشک مراجعه کرد و یا شکسته بند سنتی هم میتواند درمان را انجام دهد. این فکر از ریشه غلط است
♦ بعضی افراد فکر میکنند احترام به گذشتگان و روش زندگی آنها و یا حفظ فرهنگ و سنت ها مترادف استفاده از روش زندگی آنها و منجمله طب آنها است و استفاده از طب سنتی را ترویج میکنند.
البته امروزه طب سنتی در بسیاری از دانشگاه های معتبر دنیا تدریس شده و از آن استفاده میشود ولی این به آن معنا نیست که منکر پیشرفت شده و فکر کنیم هر چه گذشتگان ما گفته اند درست بوده و باید به همه آنها عمل کرد
♦ در مواردی ممکن است هزینه بالای استفاده از روش های طبی جدید فرد را مجبور به پناه بردن به روش های ارزان تر کند. استفاده از شکسته بندی محلی ممکن است از این جنبه قابل بررسی باشد