شکستگی انگشت پا یکی از آسیب‌های شایع پا است که میتواند تاثیر مهمی بر روی حرکت و کیفیت زندگی فرد داشته باشد.
این نوع شکستگی معمولا به علت ضربه مستقیم، پیچ خوردن یا فشار زیاد به انگشت پا ایجاد میشود و ممکن است بدنبال ورزش، حوادث روزمره یا سقوط اجسام سنگین روی پا به وجود بیاید.
علت شکستگی انگشت پا
شایعترین علت شکسته شدن انگشت پا گیر کردن پنجه پا در بین اشیاء ثابت است. ثابت ماندن انگشت پا و سپس حرکت و چرخش بقیه پا موجب اعمال کشش و یا فشار زیاد بر استخوان انگشت شده و موجب شکستگی آن میشود.
افتادن اجسام سنگین بر روی پا مکانیسم دیگر این شکستگی ها است. این مکانیسم بیشتر در کارگران صنعتی دیده میشود. به همین علت است که به آنها توصیه میشود تا از کفش های مخصوص با پنجه تقویت شده استفاده کنند.
همینکه انگشتان در جلوی پا هستند آنها را در معرض ضربه و آسیب بیشتر قرار میدهد. در بعضی از ورزش ها ضربات مکرر و طولانی به انگشت میتواند موجب شکستگی های مویی یا استرسی شود.
در خیلی از اوقات فرد صدمه دیده در ابتدا فکر نمیکند درد انگشت وی ممکن است به علت شکستگی باشد و آن را کم اهمیت میپندارد. بعد از گذشت چند روز و بروز تورم بیشتر و کبودی در انگشت بیمار متوجه میشود که بهتر است به یک پزشک مراجعه کند.
علائم شکستگی انگشت پا
یکی از شایعترین علائم شکستگی انگشت پا، درد شدید در ناحیه انگشت آسیب‌دیده است که معمولاً بلافاصله پس از وقوع ضربه یا فشار ناگهانی به وجود می‌آید. این درد با حرکات انگشت تشدید میشود.
تورم و کبودی نیز از دیگر علائم شایع شکستگی انگشت پا محسوب میشوند. پس از شکستگی، ناحیه آسیب‌دیده ممکن است به سرعت ورم کند و رنگ پوست در اطراف انگشت تغییر کند. این علائم معمولاً در عرض چند ساعت پس از آسیب ظاهر میشوند و به تدریج شدت می‌یابند.
مشکل حرکتی در انگشت هم از دیگر علائم شکستگی انگشت پا است. فرد ممکن است نتواند به راحتی انگشت آسیب‌دیده را خم یا صاف کند و حرکت انگشت محدود میشود. این محدودیت در حرکت معمولا به علت درد شدید انگشت است ولی میتواند به علت ناتوانی در استفاده از عضلات انگشت هم باشد.
صدای خرد شدن استخوان هم ممکن است در لحظه شکستگی شنیده شود. این صدا معمولا با درد شدیدی همراه است.
گاهی اوقات شکستگی میتواند موجب تغییر شکل ظاهری انگشت شود. انگشت ممکن است به شکلی غیرطبیعی خم شده یا پیچ خورده به نظر برسد که نشان‌دهنده شکستن استخوان انگشت است. در موارد شدیدتر انگشت ممکن است کلا از محل طبیعی خود جابجا شده باشد.
راه رفتن فرد صدمه دیده مشکل و دردناک میشود بخصوص بعد از شکسته شدن انگشت شست. انگشت شست پا بیشتر از انگشتان دیگر بدن وزن را تحمل میکند و در موقع چرخش بدن به آن نیروهای زیادی وارد میشود.
شکستگی انگشت کوچک پا گرچه دردناک است ولی معمولا تاثیر زیادی در راه رفتن نخواهد داشت.
در موارد شکستگی های ساده گاهی اوقات فرد اصلا متوجه شکسته شدن انگشت نمیشود و آنرا با یک کوبیدگی ساده اشتباه میگیرد.
تشخیص دقیق شکستگی انگشت پا نیازمند مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تصویری مانند رادیوگرافی است. این علائم به فرد کمک می‌کنند تا در صورت بروز شکستگی انگشت پا، به سرعت اقدام کند و از عوارض جدی‌تر جلوگیری نماید.
درمان شکستگی انگشت پا
درمان شکستگی انگشت پا بستگی به نوع و شدت شکستگی دارد. هدف اصلی درمان تثبیت انگشت شکسته شده به منظور تسریع بهبود و جلوگیری از حرکت‌های اضافی در انگشت و آسیب بیشتر است. در غالب اوقات شکستگی انگشت پا با روش‌های غیرجراحی قابل درمان هستند.
درمان شكستگی انگشت پا شامل دو مرحله است. اقداماتی كه فرد میتواند در منزل انجام دهد كه عبارتند از :
استراحت : بصورت ممانعت از زیاد سرپا ایستادن و راه رفتن و استفاده از عصا تا فشار زیادی به انگشت وارد نشود
سرما : كه بصورت استفاده از كیسه حاوی خرده های یخ هر 2-1 ساعت 20-15 دقیقه در چند روز اول است. دقت كنید كه بین كیسه حاوی یخ و پوست پا باید یك حوله نازك قرار داد تا پوست دچار سرما زدگی نشود.
بالا نگه داشتن پا برای كاهش تورم: با گذاشتن چند بالشت در زیر پا باید آنرا بالاتر از سطح قلب نگه داشت.
درمان هایی كه پزشك برای شکستگی انگشت پا انجام میدهد عبارتند از
♦ در صورت باز بودن شكستگی معمولا نیاز به عمل جراحی و استفاده از آنتی بیوتیك وجود دارد
♦ در صورتیكه استخوان ها در محل شكستگی جابجایی زیادی پیدا كرده باشند پزشك معالج بعد از بیحسی موضعی انگشت اقدام به جااندازی بسته آن میكند.
بعد از جااندازی معمولا انگشت شكسته شده با نوار چسب به انگشت كناری بسته میشود. این كار را buddy taping میگویند.
برای این منظور ابتدا تكه كوچكی گاز در بین دو انگشت گذاشته شده تا بین انگشتان بر اثر سایش تاول نزند و سپس دو انگشت با نوار چسب ضد حساسیت بهم متصل میشوند.
باید دقت كرد تا چسب به دور انگشت زیاد محكم بسته نشود وگرنه ممكن است موجب اختلال در جریان خون انگشت و تورم و كبودی آن شود.
بعد از این كار پزشك معالج به بیمار توصیه میكند تا چند هفته از كفشی كه كفی نسبتا سفت و محكمی دارد استفاده كند تا مانع حركت زیاد انگشت و محل شكستگی شود.
♦ در موارد خاصی ممكن است پزشك معالج اقدام به گچ گیری پا كند. وقتی شكستگی در انگشت بزرگ پا است، در شكستگی هایی كه سطح مفصلی را درگیر كرده اند و یا در مواقعی كه چند انگشت پا با هم شكسته شده اند ممكن است نیاز به گچ گیری پا وجود داشته باشد.
شکستگی انگشت پا معمولا در عرض 6-3 هفته جوش میخورد و در شكستگی های ساده معمولا عارضه ای بر جای نمیماند.
درمان درد و کاهش تورم نیز بخش مهمی از درمان شکستگی انگشت پا است. استفاده از داروهای ضد التهابی و مسکن‌ها میتواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
در نهایت، پیگیری منظم با پزشک برای ارزیابی پیشرفت بهبودی و تنظیم درمان ضروری است. رعایت دقیق توصیه‌های پزشکی و انجام تمرینات توان‌بخشی میتواند به بازگشت سریع و کامل عملکرد انگشت پا کمک کند و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری نماید.
عوارض شکستگی انگشت پا
شکستگی انگشت پا، اگر به درستی و به موقع درمان نشود، میتواند منجر به عوارض جدی و مزمن شود که تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی فرد دارد. مهمترین این عوارض عبارتند از
آسیب ناخن : بدنبال شكستگی انگشت ممكن است زیر بستر ناحن خونریزی ایجاد شود كه به آن هماتوم زیر ناخن Subungual Hematoma میگویند.
این تجمع خون میتواند بسیار دردناك باشد و درصورتیكه زیاد باشد باید خارج شود. برای خارج كردن این خونریزی پزشك معالج سوراخ كوچكی در ناخن ایجاد كرده تا از طریق آن خون خارج شود.
گاهی اوقات همراه با شکستگی انگشت پا ، ناخن انگشت هم شكسته میشود كه پزشك معالج برحسب اینكه بستر ناخن تا چه حد آسیب دیده است درمان مناسبی برای آن انجام میدهد.
شكستگی باز: گاهی اوقات استخوان شكسته شده انگشت از پوست بیرون میزند. این نوع شكستگی كه جزو شكستگی های باز طبقه بندی میشود باید بصورت اورژانس درمان گردد.
استئوآرتریت: به علت بد جوش خوردن شكستگی های داخل مفصلی ممكن است آرتروز و ساییدگی در مفاصل انگشت بوجود آید كه میتواند موجب درد، تغییر شكل و محدودیت حركت انگشت شود.
جوش نخوردن یا بد جوش خوردن: این دو عارضه بندرت برای درمان نیاز به عمل جراحی پیدا میكنند.
زمان لازم برای جوش خوردن شکستگی انگشت پا چقدر است
شکستگی استخوان های انگشتان پا معمولا در عرض سه تا شش هفته جوش میخورند. البته اینکه اتصال قطعات شکسته شده در تصویر رادیوگرافی دیده شود به ۶-۳ ماه زمان نیاز دارد ولی جوش خوردن بالینی همان سه تا شش هفته است.
اگر بعد از گذشت مدت لازم بهبودی حاصل نشد باید به پزشک مراجعه کرد تا علت آن را بررسی کند. البته اگر منظور از عدم بهبودی کامل، ماندن قدری تورم در انگشت باشد طبیعی است. تورم انگشت شکسته شده ممکن است تا چند ماه بعد از شکستگی باقی بماند.
با این حال باقی ماندن درد بعد از گذشت چند هفته از شکستگی غیر طبیعی است و در صورت بروز این مشکل باید به پزشک اطلاع داد.
شکستگی انگشت پا در افراد دیابتی ممکن است بدون درد باشد ولی ایجاد تورم میکند. پس اگر انگشت یک فرد دیابتی بدنبال ضربه ورم کرد باید حتما به پزشک مراجعه کند.
درمان شکستگی انگشت کوچک پا
شکستگی انگشت کوچک پا معمولا براثر گیر کردن آن به یک مانع و پیچ خوردن آن ایجاد میشود. در خیلی از این موارد افراد ممکن است درد ایجاد شده در انگشت کوچک را به حساب پیچ خوردن انگشن بگذارند و به فکر درمان نباشند.
بعد از چند روز که میبینند انگشت ورم کرد و کبود شد ممکن است به پزشک مراجعه کنند و با گرفتن عکس متوجه شکستگی شوند.
خوشبختانه درمان شکستگی انگشت کوچک پا در غالب اوقات نیازی به آتل یا گچ گیری ندارد. این شکستگی را میتوان با بستن انگشت کوچک به انگشت مجاور با یک نوار چسب درمان کرد.
مدت جوش خوردن شکستگی انگشت کوچک پا حدود سه هفته است.
در درمان شکستگی انگشت پا معیار پزشک بیشتر از رادیوگرافی پا، شکل ظاهری انگشت است. در صورتی که شکل انگشت بعد از شکستگی تغییری نکرده باشد نیازی به جااندازی آن نیست.
پیشگیری از شکستگی انگشت پا
برای پیشگیری از شکستگی انگشت پا باید عوامل خطرساز را شناخت و اقدامات مناسب برای کاهش احتمال وقوع آنها را انجام داد. یکی از مهمترین راه‌های پیشگیری انتخاب کفش‌های مناسب است.
استفاده از کفش‌هایی که فضای کافی برای انگشتان پا فراهم می‌کنند و از مواد مقاوم در برابر ضربه ساخته شده‌اند میتواند فشار غیرضروری به انگشت را کم کرده و از شکستن انگشت پا جلوگیری کند. همچنین پوشیدن کفش‌های ورزشی مناسب میتواند خطر آسیب را به حداقل برساند.
آمادگی بدنی و تقویت عضلات پا نیز از عوامل مهم در پیشگیری از شکستگی انگشت پا است. انجام نرمش های تقویتی میتواند به بهبود مقاومت استخوان‌ها و عضلات پا کمک کرده و احتمال شکستگی را کاهش دهد. ورزش‌های تعادلی هم می‌توانند به بهبود پایداری و کاهش خطر افتادن کمک کنند.
ایجاد یک محیط ایمن و جلوگیری از سقوط و ضربات ناگهانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
اطمینان از صاف و خشک بودن سطوح کف در منزل و محل کار، استفاده از کف‌پوش‌های ضد لغزش و مرتب نگه داشتن محیط کار و منزل از عوامل موثر در جلوگیری از افتادن و ضربه خوردن انگشتان پا هستند. همچنین در محیط‌های ورزشی استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب میتواند خطر شکستگی انگشت پا را کم کند.
در فعالیت‌های روزمره و ورزشی توجه به حرکات پا و جلوگیری از حرکات ناگهانی و پیچش‌های غیرطبیعی پا نیز میتواند از شکستگی انگشت پا جلوگیری کند. دانستن نحوه صحیح انجام حرکات ورزشی و استفاده از تکنیک‌های مناسب میتواند به کاهش فشار و ضربات وارده به انگشتان پا کمک کند.
افرادی که در معرض خطر بیشتری برای شکستگی انگشت پا هستند، مانند ورزشکاران یا افرادی با استخوان‌های ضعیف‌تر باید بیشتر مراقب باشند و اقدامات پیشگیرانه بیشتری را اتخاذ کنند.
مشاوره با پزشک و استفاده از مکمل‌های غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان‌ها میتواند مفید باشد. همچنین انجام معاینات دوره‌ای و بررسی سلامت استخوان‌ها میتواند به شناسایی زودهنگام مشکلات و پیشگیری از شکستگی کمک کند.