نویسنده: دكتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”
تشخیص
بیمار مرد 43 ساله ای است كه بدنبال تصادف اتومبیل دچار درد شدیدی در ناحیه لگن شده است. در اولین مركز درمانی در رادیوگرافی تهیه شده از لگن وی شكستگی راموس تحتانی پوبیس مشاهده شده و جهت بررسی بیشتر به مركز ما ارجاع گردید.
بیمار در بدو ورود همودینامیك پایدار داشته ولی از درد شدیدی در ناحیه لگن شاكی بود. از هر گونه حركتی بخصوص در اندام تحتانی چپ اجتناب میكرد و لگن خود را كاملا بیحركت نگه داشته بود. فشار به كرت ایلیاك در هر جهتی دردناك بود و حركت اندام تحتانی چپ در ناحیه لگن هم برای بیمار ایجاد درد میكرد. معاینه عروقی و عصبی بیمار طبیعی بود.
در زیر تصویر رادیوگرافی رخ بیمار دیده میشود. با كلیك بر روی هر كدام از تصاویر زیر میتوانید نمای درشت تری از آنر ا مشاهده كنید.
اولین چیزی كه با دیدن تصویر بالا به چشم میخورد شكستگی راموس تحتانی پوبیس در طرف چپ است. در تمامی آسیب های قدام حلقه لگن باید به دقت بدنبال آسیب های احتمالی در خلف لگن بود. با كمی دقت میتوان شكستگی آلای ساكروم در طرف چپ را مشاهده كرد. همچنین میتوان دید كه لبه استابولوم در طرف دچار شكستگی شده است. این شكستگی میتواند در لب یا ستون قدام یا خلفی باشد.
جهت بررسی بیشتر از بیمار سی تی اسكن تهیه شد كه تعدادی از كات های آن را میتوان در زیر دید.
در دو كات بالا یك شكستگی ترانس فورامینال ساكروم دیده میشود كه هم كورتكس قدامی و هم خلفی را درگیر كرده است.
در كات های بالا میتوان شكستگی راموس فوقانی پوبیس را مشاهده كرد كه به درون حفره استابولوم كشیده شده و در واقع موجب شكسته شدن ستون قدامی هم شده است. یك شكستگی ناكامل ستون خلفی هم در استابولوم همین طرف قابل مشاهده است.
جهت داشتن درك سه بعدی و كاملتری از شكستگی ها بازسازی سه بعدی لگن بیمار در زیر گذاشته شده است.
در سه تصویر بالا میتوان شكستگی ترانس فورامینال ساكروم در سمت چپ را مشاهده كرد. شكستگی ترانسورس پروسس مهره پنجم كمری نشانه ناپایدار بودن آسیب حلقه لگنی است. شكستگی راموس فوقانی و تحتانی پوبیس در سمت چپ دیده میشود. شكستگی ستون قدامی استابولوم هم وجود دارد كه بصورت ناكامل است.
برای داشتن دید بهتری از شكل شكستگی قبل از جراحی فیلم هایی با استفاده از بازسازی های سه بعدی سی تی اسكن لگن همین بیمار تهیه شده كه آنها را میتوانید در زیر ببینید.
در این فیلم میتوان دید كه استخوان ساكروم در طرف چپ دچار یك شكستگی ترانس فورامیتال شده است. شكسته شدن ترانسورس پروسس مهره L5 در این بیمار نشانه ناپایداری آسیب حلقه لگن است.
در این فیلم همچنین میتوان شكستگی راموس فوقانی و تحتانی پوبیس را مشاهده كرد. شكستگی ستون قدامی استابولوم كه بصورت ناكامل است هم دیده میشود.
در این فیلم میتوان دید كه استخوان ساكروم در طرف چپ دچار یك شكستگی ترانس فورامیتال شده است. شكسته شدن ترانسورس پروسس مهره L5 در این بیمار نشانه ناپایداری آسیب حلقه لگن است.
در این فیلم همچنین میتوان شكستگی راموس فوقانی و تحتانی پوبیس را مشاهده كرد.
درمان
درمان آسیب های ناپایدار در حلقه لگنی عمل جراحی است. پلان جراحی برای این این بیمار استفاده از دو پیچ ایلیوساكرال برای فیكس كردن شكستگی های ساكروم و یك پیچ لگ در راموس فوقانی پوبیس هم برای كمك به فیكسیشن آسیب قدام حلقه لگن و هم برای فیكسیشن ستون قدامی استابولوم است.
تصویر زیر یك بازسازی سه بعدی لگن در نمای جانبی است. در این نما خط دانسیته ایلیوكورتیكال ICD دیده میشود كه تقریبا در حد كورتكس بالایی S1 است. این نشان دهنده این مطلب است كه دیسمرفیسم در ساكروم وجود ندارد و میتوان پیچ مهره اول ساكروم را در امتداد افقی گذاشت.
در تصویر بالا نمای اوتلت ساكروم در حین جراحی و با استفاده از سی آرم تهیه شده است. گاید پین اول در مهره اول ساكروم گذاشته شده است.
روی گاید پین دریلینگ صورت گرفته است. نمای اوتلت
موقعیت دریل در نمای اینلت دیده میشود.
پیچ مهره اول ساكروم در نمای اینلت دیده میشود.
گاید پین مهره دوم ساكروم گذاشته شده است.
پیچ مهره دوم ساكروم در نمای اوتلت گذاشته شده است.
وضعیت پیچ مهره دوم ساكروم در نمای اینلت تایید شده است.
در نمای ابتوراتور – اوتلت لگن دریلینگ در ستون قدامی صورت گرفته است.
پیچ در ستون قدامی در همین نما گذاشته شده است.
موقعیت پیچ ستون قدامی باید در نمای اینلت تایید شود تا مبادا به داخل حفره لگن رفته باشد.
سه تصویر زیر گرافی های رخ و اوتلت و اینلت بیمار بعد از عمل جراحی را نشان میدهد.
و در تصاویر زیر میتوان بازسازی سه بعدی لگن بیمار به توسط سی تی اسكن را در نماهای مختلف دید.
تصاویر زیر كات های سی تی اسكن بیمار را نشان داده و موقعیت پیچ ها مهره های ساكروم را بررسی میكند.
دو كات بالا پیچ مهره اول ساكروم را در دو نمای مختلف نشان میدهند.
دو كات بالا پیچ مهره دوم ساكروم را در دو نمای متفاوت نشان میدهند.
نمای بالا یك كات كرونال ساكروم است كه هر دو پیچ را نشان میدهد.
و در كات ساژیتال بالا میتوان موقعیت دو پیچ را در دو مهره ساكروم دید.
برای داشتن دید بهتری از شكل شكستگی بعد از جراحی فیلمی با استفاده از بازسازی های سه بعدی سی تی اسكن لگن همین بیمار تهیه شده كه آن را میتوانید در زیر ببینید.
در این فیلم میتوان دید كه شكستگی ساكروم به توسط دو پیچ ایلیوساكرال در مهره های اول و دوم ساكروم فیكس شده اند. پیچ لگ بلندی كه بصورت رتروگرید در راموس فوقانی پوبیس كارگذاشته شده است. این شكستگی و شكستگی ستون قدامی استابوولمر ا فیكس كرده است.