اگر تاکنون به علت درد زانو به پزشک مراجعه کرده اید و یا اگر در اطرافیان شما کسی با این مشخصات هست احتمالا نام آرتروسکوپی زانو برای شما آشنا است.
ارتروسکوپی زانو یک روش تشخیصی و درمانی است که از دهه های پیش متداول شده و امروزه به توسط متخصصین ارتوپدی در موارد مختلفی از آن استفاده میشود. این روشی برای دیدن داخل مفصل است. Arthro به معنای مفصل و scopy به معنای دیدن است.
در واقع یک آرتروسکوپ یک مفصل بین است. پزشک معالج با دیدن داخل مفصل میتواند بسیاری از بیماریهای آنرا تشخیص داده و میتواند اقدام به درمان جراحی بعضی از آنها از طریق آرتروسکوپ کند. در کل دنیا هر سال حدود چهار میلیون عمل آرتروسکوپی زانو انجام میشود.
توضیح تکنیک آرتروسکوپی زانو
مهمترین قسمت یک آرتروسکوپ یک لوله فلزی توخالی به اندازه تقریبی یک نی است ( منظور نی هایی است که برای نوشیدن مایعات از آنها استفاده میشود). در یک انتهای این لوله فلزی یک دوربین فیلمبرداری بسیار دقیق قرار گرفته است و در درون لوله تعداد زیادی عدسی وجود دارد.
پزشک متخصص ارتوپد از طریق یک شکاف چند میلیمتری این لوله را از جلوی زانو وارد فضای مفصلی کرده و سپس تصاویر تهیه شده توسط دوربین به یک مانیتور با وضوح بالا منتقل میشود تا پزشک معالج بتواند تصاویر داخل زانو را روی مانیتور ببیند.
یک منبع نور پرقدرت از طریق همان لوله، نور کافی را برای دیدن داخل مفصل در اختیار میگذارد. از طریق یک شکاف دیگر در بالای زانو لوله باریک دیگری وارد زانو میشود تا از طریق آن مقداری مایعات به داخل زانو فرستاده شود.
هدف از این کار یکی اینست که مایع کدر داخل زانو خارج شده و یک مایع شفاف و زلال جای آنرا بگیرد تا داخل زانو بهتر دیده شود و دلیل دیگر، افزایش حجم داخل مفصل است تا به این طریق اجزای مفصل بیشتر از هم فاصله گرفته و بهتر دیده شوند و فضا برای حرکت آرتروسکوپ در مفصل نیز مهیا شود.
پزشک معالج میتواند بسیاری از قسمت های داخل زانو را از طریق آرتروسکوپ ببیند و بیماری ها و ضایعات آنرا تشخیص دهد. پس یکی از کاربردهای این وسیله تشخیص بعضی از بیماری های زانو است.
پزشک ممکن است از طریق شکاف کوچک دیگری در جلوی زانو ابزارهای جراحی خاصی را به داخل مفصل فرستاده و از طریق آنها اقدام به درمان جراحی بعضی از ضایعات درون مفصلی کند.
این وسایل بسیار متنوع هستند. بعضی از آنها مانند چاقو برای بریدن بکار برده میشوند. با بعضی دیگر که یک سر چرخنده دارد میتوان قسمت هایی از بافتهای داخل زانو را تراشید. میتوان از لیزر هم در حین ارتروسکوپی زانو استفاده کرد. پس آرتروسکوپ کاربرد درمانی نیز دارد.
جراحی ارتروسکوپی زانو
معمولا درمان آرتروسکوپی زانو بصورت یک جراحی سرپایی است. به این منظور که بیمار مدت کوتاهی معمولا چند ساعت قبل از جراحی در بیمارستان بستری شده و بعد از ارتروسکوپی زانو میتواند در همان روز از بیمارستان مرخص شود.
مانند هر عمل جراحی دیگر بیمار باید به توسط متخصص بیهوشی تحت بیهوشی عمومی یا بیحس کمری یا بندرت بیحسی محلی قرار بگیرد. پس باید قبل از شروع عمل، بیمار حداقل بمدت هشت ساعت چیزی نخورده و نیاشامیده باشد.
کل آرتروسکوپی زانو ممکن است چیزی حدود نیم تا یک ساعت وقت ببرد. مواردی که میتوان از آرتروسکوپ در درمان آنها استفاده کرد عبارتند از :
- ترمیم یا خارج کردن قسمتی از منیسک پاره شده زانو
- بازسازی رباط صلیبی جلویی ACL که پاره شده است
- خارج کردن قسمت هایی از غضروف مفصلی که آسیب دیده است
- خارج کردن تکه های غضروف یا استخوان که در درون مفصل زانو رها هستند
- خارج کردن بافت سینوویال Synovial tissue که ملتهب و بیمار شده است
اگر برای عمل جراحی، از بیهوشی عمومی استفاده نشده باشد بیمار هم میتواند از طریق مانیتور داخل زانویش را ببینید. در انتهای جراحی، شکاف های پوستی بخیه شده و پانسمان میشوند.
دوره نقاهت ارتروسکوپی زانو چگونه است
بهبودی بعد از جراحی ارتروسکوپی زانو بسیار سریعتر و راحت تر از دیگر جراحی های متداول است. با این حال باید مراقبت هایی را بعد از جراحی رعایت كرد.
باید زانو را تا چند روز بعد از جراحی بالاتر از سطح قلب قرار داد پس بیمار باید دراز كشیده و اندام تحتانی را بالا نگه دارد. استفاده از یخ برای سرد كردن زانو میتواند مفید باشد.
اطراف زانو پانسمان شده است و پزشك زمان تعویض پانسمان و اینكه بیمار چه موقع میتواند دوش بگیرد را تعیین میكند. بعد از چند روز پزشك ارتوپد بیمار را مجدداً ویزیت كرده و زانو را معاینه میكند.
بیماران اغلب بعد از آرتروسکوپی زانو باید تا مدتی از عصای زیر بغل استفاده كنند. مدت و نحوه استفاده را پزشك معالج تعیین میكند.
زمان استفاده از اتومبیل و رانندگی را هم پزشك معالج با در نظر گرفتن متغییر هایی مثل نوع بیماری زانو، شدت درد بیمار، نوع داروهای استفاده شده به توسط بیمار، توانایی بیمار در كنترل زانو و اینكه اتومبیل از دنده اتوماتیك استفاده میكند یا خیر تعیین میكند.
معمولا بیماران میتوانند بعد از یك تا سه هفته رانندگی كنند. از داروهایی برای كاهش درد بعد از عمل استفاده میشود و ممكن است داروهایی برای كاهش احتمال لخته شدن خون برای بیمار تجویز شود.
یكی از مهمترین قسمت های بازپروری بعد از ارتروسکوپی زانو تقویت عضلات اطراف زانو و بدست آوردن دامنه حركات زانو است كه با انجام نرمش های بخصوصی باید زیر نظر فیزیوتراپ انجام شود.
عوارض عمل ارتروسکوپی زانو چیست
آرتروسکوپی زانو مانند هر عمل جراحی دیگر ممكن است با عوارضی همراه باشد مثل عفونت یا لخته شدن خون در ساق یا جمع شدن خون در زانو.
در صورت بروز علائم زیر باید بیمار به پزشك معالج مراجعه كند : تب، لرز، قرمزی یا گرمای دائم در اطراف زانو، افزایش شدت درد زانو، تورم زیاد زانو و ایجاد درد یا تورم در عضلات پشت ساق
نتایج درمان آرتروسکوپی زانو
بعد از جراحی ارتروسکوپی زانو معمولا بیمار میتواند بعد از شش تا هشت هفته به فعالیت های بدنی عادی برگردد مگر در بازسازی های ACL كه این مدت ممكن است قدری طولانی تر باشد.
برای انجام فعالیت های بدنی شدیدتر مثل ورزش های پرفعالیت بیمار باید مدت بیشتر صبر كرده و بازپروری زانو را با دقت و پشتكار بیشتری ادامه دهد. نتایج كلی درمان البته بستگی مستقیم به نوع بیماری دارد كه به بخاطر آن آرتروسکوپی زانو انجام شده است.