شکستگی آرنج یکی از شکستگی های شایع و در عین حال ناتوان کننده انسان است. مفصل آرنج ساختمان پیچیده ای دارد و خود از چند مفصل فرعی دیگر ساخته شده است. شکستگی های ناحیه آرنج را میتوان در چهار دسته قرار داد.
- شکستگی های سوپراکندیلر
- شکستگی های اپی کندیل داخلی
- شکستگی های سر استخوان رادیوس
- شکستگی های اولکرانون
در این مقاله تمامی انواع شکستگی آرنج در بالغین را بصورت جداگانه مطالعه خواهیم کرد. برای مطالعه شکستگی های آرنج در کودکان به مقاله مربوطه مراجعه کنید.
شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر حدود دو درصد کل شکستگی های بالغین را تشکیل میدهند. ناحیه سوپراکندیلر در واقع دقیقا در بالای مفصل آرنج واقع شده است.
این شکستگی در بالغین نادر بوده ولی یکی از شکستگی های شایع در بچه ها است. اهمیت این شکستگی در احتمال آسیب رسیدن به شریان براکیال یا بازویی است که ممکن است بسیار خطرناک باشد.
آناتومی ناحیه سوپراکندیلر آرنج
مفصل آرنج از سه استخوان تشکیل میشود. در بالا، قسمت پایینی استخوان بازو Humerus bone قرار دارد و در پایین، قسمت بالایی دو استخوان ساعد، یعنی زند زیرین و زند زبرین در تشکیل مفصل آرنج شرکت میکنند.
زند زیرین یا Ulna همان استخوانی است که در طرف انگشت کوچک دست قرار گرفته است و زند زبرین یا Radius استخوانی است که در طرف شست دست است. در دو طرف مفصل آرنج یعنی در طرف خارج و داخل آن، لیگامان هایی وجود دارد که مفصل آرنج را پایدار نگه میدارند.
لیگامان هایی که در قسمت خارجی قرار دارند استخوان بازو را به استخوان زند زبرین یا رادیوس متصل میکند و لیگامان هایی که در قسمت داخلی مفصل آرنج قرار دارند استخوان بازو را به استخوان زند زیرین یا النا متصل میکنند.
مفصل آرنج مثل لولا حرکت خم و باز شدن دارد یعنی فقط در یک جهت حرکت میکند. در شکستگی های ناحیه آرنج هر کدام از این سه استخوان میتواند دچار شکستگی شود.
علت ها و مکانیسم شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
در ایجاد شکستگی آرنج در قسمت پایینی استخوان بازو دو مکانیسم عمده دخالت دارند
ضربه مستقیم
مثل زمین خوردن در حالیکه آرنج خم شده است و در حین زمین خوردن آرنج مستقیما به زمین برخورد کند.
ضربه غیر مستقیم
مثل زمین خوردن در حالیکه آرنج در حالت کاملاً باز شده قرار دارد و فرد با کف دست به زمین میخورد. در این حال نیرو بطور غیر مستقیم از طریق کف دست و ساعد به ناحیه آرنج وارد شده و موجب شکستگی میشود.
علائم شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
مهمترین علامت شکستگی سوپراکندیلر آرنج درد است. بیمار نمیتواند آرنج خود را حرکت دهد. تورم آرنج، خونمردگی، احساس ناپایداری مفصل و بندرت احساس لبه تیز استخوان شکسته شده در زیر پوست از دیگر علائم این شکستگی است.
مانند هر شکستگی دیگر پزشک برای تشخیص شکستگی آرنج، ابتدا اندام را نگاه میکند تا علائمی مثل تغییر شکل ظاهری، تورم، خونمردگی، خراشیدگی یا زخم را ببیند.
پزشک از بیمار میخواهد تا مفاصل آن اندام را حرکت بدهد. آیا بیمار توانایی حرکت مفصل را دارد یا اینکه آیا این حرکات دردناک هستند. لمس محل شکستگی قسمت مهمی از معاینه پزشک است.
در حین لمس ممکن است لبه های شکستگی لمس شده و یا صدای بهم خوردن استخوان های شکسته شده لمس شود. مهمترین قسمت معاینه پزشک معاینه عروق و اعصاب ناحیه است.
شکستگی آرنج در این ناحیه ممکن است بطور خطرناکی به رگهای خونی تغذیه کننده ساعد و دست و یا اعصابی که از ناحیه آرنج عبور میکنند آسیب بزند. پزشک با دقت صحت کارکرد این عروق و اعصاب را بررسی میکند.
تشخیص شکستگی
تشخیص قطعی شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر با استفاده از رادیوگرافی ساده است. گاهی اوقات پزشک ارتوپد برای بررسی بیشتر محل شکستگی و برنامه ریزی برای درمان از سی تی اسکن استفاده میکند.
درمان شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
به عنوان اولین اقدام، پزشک معالج کل اندام فوقانی بیمار را در یک آتل بلند میگذارد تا مانع از حرکت بیشتر قطعات شکسته شده شود. سرمای موضعی و بالا نگه داشتن اندام فوقانی از افزایش تورم بعد از شکستگی جلوگیری میکند. درمان شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر به دو روش غیر جراحی و جراحی صورت میگیرد.
درمان غیر جراحی شکستگی
اگر قطعات شکسته شده مفصل آرنج در ناحیه سوپراکندیلر، کاملاً بدون جابجایی باشند ممکن است درمان فقط بصورت استفاده از یک آتل باشد. در این حال پزشک معالج تا چند هفته بطور مرتب از آرنج بیمار هر هفته عکسبرداری میکند تا اگر شکستگی جابجایی پیدا کند متوجه آن شود.
اگر شکستگی آرنج در این ناحیه تا چند هفته بعد از شروع درمان بدون جابجایی باقی بماند پزشک معالج بیمار را تشویق به شروع حرکت دادن مفصل آرنج میکند ولی تا مدتها به وی اجازه بلند کردن اشیاء را نمیدهد.
در این روش درمانی، مفصل آرنج باید مدت طولانی بیحرکت بماند و همین بیحرکتی موجب میشود مفصل دچار خشکی شود. بعد از پایان بیحرکتی ، بیمار باید مدت طولانی نرمش های خاصی را انجام دهد تا دامنه حرکتی مفصل آرنج به حالت قبل از شکستگی برگردد. اگر در چند هفته ابتدای درمان غیر جراحی قطعات شکسته شده جابجا شوند بیمار باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
درمان جراحی شکستگی مفصل آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
در صورتیکه قطعات شکسته شده جابجا شده باشند درمان، جراحی است. در اطاق عمل بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و یا کل اندام فوقانی وی بیحس میشود.
پزشک جراح ارتوپد با شکافتن پوست و کنار زدن عضلات، محل شکستگی را در دید مستقیم خود قرار داده و پس از کنار هم قرار دادن قطعات شکستگی آرنج، آنها را به یکدیگر به توسط وایر یا پیچ و پلاک متصل میکند. زخم بسته میشود و تا مدتی کل اندام فوقانی بیمار توسط یک اتل محافظت میشود.
گاهی اوقات پزشک در حین جراحی، عصبی را که از پشت آرنج عبور میکند و در این شکستگی ممکن است در خطر باشد جابجا کرده و آنرا چند سانتیمتر تغییر مکان میدهد.
گاهی اوقات پزشک ارتوپد برای دسترسی بیشتر به محل شکستگی و برای اینکه بهتر بتواند قطعات شکسته شده را ببیند و کنار هم قرار دهد مجبور میشود قسمتی از استخوان سالم آرنج را بشکند. در انتهای عمل جراحی این قطعه مجدداً در سر جای خودش با پیچ یا پین محکم میشوند.
گاهی اوقات اگر شکستگی خیلی خرد باشد و سن بیمار زیاد باشد پزشک معالج تصمیم میگیرد تمام قطعات شکسته شده را خارج کرده و مفصل آرنج را با یک مفصل مصنوعی جایگزین کند.
فیزیوتراپی بعد از شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
اگر درمان شکستگی آرنج بیمار بصورت غیر جراحی بوده است بعد از چند هفته از شروع درمان نرمش هایی برای افزایش دامنه حرکات آرنج انجام میشود و سپس نرمش های دیگری برای افزایش قدرت عضلات به آن اضافه میگردد.
اگر درمان شکستگی قسمت پایینی آرنج با عمل جراحی باشد مفصل با مدت کوتاهی بیحرکتی دچار خشکی میشود. در این موارد حرکت مفصل آرنج باید خیلی زودتر از مواردی که درمان، غیر جراحی بوده است شروع شود.
در صورت درمان بیمار توسط عمل جراحی، معمولا حرکات آرنج روز بعد از جراحی شروع میشود. بیمار باید روز بعد از جراحی حرکات آرنج را در قالب نرمش هایی که از طرف پزشک داده میشود هر روز انجام دهد.
بسیار مهم است که این نرمش ها به دفعات مکرر در طول روز تقسیم شده و انجام شوند. این حرکات ابتدا باید با استفاده از قدرت عضلانی همان اندام انجام شوند. به این حرکات، حرکات اکتیو یا فعال گفته میشود یعنی بیمار با اراده خود شروع به خم و راست کردن آرنج خود میکند.
بعد از مدتی حرکات دیگری بصورت پاسیو اضافه میشود یعنی به بیمار آموزش داده میشود که با کمک فرد دیگری یا با کمک دست دیگر مچ دست آسیب دیده را گرفته و اندام آسیب دیده را بکشد تا آرنج باز شود.
بعد از مدتی دیگر نرمش هایی به بیمار آموزش داده میشود که به کمک آنها عضلات ناحیه بازو و ساعد تقویت شوند. انجام این حرکات و نرمش ها جرئی از روند درمان بوده و برای بهبودی حیاتی هستند.
بیمار نباید تا ۱۲-۶ هفته با دست طرف آسیب دیده اش چیزی را بلند کند. اگر برای بیمار تعویض مفصل آرنج انجام شده است باید تا آخر عمر رعایت کند از وزن خاصی بیشتر ( که پزشک معالج مقدار آنرا تعیین میکند) را با اندام آسیب دیده بلند نکند.
نتایج درمان شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
هدف درمان این شکستگی ها جوش خوردن شکستگی در وضعیت مطلوب به نحوی است که بیمار بتواند حرکات مفصل آرنج را به حد قبل از آسیب برگرداند.
بهبودی کامل این شکستگی ها معمولا یک تا دو سال به درازا میانجامد ولی معمولا بیماران میتوانند بعد از شش ماه به فعالیت های قبل از آسیب برگردند. گر چه انجام ورزش ها و کارهای سنگین به مدت زمان بیشتر احتیاج دارد.
عوارض شکستگی مفصل آرنج در ناحیه سوپراکندیلر
درمان جراحی شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر مانند هر عمل جراحی دیگر ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد که مهمترین آنها عبارتند از:
عفونت محل عمل جراحی
عفونت محل عمل جراحی از عوارض نادر ولی مشکل زای درمان این نوعی از شکستگی آرنج است. در مواردی که عفونت، استخوان را درگیر میکند درمان مشکل میشود.
آسیب عصبی
ممکن است یکی از اعصاب آرنج بعد از شکستگی تا مدتی خوب کار نکند و موجب بیحسی و ضعف در ناحیه شود که معمولاً بعد از چند هفته بهبود میابد.
جوش نخوردن شکستگی
ممکن است حتی با وجود عمل جراحی، شکستگی جوش نخورد. علل این جوش نخوردن ممکن است رعایت نکردن دستورات لازم بعد از جراحی ، همراهی بیماری های دیگر مثل دیابت یا مصرف سیگار، باز بودن شکستگی یا عفونت در محل شکستگی باشد. اگر شکستگی جوش نخورد ممکن است به عمل جراحی دیگری برای تحریک جوش خوردن نیاز پیدا شود.
محدودیت حرکت آرنج
بعضی از بیماران بعد از درمان نمیتوانند آرنج خود را بطور کامل صاف کرده یا آنرا بطور کامل خم کنند. مقدار محدودیت حرکت باقیمانده به عوامل بسیاری از جمله شدت شکستگی آرنج و سن بیمار و نوع درمان و همکاری بیمار بستگی دارد.
تولید استخوان اضافه
گاهی اوقات بدنبال این دسته از شکستگی ها استخوان های اضافه در تاندون ها یا عضلات اطراف ارنج ایجاد میشوند. این استخوان ها گاهی موجب محدودیت حرکت آرنج میشوند.
در این صورت اگر محدودیت بوجود آمده زیاد باشد استخوان ها بعد از گذشت مدت زمانی توسط عمل جراحی خارج میشوند. متاسفانه احتمال عود این عارضه وجود دارد و برای کاهش احتمال عود معمولا عمل جراحی خروج این استخوان های اضافه با تاخیر انجام میشود.
پزشک معالج معمولا از داروهای خاصی جهت پیشگیری و ممانعت از ایجاد تشکیل این استخوان ها بعد از شکستگی استفاده میکنند.
آرتروز یا استئوارتریت
ساییدگی مفصلی از دیگر عوارض شکستگی آرنج در ناحیه سوپراکندیلر است. ممکن است این ارتروز موجب درد و محدودیت حرکت آرنج شود. البته وجود استئوآرتریت همیشه به معنای درد و محدودیت حرکت نیست و گاهی اوقات درفعالیت های روزمره بیمار مشکلی را بوجود نمیاورد.
شکستگی آرنج در ناحیه اپی کندیل داخلی
تنه استخوان بازو تقریبا به شکل استوانه ای است. این استخوان همانطور که در بالای بازو به شکل یک کره گرد درآمده و سر استخوان بازو را میسازد در قسمت پایین پهن شده و سه ساختمان به هم چسبیده را میسازد.
ساختمان خارجی تقریبا یه شکل یک کره بوده و به آن کندیل لترال یا لقمه خارجی میگویند. ساختمان داخلی به شکل یک مثلث بوده و به آن اپی کندیل داخلی میگویند و ساختمان بین آن دو به شکل یک قرقره است و به آن تروکلئا Trochlea میگویند.
اپی کندیل داخلی Medial epicondyle در بچه ها غضروفی است و تا زمانی که غضروفی است شکستگی آن بسیار نادر است.
در سنین حدود ۹ سالگی این قسمت شروع به استخوانی شدن میکند و تا سن حدود ۱۶ سالگی بطور کامل استخوانی شده و هسته استخوانی آن به تروکلئا متصل میشود. شایعترین سن شکستگی آرنج در ناحیه اپی کندیل داخلی، همین سن بین ۱۶-۹ سالگی است.
شکستگی آرنج در ناحیه اپی کندیل داخلی معمولا بدنبال زمین خوردن در حالتی که فرد دست خود را حائل قرار داده تا زمین نخورد ایجاد میشود.
در حین زمین خوردن عضلات خم کننده مچ دست که در قسمت داخلی ساعد قرار داشته و به اپی کندیل داخلی میچسبند بشدت منقبض میشوند.
شدت انقباض به حدی است که موجب کنده شدن اپی کندیل مدیال از تنه اصلی استخوان میشود و به این صورت شکستگی بوجود میایید.
گاهی اوقات هم در حین در رفتن مفصل آرنج این عضلات بشدت اپی کندیل را میکشند و موجب کنده شدن و شکستگی آن میشوند. در این روند ممکن است قطعه جدا شده اپی کندیل مدیال در درون مفصل آرنج و بین استخوان های در رفته گیر کند.
علائم شکستگی آرنج در اپی کندیل داخلی
مهمترین علامت شکستگی آرنج در ناحیه اپی کندیل داخلی، درد بخصوص در قسمت داخلی آرنج است. این درد با فشار به قسمت داخلی آرنج بیشتر میشود و حرکات ارنج در این بیماران بشدت دردناک است.
در رادیوگرافی ساده میتوان شکستگی را مشاهده کرد. اگر شکستگی همراه با دررفتگی باشد قطعه شکسته شده در درون مفصل دیده میشود.
درمان شکستگی آرنج در اپی کندیل داخلی
اگر شکستگی اپی کندیل داخلی آرنج بدون جابجایی باشد و یا حتی با جابجایی مختصری باشد درمان آن بیحرکت کردن آرنج با استفاده از یک آتل بلند دست است.
در این نوع شکستگی مختصری جابجایی در قطعه شکسته شده قابل قبول است و نیازی به جااندازی ندارد. معمولا آرنج بمدت سه هفته در آتل میماند.
پس از این سه هفته، مفصل آرنج دچار خشکی و محدودیت حرکتی خواهد شد و بیمار باید بمدت چندین هفته و یا حتی چندین ماه زیر نظر یک متخصص فیزیوتراپی حرکات و نرمش هایی را برای مفصل آرنج انجام دهد تا دامنه حرکتی مفصل آرنج مجددا به حالت اولیه بازگردد.
در صورتیکه قطعه شکسته شده در درون مفصل گیر کرده باشد پزشک معالج سعی میکند با مانورهای مخصوصی بدون نیاز به عمل جراحی قطعه را از درون مفصل خارج کند.
در صورتیکه قطعه از مفصل خارج شده و نسبت به محلی که باید بصورت آناتومیک باشد جابجایی زیادی نداشته باشد درمان مانند قبل استفاده از آتل است.
در صورتیکه قطعه شکسته شده اپی کندیل داخلی با مانورهای بسته از درون مفصل خارج نشود بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گرفته و قطعه از مفصل خارج شده و در محل اصلی خود با پین یا پیچ فیکس شود.
در صورتیکه شکستگی آرنج در ناحیه اپی کندیل داخلی، همراه با جابجایی زیاد باشد بیمار باید تحت عمل جراحی باز قرار گرفته و با پین یا پیچ فیکس شود. پین ها معمولا پس از سه هفته خارج میشوند.
عوارض شکستگی آرنج در اپی کندیل داخلی
مهمترین عارضه این شکستگی فلج عصب اولنا است. عصب اولنا در پشت اپی کندیل داخلی و در مجاورت بسیار نزدیک آن قرار گرفته و در موقع شکستگی این استخوان، ممکن است عصب تحت فشار یا کشش قرار گرفته و فلج شود. خوشبختانه اکثر این آسیب های عصبی موقتی بوده و بعد از چند هفته تا چند ماه بطور خود بخودی بهبود میابند.
در صورت عدم بهبود نیاز به عمل جراحی وجود دارد. گاهی اوقات به علت کج جوش خوردن استخوان آرنج، استخوان مجاور عصب ناهماهنگ شده و عصب آزرده میشود.
در این حالات هم علائم تحریک عصب اولنا بیمار را آزار میدهد. این بیماران معمولا نیاز به عمل جراحی دارند. در حین جراحی محل عصب اولنا که از پشت اپی کندیل داخلی عبور میکند به جلوی آن منتقل میشود.
شکستگی آرنج در سر استخوان رادیوس
در مفصل آرنج، قسمت پایینی استخوان بازو با دو استخوان که ساعد را میسازند مفصل میشود. این دو استخوان را رادیوس ( زند اعلی یا بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا پایینی) مینامند.
استخوان رادیوس در قسمت بالایی خود به شکل یک استوانه کم ارتفاع یا یک دیسک است که به آن سر استخوان رادیوس میگویند.
سطح بالایی این دیسک مقعر است و با سطح محدب کندیل لترال بازو مفصل میشود. بلافاصله زیر سر رادیوس را گردن استخوان رادیوس مینامند.
مکانیسم ایجاد شکستگی آرنج در سر استخوان رادیوس چیست
شکستگی آرنج در سر استخوان رادیوس یکی از شکستگی های شایع جوانان است. مکانیسم ایجاد این شکستگی زمین خوردن در حالتی است که شخص دست را حائل قرار میدهد.
با برخورد کف دست به زمین، نیروی زیادی از طریق ساعد به سمت بالا وارد شده و سر استخوان رادیوس را محکم به کندیل خارجی استخوان بازو میکوبد و بدین وسیله موجب شکسته شدن سر رادیوس میشود.
گاهی اوقات شکستگی، بسیار مختصر و بصورت یک شکاف عمودی در سر استخوان است. گاهی اوقات یک قاچ از سر استخوان مانند یک قاچ کیک کنده شده و جابجا میشود و گاهی هم سر استخوان کاملا خرد شده و به چند تکه تبدیل میشود. در حین شکستگی های شدید، به غضروف سر رادیوس و کاپیتولوم هم آسیب های شدیدی وارد میشود.
علائم شکستگی آرنج در سر استخوان رادیوس چیست
در شکستگی آرنج در سر استخوان رادیوس بیمار از درد در قسمت خارجی مفصل آرنج شاکی است. حرکات آرنج بخصوص حرکات چرخشی آن دردناک است و فشار با انگشت به سر رادیوس موجب افزایش درد میشود.
تورم زیادی در ناحیه آرنج وجود ندارد. ممکن است چرخش ساعد دچار محدودیت و گیر شود. تشخیص نهایی با استفاده از رادیوگرافی ساده است. البته ممکن است برای دیدن خط شکستگی نیاز باشد تا از جهت های خاصی از مفصل آرنج رادیوگرافی انجام شود.
در صورتیكه شكستگی سر استخوان زند زبرین در ناحیه آرنج به درستی درمان شود بیمار میتواند با كمترین عوارض احتمالی كاركرد آرنج خود را مجددا بدست آورد.
درمان شکستگی آرنج در سر رادیوس آرنج
در شكستگی های بدون جابجایی، درمان آتل بلند اندام فوقانی و یا آویزان كردن دست از گردن بمدت 3-2 هفته است. بعد از این مدت بیمار با انجام نرمش های خاصی سعی میكند مانع ایجاد محدودیت حركت در آرنج شود.
اگر شكستگی بصورت یك یا دو قطعه بزرگ باشد بطوریكه بتوان آنها را فیكس كرد، درمان بصورت عمل جراحی و جااندازی باز قطعات شكسته شده و سپس فیكس كردن قطعات با پیچ و پلاك های ضعیف است. در صورتیكه تعداد قطعات شكسته شده زیاد باشد درمان بصورت عمل جراحی و برداشتن تمام سر رادیوس است.
شكستگی های این ناحیه در بچه ها معمولا بصورت شكستگی گردن استخوان است. در واقع خط شكستگی از زیر سر رادیوس عبور میكند نه از خود سر. بنابراین در بچه ها بیشتر شكستگی گردن رادیوس داریم تا شكستگی سر رادیوس.
بدنبال شكستگی گردن، سر رادیوس كج میشود. اگر میزان كج شدن سر رادیوس تا 10 درجه باشد نیازی به جااندازی وجود نداشته و تنها به توسط یك آتل بلند، آرنج بیمار بمدت سه هفته بیحركت میشود.
در صورتیكه مقدار انحراف بیش از این مقدار باشد درمان بصورت جااندازی بسته شكستگی و سپس استفاده از آتل برای بیحركتی است.
اگر جااندازی بسته قطعه شكسته شده موفقیت آمیز نبود درمان بیمار بصورت عمل جراحی باز و جااندازی باز قطعه شكسته شده انجام میشود.
در بچه ها هیچ گاه مانند بالغین سر استخوان رادیوس خارج نمیشود چون این كار موجب جابجا شدن كل استخوان رادیوس به سمت بالا و بطرف استخوان بازو شده و این جابجایی موجب اختلال در عملكرد ساعد میشود.
عوارض احتمالی شکستگی آرنج در سر استخوان رادیوس آرنج چیست
مهمترین عوارض شكستگی سر استخوان رادیوس عبارتند از
خشكی مفصل آرنج
محدودیت حركتی مفصل از عوارض مهم شكستگی آرنج در سر استخوان رادیوس است. نكته مهم در بازپروری این شكستگی ها صرفنظر از نوع درمان اینست كه حركات نرمشی بعد از بیحركتی، باید بصورت اكتیو باشد نه پاسیو. به این معنا كه خود بیمار با قدرت عضلات اندام صدمه دیده سعی در حركت دادن آرنج كند.
فشار بیش از حد فیزیوتراپ به مفصل صدمه دیده برای باز و بسته كردن آن میتواند موجب افزایش محدودیت حركتی در آرنج شود.
آرتروز یا ساییدگی مفصل آرنج
اگر قطعات شكسته شده به خوبی در كنار یكدیگر جوش نخورند سطح مفصلی دچار ناهماهنگی شده و در دراز مدت موجب آرتروز و ساییدگی میشود.
در مراحل ابتدایی ممكن است بتوان با خارج كردن سر رادیوس مشكل را حل كرد ولی در مراحل پیشرفته حتی خروج كامل سر رادیوس هم ممكن است نتواند مشكلات بیمار را به تمامی حل كند.
شکستگی آرنج در ناحیه اولکرانون
به برجسته ترین قسمت مفصل آرنج، زائده اولکرانون میگویند. وقتی که آرنج خود را خم میکنید برجستگی استخوانی سفت و محکمی را در زیر پوست پشت آرنج لمس میکنید.
این برجستگی را زائده اولکرانون یا به اختصار اولکرانون میگویند. زائده اولکرانون در واقع بالاترین قسمت استخوان زند زیرین یا اولنا است که در تشکیل مفصل آرنج شرکت دارد.
مکانیسم شکستگی اولکرانون آرنج
شکستگی آرنج در اولکرانون ها با دو مکانیسم اتفاق میفتند.
ضربه مستقیم
مانند موقعی که فرد در حالیکه آرنج خود را خم کرده به زمین میخورد و اولین جایی که به زمین برخورد میکند آرنج است. و یا موقعی که آرنج خم شده است و جسم محکمی بشدت به برجستگی پشت آرنج برخورد میکند.
ضربات مستقیم معمولا موجب شکستگی های خرد شده و چند تکه های اولکرانون میشود. جابجایی قطعات شکسته شده در این مکانیسم معمولا کم است.
ضربه غیر مستقیم
مانند وقتی که بیمار قبل از اینکه به زمین بخورد اندام فوقانی و به تبع آن آرنج را صاف و مستقیم میکند. بدنبال برخورد کف دست به زمین، و انقباض شدید عضله سه سر که به زائده اولکرانون متصل است.
این استخوان شکسته میشود. این مکانیسم معمولا موجب شکسته شدن یک تکه بزرگ از تنه استخوان اولنا شده و مقدار جابجایی در محل شکستگی معمولا زیاد است.
علائم شکستگی آرنج در ناحیه اولکرانون چیست
درد شدید و ناگهانی، تورم در روی زائده اولکرانون، خونمردگی در ناحیه آرنج، درد در حین حرکت آرنج از علائم این شکستگی است.
اگر شکستگی بر اثر ضربه مستقیم به آرنج ایجاد شده باشد ممکن است خراشیدگی یا زخم بر روی پوست زائده اولکرانون دیده شود.
اگر این شکستگی آرنج یک تکه و با جابجایی زیاد باشد ممکن است فاصله خالی بین قطعات شکسته شده از روی پوست قابل لمس باشد.
وقتی شکستگی یک تکه و با جابجایی زیاد است معمولا بیمار توانایی مستقیم کردن یا مستقیم نگه داشتن آرنج خود را از دست میدهد. در شکستگی های چند تکه ممکن است این توانایی حفظ شده باشد.
درمان شکستگی آرنج در ناحیه اولکرانون
درمان شکستگی اولکرانون آرنج به دو روش غیر جراحی و جراحی صورت میگیرد.
درمان غیر جراحی
وقتی قطعات شکسته شده جابجا نشده اند میتوان برای درمان از یک آتل استفاده کرد. اندام فوقانی بیمار ۴-۳ هفته در آتل میماند تا جوش بخورد.
در این مدت هر هفته از آرنج بیمار عکس برداری میشود تا اگر جابجایی ثانویه ای در محل شکستگی اتفاق بیفتد مشخص شده و درمان شود.
بعد از چند هفته آتل خارج شده و بیمار باید تا مدتها نرمش ها و حرکات خاصی را در ناحیه آرنج انجام دهد تا دامنه حرکتی آرنج به حالت قبل از شکستگی برگردد.
درمان جراحی
در مورد شکستگی های با جابجایی و شکستگی های باز درمان انتخابی برای شکستگی آرنج در ناحیه اولکرانون، عمل جراحی است.
جراحی به روش باز است به این معنی که ابتدا بیمار بیهوش یا بیحس شده و سپس با شکافی که جراح ارتوپد در پشت آرنج و در ناحیه پوست ایجاد میکند و بعد از کنار زدن عضلات، استخوانهای شکسته شده را مشخص کرده و در کنار یکدیگر قرار میدهد و سپس آنها را به توسط وسایل فلزی مثل پین، وایر، پیچ و پلاک به یکدیگر محکم میکند.
بعد از جراحی حرکات آرنج باید هر چه زودتر شروع شود. معمولا روز بعد از عمل جراحی پزشک معالج بیمار را تشویق به شروع حرکات آرنج میکند.
این حرکات باید هر روز چند مرتبه و با فواصل زمانی معین و با تعداد مشخص و افزاینده زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپ انجام شود. هرچه این حرکات دیرتر شروع شوند برگشت دامنه حرکات آرنج به وضعیت طبیعی خود دشوارتر میشود.
تا حدود شش هفته به بیمار اجازه داده نمیشود تا با اندام صدمه دیده چیزی را بلند کند. بیمار معمولاً بعد از چهار ماه میتواند به سطح فعالیت های قبل از شکستگی برگردد، گرچه سیر بهبودی تا حدود یک سال ادامه داشته و انجام فعالیت های شدید بدنی ممکن است فقط بعد از گذشت این مدت زمان عملی باشد.
سیر بهبودی در مدت زمان هایی که ذکر شد فقط به شرطی است که بیمار بطور منظم حرکات و نرمش های آرنج را انجام دهد.
در موارد شکستگی های خرد شده زائده اولکرانون اگر شدت خرد شدگی آنقدر زیاد باشد که فیکس کردن قطعات شکسته شده مقدور نباشد پزشک جراح معمولا قطعات را خارج کرده و تاندون عضله سه سر ( که در حالت معمول از طریق زائده اولکرانون به استخوان اولنا میچسبد) را به باقیمانده استخوان اولنا میدوزد.
عوارض شکستگی آرنج در ناحیه اولکرانون
مهمترین عوارض شکستگی های اولکرانون آرنج عبارتند از :
محدودیت حرکت مفصل آرنج
انجام درست و به موقع حرکات آرنج بعد از درمان و تحت نظر پزشک متخصص و در قالب فیزیوتراپی بعد از شکستگی آرنج اهمیت فوق العاده ای دارد. البته قدری محدودیت در باز شدن کامل آرنج معمولا بدنبال این نوع از شکستگی آرنج اتفاق میفتد که تاثیری در کارکرد آرنج حتی انجام فعالیت های شدید بدنی ندارد.
در صورت محدود شدن شدید حرکات آرنج بدنبال این شکستگی ها، معمولا درمان بصورت انجام حرکات و نرمش های خاص و در بعضی موارد عمل جراحی است.
جوش نخوردن شکستگی اولکرانون آرنج
اگر فاصله قطعات شکسته شده زیاد باشد و یا به خوبی در کنار یکدیگر بیحرکت نشده باشند ممکن است شکستگی جوش نخورد. در این موارد فاصله بین قطعات شکسته شده با بافت فیبرو پر میشود.
در این وضعیت گرچه درد بیمار از بین رفته و آرنج میتواند حرکت کند ولی قدرت آرنج کم است. در افراد مسن که نیاز به قدرت بدنی زیادی ندارند این وضعیت نیازی به درمان ندارد ولی در جوانتر ها بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گرفته، بافت فیبرو خارج شده و قطعات شکسته شده با پیچ و یا دیگر وسایل به یکدیگر فیکس شوند.
کج جوش خوردن استخوان آرنج
اگر قطعات شکسته شده در وضعیت مناسب آناتومیک قرار نگیرند ممکن است جوش بخورند ولی بد جوش بخورند. این وضعیت در دراز مدت میتواند موجب آرتروز در مفصل آرنج شود.
در افراد جوان اگر مقدار جابجایی استخوان ها در محل بد جوش خوردگی زیاد باشد بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گرفته، استخوان مجددا شکسته شده و در وضعیت مناسب در کنار یکدیگر قرار بگیرد و سپس قطعات به توسط پیچ یا دیگر وسایل به یکدیگر فیکس شوند.
در افراد مسن و یا در مواقعی که مقدار جابجایی قطعات شکسته شده کم باشد، کج جوش خوردن استخوان آرنج نیاز به عمل جراحی ندارد.
ساییدگی یا آرتروز مفصل آرنج
ساییدگی مفصل آرنج از دیگر عوارض این نوعی از شکستگی آرنج است. این عارضه میتواند موجب درد و محدودیت حرکتی آرنج شود گرچه معمولا این درد و محدودیت حرکتی مختصر است.
این عارضه به علت صدمه به استخوان شکسته شده و یا غضروف سطح مفصلی است. اگر استخوان های شکسته شده درست در کنار یکدیگر قرار نگیرند بعد از جوش خوردن، مفصل سطح ناصافی پیدا کرده که در دراز مدت موجب آرتروز میشود. با این حال فقط این وضعیت استخوان ها نیست که آینده مفصل را رقم میزند.
حتی اگر قطعات شکسته شده به درستی در کنار یکدیگر قرار گرفته و در موقعیت مناسب جوش بخورند، اگر غضروف مفصلی در حین حادثه صدمه زیادی دیده باشد ممکن است در دراز مدت مفصل آرنج دچار آرتروز شود.
البته به یاد داشته باشید که همه آرنج هایی که دچار شکستگی اولکرانون میشوند دچار استئوآرتریت نمیشوند و همه بیمارانی هم که دچار استئوآرتریت میشوند دچار درد و محدودیت حرکت نمیشوند.
شکستگی آرنج در ناحیه کاپیتولوم
استخوان بازو در قسمت پایین پهن شده و سه قسمت به هم چسبیده را میسازد. قسمت خارجی تقریبا یه شکل یک کره بوده و به آن کندیل لترال یا لقمه خارجی میگویند. ساختمان داخلی به شکل یک مثلث بوده و به آن اپی کندیل داخلی میگویند و ساختمان بین آن‌دو به شکل یک قرقره است و به آن تروکلئا Trochlea میگویند.
قسمت جلویی کندیل خارجی یک ساختمان به شکل نیمکره قرار دارد که تماما با غضروف مفصلی پوشیده شده و با سر استخوان رادیوس مفصل میشود. این ساختمان را کاپیتلوم Capitellum میگویند
شکستگی آرنج در ناحیه کاپیتولوم بیشتر در بالغین و بدنبال زمین خوردن در حالتیکه فرد دست خود را حائل قرار داده تا زمین نخورد ایجاد میشود.
علائم شکستگی آرنج در ناحیه کاپیتولوم
مهمترین علامت این شکستگی درد بخصوص در سطح خارجی و جلوی آرنج است. این درد با فشار به قسمت خارجی آرنج بیشتر میشود و حرکات ارنج در این بیماران دردناک میشود. در رادیوگرافی ساده میتوان شکستگی را بصورت یک قطعه با حاشیه گرد در جلوی مفصل آرنج مشاهده کرد.
درمان شکستگی کاپیتلوم آرنج
شکستگی آرنج در ناحیه کاپیتلوم در واقع یک شکستگی داخل مفصلی است و مانند هر شکستگی دیگر داخل مفصلی نیاز است تا قطعه شکسته شده بسیار دقیق جااندازی شود وگرنه احتمال بد جوش خوردن و بدنبال آن ایجاد آرتروز در مفصل زیاد میشود.
اگر شکستگی کاپیتلوم آرنج کاملا بدون جابجایی باشد درمان آن بیحرکت کردن آرنج با استفاده از یک آتل بلند دست است.
در صورت درمان این شکستگی با آتل، پزشک معالج تا سه هفته، هفته ای یک بار از آرنج بیمار رادیوگرافی به عمل میاورد تا اگر در این مدت کوچکترین جابجایی در قطعه شکسته شده ایجاد شود، جابجایی از نظر دور نماند. بعد از سه هفته احتمال جابجایی کم شده و دیگر نیازی به تکرار رادیوگرافی نیست.
در صورتیکه شکستگی آرنج در ناحیه کاپیتولوم همراه با جابجایی باشد باید به توسط عمل جراحی باز جااندازی شده و با پیچ به تنه اصلی استخوان فیکس شود.
دقت در جااندازی این شکستگی بسیار مهم است و هرگونه ناهماهنگی در سطح مفصلی میتواند در آینده به ایجاد استئوآرتریت مفصل آرنج منجر شود.