درد شست پا در ناحیه زیر پنجه پا مشکلی است که معمولا در حین تمرینات و مسابقات ورزشی ایجاد میشود و علت آن صدمه دیدن مفصل بزرگ شست پا بخصوص لیگامان های زیر آن است.
آناتومی کاربردی
انگشت شست پا از دو بند تشکیل شده است. بندی که ناخن شست در روی آن وجود دارد و بند عقبی که به کف پا نزدیک تر است.
محل اتصال بند عقبی به کف پا مفصل بزرگی است که به آن مفصل متاتارسوفالانژیال Metatarsophalangeal میگویند. این مفصل از مهمترین مفاصل اندام تحتانی است و در حین راه رفتن بسیار فعال است.
در حین راه رفتن ممکن است تا ۸ برابر نیروی وزن به این مفصل وارد میشود. در سطح کفی مفصل یعنی قسمتی که رو به زمین قرار گرفته است کپسول مفصلی و تاندون های عضله خم کننده کوتاه شست و دو استخوانچه ریز بنام استخوان های سزاموئید وجود دارد.
مکانیسم کشیدگی و رگ به رگ شدن شست پا چیست
این عارضه به علت خم شدن شدید شست پا به بالا و عقب ایجاد میشود. مفصل بزرگ شست پا بطور طبیعی میتواند حدود ۸۰ درجه به بالا خم شود.
اگر فشاری به شست پا وارد گردد بطوریکه موجب شود این مفصل بیش از حد تواناییش به بالا خم شود میتواند موجب کشش شدید بافت نرم زیر مفصل و در نتیجه پاره شدن کپسول مفصل و یا لیگامان ها و تاندون های زیر و اطراف مفصل شود و آسیب به این بافت ها موجب بروز علائم این عارضه میشود.
گاهی اوقات شدت آسیب به حدی است که میتواند موجب صدمه دیدن غضروف مفصل یا در رفتگی مفصل شود ولی شدت آسیب اکثرا در حد اسپرین Sprain یا کشیدگی مفصل متاتارسوفالاتژیال اول است.
علت نامگذاری این آسیب به نام Turf Toe آنست که این مشکل در کسانی که روی زمین های مصنوعی مثل زمین چمن مصنوعی بازی میکنند بیشتر دیده میشود.
در هنگام بازی روی این سطوح به علت اینکه اصطکاک و چسبندگی کفش و این سطوح زیاد است در حین باز و دویدن، پنجه کفش محکم به سطح زمین میچسبد ولی پاشنه بر اثر وزن بدن که روی به جلو میرود از زمین بلند میشود و موجب میگردد شست پا بشدت به طرف بالا خم شود.
همچنین این زمین ها سطح سخت تر و غیر قابل انعطاف تری نسبت به زمین چمن دارند که این هم میتواند موجب بیشتر شدن احتمال این آسیب شود. این عارضه در ورزشکارانی که ورزش های فوتبال، راگبی، کشتی و یا ورزش های نمایشی رزمی را انجام میدهند بیشتر دیده میشود.
عوامل زیر احتمال بروز این آسیب را بیشتر میکنند
- انجام ورزش های فوتبال، راگبی، کشتی و یا ورزش های نمایشی رزمی
- بازی روی زمین های سفت یا با کفی مصنوعی
- اگر دامنه حرکتی مچ شما زیاد است
- اگر دامنه حرکتی مفصل شست شما کم است
- اگر کفش ورزشی شما خیلی نرم و قابل انعطاف است
علائم و درمان كشیدگی و رگ به رگ شدن شست پا چیست
دردناك شدن و متورم شدن مفصل اصلی شست پا مهمترین علامت این عارضه است. این درد در حین حركت دادن شست بخصوص در حین بالا بردن شست بیشتر میشود.
حركات شست هم محدود میشود. ممكن است در حین حادثه ای كه منجر به این آسیب شده است صدای تقه ای كه نشانه پاره شدن است احساس شود. در حالات شدید پوست اطراف مفصل اصلی شست پا دچار كبودی و خونمردگی میشود.
درمان كشیدگی و رگ به رگ شدن شست پا چیست
- بعد از حادثه سریعا روی محل درد را با یخ سرد كنید.
- بستن بانداژ فشاری روی محل كشیدگی و درد مفید است
- پا را بالا نگه دارید
- در صورت شدید بودن درد تا مدتی برای راه رفتن از عصا استفاده كنید.
- تا مدتی كفشی بپوشید كه كفی سفت داشته باشد بطوریكه كفی آن كمتر قابل انعطاف باشد. این كفش میتواند تا مدتی مانع خم شدن شست به بالا شود و درد را كاهش میدهد.
- در صورت شدید بودن درد به پزشك مراجعه كنید.
پزشك معالج برای مطمئن شدن از اینكه در حین حادثه شكستگی در ناحیه مفصل شست ایجاد نشده باشد از پای شما عكس برداری میكند. فیزیوتراپی صورت استفاده از اولتراسوند هم میتواند مفید باشد.
معمولا بیمار میتواند بعد از 4-2 روز راه برود. ممكن است پزشك معالج برای محدود كردن حركات شست برای مدتی ( البته بعد از كاهش تورم مفصل) از Tape كردن انگشت شست استفاده كند.
از بین رفتن درد بسته به شدت آسیب ممكن است 4-3 هفته طول بكشد. بازپروری پا بصورت انجام حركاتی برای افزایش دامنه حركتی مفصل و افزایش قدرت عضلات پا باید قبل از بازگشت به ورزش اصلی انجام شود.
این عارضه بعد از آسیب های ورزشی زانو و مچ پا سومین آسیب شایعی است كه میتواند موجب شود ورزشكار مدتی از فعالیت های ورزشی دور بماند. اگر بعد از این آسیب ورزشكار بدنبال درمان مناسب نباشد ممكن است به آرتروز مفصل شست دچار شود.
آرتروز شست هم به علت تغییر دادن طرز راه رفتن شخص میتواند در دراز مدت موجب بروز مشكلاتی در كل پا یا اندام تحتانی شود. در 50 درصد موارد كسانی كه دچار این آسیب شده اند تا پنج سال بعد عوارض و مشكلاتی را در مفصل خواهند داشت.