بیماری بورسیت پاشنه یا بورسیت رتروکالکانئال یکی از مشکلات شایع در ناحیه پاشنه پا است که می‌تواند به‌طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد.
بورسیت پاشنه پا به معنی التهاب یا تحریک کیسه بورس است که در منطقه رتروکالکانئال، بین تاندون آشیل و استخوان پاشنه قرار دارد. این کیسه بورس به عنوان یک حفاظ طبیعی عمل میکند و فشار و اصطکاک بین تاندون آشیل و استخوان پاشنه را کاهش می‌دهد.
وقتی که این کیسه بورس دچار التهاب میشود باعث ایجاد درد، تورم و محدودیت در حرکت پاشنه می‌گردد. بورسیت پاشنه بیشتر در ورزشکاران، افرادی که به طور مکرر به پاشنه فشار وارد میکنند و یا افرادی که از کفش‌های نامناسب استفاده میکنند دیده میشود.
گاهی اوقات علائم این بیماری شبیه تاندونیت آشیل است و یا با آن همراه میشود.
آناتومی کاربردی
بورس ها کیسه هایی حاوی مایع هستند که در اطراف بسیاری از مفاصل بدن وجود دارند. این کیسه ها معمولا در محل هایی که تاندون روی استخوان میلغزد بین ایندو قرار گرفته تا از سایش آنها جلوگیری کرده و حرکت تاندون را تسهیل کند.
تاندون آشیل طناب بافتی محکمی است که شما میتوانید آنرا در پشت قوزک های داخلی و خارجی خود کمی بالاتر از پاشنه لمس کنید.
این تاندون اتصال عضلات پشت ساق را به استخوان پاشنه فراهم میکند و وظیفه آن پایین آوردن کف پا است. وقتی روی پنجه پای خود بلند میشوید این تاندون در حال فعالیت است.
در محل اتصال این تاندون به استخوان پاشنه، بورسی قرار گرفته که به آن بورس پشت پاشنه یا Retrocalcaneal bursa میگویند. گاهی اوقات این بورس بر اثر ضربات و فشارهای مکرر دچار التهاب میشود. التهاب بورس را بورسیت میگویند.
علل بروز بورسیت پاشنه پا
بیماری بورسیت پاشنه معمولا نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف است که منجر به التهاب کیسه بورس رتروکالکانئال میشود. یکی از اصلی‌ترین علل این بیماری فشار مداوم و مکرر بر روی پاشنه پا است.
افرادی که ورزش‌هایی مانند دویدن، پرش یا ورزش‌های سنگین را انجام میدهند بیشتر در معرض خطر ابتلا به بورسیت پاشنه قرار دارند. این فعالیت‌ها می‌توانند باعث ایجاد فشار بیش از حد بر روی کیسه بورس شده و به التهاب آن منجر شوند.
استفاده از کفش‌های نامناسب نیز یکی دیگر از عوامل مهم بروز این بیماری است. کفش‌هایی که از قوس پا به اندازه کافی حمایت نمیکنند یا دارای کفی‌های سخت و غیر انعطاف‌پذیر هستند می‌توانند فشار اضافی بر روی پاشنه پا وارد کنند و در نتیجه کیسه بورس را تحریک کنند.
کفش هاس تنگ هم می‌توانند باعث تغییر در نحوه قرارگیری پا و ایجاد فشار نابرابر بر روی پاشنه شده و این بیماری را ایجاد کنند.
سن بالا، افزایش وزن و وجود استخوان‌های اضافی در ناحیه پاشنه هم می‌تواند خطر ابتلا به بورسیت پاشنه پا را بیشتر کند.
سابقه آسیب‌های قبلی به پاشنه پا یا تاندون آشیل می‌تواند میزان حساسیت کیسه بورس را بیشتر کرده و احتمال التهاب آن را بیشتر کند.
عوامل محیطی و روش زندگی هم در بروز بورسیت پاشنه پا موثر است. ایستادن طولانی مدت، کارهای سنگین و استراحت ناکافی می‌تواند باعث فشار مداوم بر روی پاشنه پا شوند. تغییر ناگهانی در شدت یا نوع فعالیت‌های ورزشی بدون آمادگی جسمانی کافی هم می‌تواند منجر به آسیب و التهاب کیسه بورس گردد.
عوامل ژنتیکی هم می‌تواند در بروز بورسیت پاشنه پا نقش داشته باشند. افرادی که دارای ساختار پای ضعیف یا ناهماهنگ هستند ممکن است بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار گیرند.
علائم بورسیت پاشنه پا
مهمترین علامت بورسیت پاشنه پا درد در ناحیه پاشنه است که معمولا به توسط بیمار به صورت تیرکشیدن یا سوزش توصیف میشود. این درد ممکن است در حالتی که شخص در حال راه رفتن، دویدن است شدت بیشتری پیدا کند و بعد از استراحت کم میشود.
تورم و التهاب پاشنه هم از علائم شایع بورسیت پاشنه هستند. این تورم ممکن است با احساس گرمی و حساسیت در ناحیه پاشنه همراه باشد. در موارد شدیدت ممکن است رنگ پوست در اطراف پاشنه قرمز شود که نشان‌دهندهٔ التهاب شدیدتر است.
محدودیت در حرکت پاشنه پا یکی دیگر از علائم مهم این بیماری است. افراد مبتلا ممکن است در خم کردن یا صاف کردن مچ پا دچار مشکل شوند و احساس خشکی در ناحیه پاشنه داشته باشند. این محدودیت حرکت می‌تواند منجر به کاهش دامنه حرکتی کلی پا و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزانه شود.
احساس درد هنگام فشار مستقیم روی پاشنه پا هم از علائم دیگر بورسیت پاشنه پا است. این درد ممکن است در هنگام نشستن یا خوابیدن در وضعیت‌هایی که فشار مستقیم بر روی پاشنه وارد میشود بیشتر شود.
برخی افراد ممکن است حتی در هنگام استراحت نیز درد خفیفی را تجربه کنند که نشان‌دهنده التهاب مداوم کیسه بورس است.
در مواردی که التهاب کیسه بورس شدید باشد ممکن است صداهایی مانند ترک‌خوردگی در ناحیه پاشنه شنیده شود. این صداها معمولا در اثر حرکت کیسه بورس ملتهب بوجود میاید و می‌توانند نشانه آسیب شدیدتر باشند.
از علائم غیر مستقیم بورسیت پاشنه پا خستگی عضلات پا و احساس سنگینی در ناحیه پاشنه است. این احساس ممکن است به دلیل تلاش عضلات برای جبران درد و التهاب ایجاد شده شود.
در نهایت ممکن است افراد مبتلا به بورسیت پاشنه احساس ناپایداری در پا داشته باشند که می‌تواند خطر افتادن و آسیب‌های بیشتر را افزایش دهد.
درمان بورسیت پاشنه
درمان بورسیت پاشنه بستگی به شدت التهاب و علائم بیمار دارد و معمولا با روشهای غیرجراحی و جراحی انجام میشود. در مراحل اولیه بیماری تمرکز اصلی بر کاهش التهاب و تسکین درد است.
یکی از روشهای درمانی استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن است که می‌توانند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کنند. مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک و با رعایت دوز مصرفی توصیه شده انجام شود.
استفاده از کمپرس‌های یخ هم می‌تواند به کاهش تورم و درد در ناحیه پاشنه کمک کند. قرار دادن یخ به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در ناحیه درد، چندین بار در روز، می‌تواند التهاب را کم کرده و به بهبود سریع‌تر آن کمک کند. همچنین استراحت دادن به پا و اجتناب از فعالیت‌های سنگین بر روی پاشنه پا از اقدامات مهم در درمان بورسیت پاشنه پا است.
فیزیوتراپی یکی از روشهای موثر و مفید در درمان این بیماری است. نرمش های کششی و تقویتی برای عضلات پاشنه پا و تاندون آشیل می‌تواند به بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش فشار بر روی کیسه بورس کمک کند. تکنیک‌های ماساژ و استفاده از تجهیزات فیزیوتراپی مانند لیزر درمانی نیز می‌توانند به کاهش التهاب و تسریع روند بهبود کمک کنند.
اگر درمان‌های غیرجراحی موثر واقع نشوند تزریق کورتون به ناحیه التهاب می‌تواند به کاهش سریع‌تر درد کمک کند. این روش بخصوص در بیماران با التهاب شدید و مزمن مفید است، اما باید با احتیاط و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
در موارد نادری که التهاب کیسه بورس شدید و مزمن باشد و به درمان‌های غیرجراحی پاسخ ندهد جراحی ممکن است لازم شود.
جراحی معمولاً شامل برداشتن کیسه بورس متورم است تا فضای کافی برای حرکت آزادانه تاندون آشیل فراهم شود. این روش معمولاً به عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته میشود و نیاز به دوره بهبودی و مراقبت‌های پس از عمل دارد.
تغییرات در سبک زندگی هم نقش مهمی در درمان بورسیت پاشنه دارند. انتخاب کفش‌های مناسب با حمایت کافی از قوس پا و کفی‌های نرم می‌تواند به کاهش فشار بر روی پاشنه پا کمک کند.
استفاده از کفی مناسب هم می‌تواند به توزیع یکنواخت‌تر فشار و جلوگیری از تحریک کیسه بورس کمک کند. همچنین کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن می‌تواند فشار اضافی بر روی پاشنه پا را کم کرده و به بهبود سریع‌تر کمک کند.
در نهایت، رعایت تعادل بین فعالیت‌های روزانه و استراحت کافی می‌تواند به مدیریت موثر بورسیت پاشنه و جلوگیری از عود مجدد آن کمک کند.
پیشگیری از بورسیت پاشنه
پیشگیری از بورسیت پاشنه نیازمند توجه به چندین عامل کلیدی است که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند. یکی از مهمترین روشهای پیشگیری انتخاب کفش‌های مناسب با حمایت کافی از قوس پا و کفی‌های نرم است.
استفاده از کفش‌های با کیفیت و مناسب برای نوع فعالیت‌های روزانه و ورزشی می‌تواند فشار اضافی بر روی پاشنه پا را کاهش دهد و از تحریک کیسه بورس جلوگیری کند.
انجام نرمش های کششی و تقویتی برای عضلات پا و تاندون آشیل نیز از دیگر روشهای موثر در پیشگیری از بورسیت پاشنه پا است. تمرینات منظم می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات پا کمک کند و از ایجاد فشار نابرابر بر روی ناحیه پاشنه جلوگیری نماید.
نرمش هایی مانند کشش عضلات ساق پا و تقویت عضلات کف پا می‌تواند به حفظ تعادل و کاهش خطر آسیب‌های مرتبط با بورسیت پاشنه کمک کند.
کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن هم نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد. وزن اضافی می‌تواند فشار بیشتری بر روی پاشنه پا وارد کند و خطر التهاب کیسه بورس را افزایش دهد.
حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش این فشار کمک کند و از بروز بورسیت پاشنه جلوگیری نماید.
اجتناب از فعالیت‌های سنگین هم از دیگر روشهای پیشگیری است. افزایش تدریجی شدت و مدت زمان فعالیت‌های ورزشی به بدن فرصت کافی برای سازگاری و تقویت عضلات و تاندون‌ها می‌دهد و از آسیب‌های ناگهانی و التهاب کیسه بورس جلوگیری میکند.
استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند کفش‌های مناسب و پدهای حفاظتی پاشنه می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بورسیت پاشنه کمک کند.
در نهایت مراقبت منظم از پا و توجه به علائم اولیه اهمیت زیدی دارد. توجه سریع به دردهای اولیه و هر گونه علائم نامطلوب می‌تواند از تشدید التهاب و بروز بورسیت پاشنه پا جلوگیری کند.
در صورت ایجاد هر گونه درد یا تورم در ناحیه پاشنه مشاوره با پزشک متخصص و انجام اقدامات پیشگیرانه به موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید.