اکسترنال فیکساتور وسیله ای فلزی است که در خارج بدن قرار گرفته و قطعات شکسته شده را بعد از جااندازی در جای خود تثبیت و فیکس میکند تا جوش بخورند.
پس از اینکه پزشک معالج شکستگی را جااندازی کرده و قطعات شکسته شده را در کنار یکدیگر قرار داد باید به طریقی مانع از جابجا شدن مجدد آنها شود.
بیحرکتی قطعات شکسته شده محیط مناسبی را فراهم میاورد تا آنها بهم جوش بخورند. یکی از ابزارهایی که بدین منظور از آن استفاده میشود اکسترنال فیکساتور External fixator نام دارد.
ساختمان اکسترنال فیکساتور چیست
بطور مثال در یک شکستگی ساده استخوان درشت نی سه پیچ در قطعه بالایی و سه پیچ در قطعه پایینی گذاشته میشود. سپس انتهای بیرونی این پیچ ها به توسط گیره هایی که به آنها کلامپ Clamp میگویند به لوله یا لوله هایی به نام راد Rod متصل میشوند.
راد ها و کلمپ ها همگی در خارج بدن قرار گرفته اند و نام فیکساتور خارجی از این خاصیت برگرفته شده است. با اتصال این سه جزء یعنی شنز اسکرو، کلمپ و راد ها سیستم کامل میشود. این اتصالات موجب میشوند پیچ ها قطعات شکسته شده را محکم در سر جایشان بیحرکت کنند.
اکسترنال فیکساتور در درمان چه شکستگی هایی استفاده میشود
مهمترین استفاده اکسترنال فیکساتور ها در شکستگی های باز، شکستگی های همراه با عفونت و شکستگی های بشدت خرد شده است.
برای فهم بهتر علت استفاده از اکسترنال فیکساتور ها در شکستگی های عفونی لازم است ابتدا موضوعی توضیح داده شود. میدانیم راه مبارزه با میکروب هایی که در بافت ها موجب عفونت میشوند مبارزه سلول های ایمنی بدن و استفاده از داروهایی است که پزشک تجویز میکند و به آنها آنتی بیوتیک میگویند.
میکروب ها برای دفاع در مقابل این دو، راهی را پیدا کرده اند و آن چسبیدن به سطح فلزاتی است که پزشک در داخل استخوان کار میگذارد.
میکروب ها به سطح فلز میچسبند و سپس به دور خود لایه های از مواد را ترشح میکنند که مانند سدی در مقابل نفوذ آنتی بیوتیک عمل میکند. با وجود بودن پیچ یا پین یا پلاک فلزی در داخل یا روی استخوان، مقابله با میروب ها مشکل میشود.
بنابراین وقتی پزشک جراح با یک شکستگی مواجه میشود که همراه با عفونت است سعی میکند از حداقل وسایل فلزی در استخوان استفاده کند.
در شکستگی های باز هم که احتمال عفونت در محل شکستگی زیاد است پزشک معالج همین رویه را در پیش میگیرد. بهترین وسیله برای این منظور اکسترنال فیکساتور است. اکسترنال فیکساتور نسبت به دیگر وسایل تثبیت استخوان، کمترین مقدار فلز را در داخل استخوان و در داخل بدن دارد.
فریم ایلیزاروف چیست
نوع بخصوصی از اکسترنال فیکساتور ها وجود دارند که به آنها اکسترنال فیکساتور های حلقوی Ring external fixator یا فریم ایلیزاروف Ilizarov frame میگویند.
نام این وسیله برگرفته از نام پزشک روسی است که اولین بار بعد از جنگ دوم جهانی سربازان مجروحی را که دچار شکستگی های شدید استخوانی بودند با این وسیله درمان میکرده است.
در این نوع از اکسترنال فیکساتور ها، به جای پیچ های کلفت شنز، سیم های قابل انعطاف به قطر حدود دو میلیمتر از داخل استخوان عبور داده شده و سپس دو سر سیم ها را در خارج از بدن به حلقه هایی که دورادور اندام قرار میگیرند متصل میکنند.
این سیم ها تحت کشش قرار گرفته و به توسط کلمپ هایی به حلقه ها متصل میشوند. خود حلقه ها هم به توسط میله هایی به یکدیگر اتصال دارند. از این وسیله معمولا در درمان شکستگی های خرد شده اطراف مفاصل استفاده میشود.
این وسیله در درمان جوش نخوردن استخوان هم کاربرد دارد. مورد استفاده مهم دیگر این وسیله بلند کردن طول استخوان است.
در بعضی از موارد بر اثر یک تصادف شدید یا ترکش جنگی، قسمتی از وسط یک استخوان بلند نابود میشود. در این موارد از فریم ایلیزاروف برای ساختن مجدد استخوان استفاده میشود.