استخوان سازی بعد از ضربه Post-traumatic ossification یا استخوانسازی نابجا Heterotopic ossification به معنای ساخته شدن استخوان در محلی است که نباید ساخته شود. قبلا به آن میوزیت اسیفیکان myositis ossificans هم میگفتند.
علت استخوان سازی اضافه چیست
علت شایع این وضعیت شکستگی ها و دررفتگی های مفصلی است ولی در بعضی جراحی هایی که در اطراف مفاصل انجام میشود، در کسانی که ضربات شدیدی به جمجمه یا نخاع آنها وارد شده و در سوختگی های وسیع و بعضی بیماری های دیگر هم دیده میشود.
به نظر میرسد علت ایجاد این عارضه ضربه شدید و خونریزی در بافت های اطراف مفصل است.
بدنبال آن سلول های بنیادی یا استم سل stem cell که بصورت خاموش در آن ناحیه از قبل وجود داشته اند فعال شده و تبدیل به سلول های استئوبلاست سازنده استخوان میشوند و در نتیجه در محل آسیب بافت نرم، استخوان جدید ساخته میشود. این عارضه بیشتر در اطراف مفاصل ران و آرنج دیده میشود.
علائم استخوان سازی نابجا
اولین علامت این عارضه بوجود آمدن توده دردناک در ناحیه است. بعد از مدتی درد توده از بین میرود و توده کوچکتر و سفت تر میشود.
محدودیت حرکت مفصل ممکن است بوجود آید. تشخیص این عارضه معمولا با استفاده از رادیوگرافی ساده با دیدن استخوان در بافت نرم داده میشود. با استفاده از اسکن رادیوایزوتوپ میتوان وجود این عارضه را زودتر از رادیوگرافی ساده تشخیص داد.
پیشگیری از استخوان سازی نابجا
در مواردی که پزشک معالج احتمال میدهد که این عارضه ممکن است بوجود آید برای مدتی به بیمار داروی ایندومتاسین تجویز میکند و یا محلی را که احتمال میدهد ممکن است استخوان اضافه در آنجا ایجاد شود یک یا دو جلسه رادیوتراپی میکند.
درمان استخوان اضافه
در صورت تشخیص زود هنگام این عارضه میتوان با تجویز دارو، از پیشرفت آن ممانعت کرد. در مواردی که استخوان کاملا رشد کرده باشد و محدودیت حرکتی زیادی برای بیمار ایجاد کرده باشد میتوان با استفاده از عمل جراحی اقدام به خروج توده استخوانی کرد.
باید توجه داشت که برداشتن زود هنگام توده استخوانی ممولا منجر به عود توده میشود. پزشک معالج معمولا انجام جراحی را بین ۱۲-۶ ماه به تعویق میندازد و با بررسی های رادیوگرافی و آزمایشگاهی لازم در زمان مناسب اقدام به خروج توده میکند.